2013CANA
04-07-2013, 02:43 PM
Cánh Hạc Cô Ðơn
Sầu Ðông
- Chúc mẹ đi chơi vui vẻ. Qua Mỹ,rồi qua Canada, mẹ cho vợ chồng con và bé Tintine gởi lời thăm hỏi đến các chú,các bác, các cô, dì và các anh chị nữa nghe mẹ. Mẹ có gặp bác Tuân ở Montréalcũng nhớ chuyển lời thăm hỏi của con nữa.
Ngọc ôm con cháu ngoại, hôn đánhchụt trên má, rồi quay qua ôm cả hai mẹ con đứa con gái vào người. Rồi nàngbuông hai mẹ con nó ra, cúi xuống xách chiếc xách tay, theo đoàn người tiến raphiá cửa dẫn vào phi đạo.
-Tintine vẫy tay tiễn bà đi nào.Good bye bà đi nào.
Ngọc vừa đi vừa ngoái lại nhìn convà cháu. Nàng nói với lại:
-Thôi, hai mẹ con ở nhà vui vẻ ànhe. Nhớ nhắc bố nó lái xe cho cẩn thận. Bà đi về sẽ có thật nhiều quà choTintine.
* * * * *Ngọc ngồi ngay bên cạnh cửa sổ củaphi cơ. Phi cơ đang bay trên những tầng mây. Mây đùn lên những nõn bông trắngxoá, chập chùng. Qua khỏi tầng mây, nhìn chếch xuống phiá dưới chỉ thấy một màuxanh ngăn ngắt. Biển và trời xanh lẫn vào nhau. Màu xanh xẫm của biển làm lòngnàng dịu hẳn lại. Nàng nghĩ đến hơn hai chục năm qua. Những cuộc tình gậpghềnh, trên cuộc đời chòng chành của nàng. Và một chuỗi những gian lao, kinhhoàng. Ðến lúc này, nghĩ lại, nàng vẫn còn thảng thốt. Nàng đến Úc trong chuyếnvượt biên vào khoảng đầu năm 1982 cùng với ba con. Khi Trọng, chồng nàng cònkẹt trong tù , Ngọc đã phải lăn lộn, vẫy vùng ngoài chợ trời. Chợ trời, sau 75,là một trường học ác liệt. Cái đói đã có lúc dày vò, hành hạ nàng và lũ con,nhưng nó cũng dạy nàng nhiều điều. Kiếm được tí cơm, tí cháo nuôi thân, nuôicon, và thỉnh thoảng thăm nuôi chồng trong tù thật chẳng phải dễ dàng. Cái giáphải trả nhiều khi là cả nhân phẩm của một người đàn bà. Chồng nàng là dân VõBị Ðà Lạt. Nàng nhận lời cầu hôn của Trọng đúng vào lúc tinh thần sa sút nặngnề. Ðã một dạo nàng yêu muốn phát cuồng một người bạn của người anh họ nàng,hơn nàng gần mười tuổi. Tuân dạy học. Tuân yêu nàng bằng thứ tình yêu kỳ dị: cólúc chàng đắm đuối khi gặp nàng, có khi chàng hững hờ, xa lạ. Hình như cái đầucủa chàng luôn bị những triết gia đông, tây ám ảnh. Khi Platon nằm trong đầuchàng thì chàng là một vị thánh, mà khi Sartre ngự ở đó thì chàng là một gã đànông buồn bã, chán chường. Nhưng hai bàn tay táy máy của chàng thì nàng khôngsao quên được. Và kỳ lạ là chàng không hề có lấy một lời hứa hẹn. Chàng khôngcó một chủ định dứt khoát nào trong đời. Nàng thì muốn mọi chuyện rõ ràng. Vậymà có lúc nàng đã muốn chết vì chàng. Ðến khi Tuân đổi ra Ðà Nẵng thì nàng bặthẳn tin Tuân. Có lúc nàng rũ xuống. Nàng không sao tiếp tục học được nữa. Nàngcùng một vài con bạn tình nguyện vào nữ trợ tá quân đội. Ðời sống quân độikhiến nàng nguây ngoa phần nào. Lấy Trọng, nhưng cho đến khi có đứa con thứhai, thỉnh thoảng nàng vẫn còn bần thần nghĩ đến người tình đầu. Sau này, trước75 một chút, nàng có dịp gặp lại Tuân. Nàng thấy một chút nôn nao khi nghechàng còn độc thân. Tuân bảo nàng : ỏỏ Thấy chiến tranh mà sợ quá, chẳng dámlấy ai cảõõ. Nàng bảo : ỏỏ Em vào lính, lấy chồng lính, chẳng có gì phải sợ cả;cứ sống cái đãõõ. Tuân không nói năng gì, chỉ xiết nhẹ tay nàng trước khi chiatay.
Những ngày ngoài chợ trời, Ngọc gặpmột hạ sĩ quan có lúc dưới quyền Trọng . Lúc này, hắn sống dễ chịu. Hắn cho giáthuốc cho Ngọc và cuối ngày hắn nhận thuốc, tiền bạc sòng phẳng, có khi còn hậuhĩnh làm quà cho mấy đứa con của Ngọc. Thỉnh thoảng hắn rủ Ngọc đi ăn. Hắn bảo:ỏỏ sĩ quan cấp tá chắc đi cải tạo không có ngày vềõõ. Ngọc nghe mà thấy xót xatrong lòng. Ngọc ngồi sau xe của hắn, một chút tình cảm nhen lên. Những đứa concủa Ngọc cũng thấy quen thuộc với chú Lộc hơn. Hai người thành tình nhân lúcnào không hay. Có lúc Ngọc cảm thấy bứt rứt khi nghĩ đến Trọng còn đang trongtù. Nhưng rồi, nàng chép miệng tự an ủi: ỏỏ Mỗi người mỗi số phận, biết làm saođược; phải sống cái đã...õõ.
Cuối cùng thì nàng cũng đưa đượcnhững đứa con vượt biển đến Mã Lai. Nàng nhớ lại lời một con bạn vẫn gặp nhaungoài chợ trời: ỏỏ Những người đàn ông đến với mình rút cuộc cũng chỉ là nhữngkẻ đồng hành, dựa vào nhau mà sống. Còn dựa được thì còn ở, hết dựa được thìchia xa. Tao chẳng coi mối quan hệ với đàn ông là cái gì ghê gớm, thần thánhcả. Họa chăng chỉ có những đứa con mới là của mìnhõõ. Nó bỏ chồng, cặp với mộtgã cán bộ từ ngoài Bắc vào. Với nó, phải cứu lấy thân mình trước. Vả lại thằngchồng nó ngày trước đã là một tay chơi bời. Những ngày trên đảo, nàng cặp vớimột người bạn của Trọng. Ðó cũng là cách dựa vào nhau mà sống. Những hôm giônggió ầm ầm trên mái lán trên đảo, nằm cạnh các con nhìn hé ra ngoài trời cây cốivật vã, Ngọc thấy đời mình cũng tan tác, bọt bèo. Rồi nàng được chánh phủ Úcnhận cho vào Úc. Khi được tin Trọng đã ra khỏi tù, nàng liên lạc với cô em gáicòn kẹt ở lại, nhờ mối lái đưa Trọng vượt biên, nhưng trong chuyến vượt biênvào cuối năm sau, Trọng đã mất tích. Ngọc không biết nên cười hay nên khóc. Dẫusao, nàng chỉ cần biết là từ nay trở đi, nàng sống với người đàn ông nào cũngđược, miễn là người ấy chia đều với nàng những nhu cầu của cuộc sống hàng ngày.Những ngày đầu ở Úc, nàng cắm đầu làm đủ mọi thứ, từ thợ may, thợ giặt, đến cảnghề pha rượu ở vài quán rượu. Có những ngày cuối tuần, nàng sống như một conđiên, say khướt. Mẹ cha ơi! ai đưa con đến đoạn trường này. Nhưng, còn nhữngđứa con, nàng còn phải sống, miễn là chúng không từ chối nàng!
Bây giờ ngồi trên chuyến bay này, tựnhiên nàng thấy thanh thản vô cùng. Ba đứa con đã lớn. Hai có gia đình. Một đứacó lúc tưởng chừng hư hỏng, nay cũng đã chí thú làm ăn. Một con bạn lần lượtmất chồng, mất con trên biển, mất cả người tình khi vừa đặt chân đến đất tự do,đã bảo nàng: ỏỏ mày còn hạnh phúc hơn tao nhiềuõõ. Nhớ lại lời nó, nàng nóithầm: ỏỏ cám ơn mày, té ra tao là đứa còn có hạnh phúcõõ. Hạnh phúc có nhữngđứa con còn gắn bó với mình, và hạnh phúc có đứa cháu ngoại kháu khỉnh, bụ bẫm,mà cặp mắt của nó ánh lên nỗi ngây thơ an bình. Nàng cũng thấy ấm lòng hẳn lạikhi mới đây nàng nhận được thư của Tuân từ Montréal gởi qua cho nàng. Tuân vượtbiên vào năm 87, hiện ở Montréal. Qua một người quen có lúc ở chung trại vớiNgọc ở Pulau Bidong, được nhận vào Canada, và hiện ở gần chỗ Tuân, Tuân có đượctin tức và địa chỉ của Ngọc. Nay thì Tuân nhìn cuộc đời thật rõ ràng: cuộc đờicủa một gã đàn ông ở vào lứa tuổi xấp xỉ 60, đến Bắc Mỹ khá chậm, không vợ,không con, và sửa soạn những năm tháng cuối cùng của cuộc đời sao cho những nămtháng này không là những nuối tiếc, hoài niệm dằn vặt cuộc đời. Vậy mà trongthư gởi cho Ngọc, Tuân đã viết: ỏỏ...Anh sống ở đây như một người bị bỏquên!...õõ. Ðọc đến đoạn này, nàng đã cười nho nhỏ trong họng. Ðáng lẽ Tuân nênviết ỏỏ... Anh sống ở đây như một người tình bị bỏ quên!...õõ. Nếu ngày xưa anhđừng bỏ quên em. Và bất giác, nàng thấy muốn gặp Tuân trở lại, chỉ một lần, đểxem xem chàng sống như thế nào? Bề nào, ông ấy cũng đã là người tình của nàng.Ông ta không phải là người của cái thế giới chiến tranh, đàn áp, ngược ngạo. Ðólà một người của trí tưởng và những xúc động, bất trắc như những cái nắm tay vànhững nụ hôn lúc hờ hững, khi dồn dập, và cặp mắt lúc nào cũng như đang ngáingủ. Nàng muốn dành cho ông một bất ngờ trong chuyến đi này. Qua Cali. chơixong, nàng sẽ bay lên New York thăm gia đình người chị, rồi tiện đường nàng sẽghé Montréal vừa thăm gia đình một đứa em, vừa thăm ông luôn thể.
Qua khung cửa nhỏ, bâù trời vẫn xanhngút mắt.
* * * * *Hai người ngồi đối diện trên mộtchiếc bàn vuông nằm ngay cạnh cửa sổ lớn của nhà hàng trông ra con đườngSainte-Catherine còn vắng bóng người vào buổi sáng chủ nhật .
Ông Tuân nói như đùa:
- Anh không ngờ em bay đến nửa vòngđịa cầu qua thăm anh đấy. Em làm anh xúc động quá. Còn anh, anh chôn chân nơinày rồi. Có muốn đi chơi xa một chút cũng chẳng dễ dàng gì. Ðất trời thênhthang, nhưng chẳng phải muốn đi là đi được đâu.
Nàng hiểu câu nói của ông. Nàng hiểurõ tình thế của ông. Những người lớn tuổi, sức lực đã cạn, lại một thân mộtmình, còn làm nổi trò trống gì trên vùng đất này nữa. Những người lừng khừngnhư ông thì tình thế còn trầm trọng hơn nhiều. Nhưng nhìn ông, nàng không thấydấu vết của sầu tư. Nàng dọ dẫm:
- Mấy năm trước, khi có tin em, saoanh không liên lạc ngay với em?
- Anh cũng muốn liên lạc lại với em,nhưng để làm gì nhỉ? Em mới vào Úc, một nách mấy đứa con, và anh nghe nói emcòn có bạn mới nữa. Ðời sống như vậy là ổn rồi, làm phiền nhau làm chi?
Nàng nhìn ông dịu dàng. Ông ấy vẫnlà người quen được che chở hơn là phải vật lộn, dành dật. Ðời sống của ông trôitheo cái đà trôi của số đông người trong cái dòng sống vĩ đại mà trời đất đã anbài. Lòng nàng không còn gì sôi nổi nữa, nhưng nhìn ông, nàng vẫn thấy tộinghiệp, hệt như nàng đã tội nghiệp cho chính cuộc đời bão bùng của mình. Ngườiđàn ông trước mặt nàng lúc này đã là một người đàn ông đứng tuổi, với những vếtchân chim trên khoé mắt, và mái đầu nhuốm bạc, chỉ còn lại giọng nói và ánhnhìn trầm lắng của một người an phận.
Nàng dọ dẫm:
- Nếu anh muốn, em sẽ bảo lãnh anhqua Úc.
- Cám ơn em. Em nói đùa đấy, phảikhông? Chờ cho tới khi Úc nhận anh vào với em thì không chừng, anh đã mồ yên mảđẹp rồi. Nếu em có trong trương mục nửa triệu đô thì anh cũng dám qua với em;nhưng chẳng phải dễ dàng đâu. Còn các con em, còn cháu em. Và còn biết baonhiêu phiền toái khác.
Ông nắm lấy bàn tay của nàng:
- Ða tạ em. Anh là một thằng đàn ôngđã chẳng đem đến cho người yêu mình một bảo đảm nào. Anh không thể và cũngchẳng có quyền làm xáo trộn đời sống của bất cứ ai nữa. Gặp được em thế này anhthấy hạnh phúc lắm rồi. Tất cả chúng ta không ai thay đổi được cuộc đời mìnhnữa em ạ. Tạ ơn em.
Ông nói mà nước mắt muốn ứa ra. Cònnàng, nàng lặng người. Có lẽ ông đã nói đúng. Không ai trong cái xã hội nhiễunhương nơi quê nhà thoát được cái cộng nghiệp tàn nhẫn những năm qua. Và khicơn mộng dữ qua rồi, thì không còn thứ nào có thể ráp lại với nhau cho khớpnữa.
Nàng xoa nhẹ bàn tay trên bắp tayông, vỗ về an ủi ông, nhưng nghe như tiếng nước mắt rớt trong con tim bồi hồicủa mình. Nàng cắn nhẹ bờ môi, lắc đầu:
- Chiều nay em rời Montréal, anhđừng ra phi trường tiễn em. Chút nữa, vợ chồng con em em nó mời em đi ăn trưavới tụi nó. Xong rồi thì về lại kháchsạn sửa soạn để chiều ra phi trường.
Ông hỏi một câu không ăn nhập gì vàochuyện giữa hai người:
- Em còn đi làm không? Năm nay em mới48 mà. Có đi làm đều thì mới có phương tiện đi đây đi đó được.
- Em phụ thằng cháu lớn lo cái tiệmăn nhỏ, cũng đủ chi dùng. Ðược cái may là hai đứa con gái đều học hành xuôngsẻ, có việc đàng hoàng và thương em thật nhiều. Ði chơi chuyến này là tiền cáccháu bỏ ra đó anh.
- Em thật may mắn và hạnh phúc. Chúcem và các cháu từ nay mọi chuyện đều hanh thông.
- Em cũng chúc anh cuộc sống bìnhan.
Ông buông tay nàng, kêu người bồilại bàn. Nàng dành trả tiền, nhưng lần này thì ông không lừng khừng:
- Em cho anh không trả nổi bữa ănsáng này sao?
Ông đứng dậy trước, vòng qua phiánàng, đỡ nàng đứng dậy. Ông đi sau nàng ra khỏi nhà hàng.
Nắng buổi sáng thật trong. Những dukhách từ nhiều xứ đổ về Montréal bắt đầu đi dọc hai bên đường Sainte-Catherinemỗi lúc mỗi đông. Ông và nàng đi lẫn vào dòng người, ngược về phiá trường UQAM,quay lại nơi khách sạn nàng ở.
Hai người dừng lại trước khách sạn.Ông không nói lời chia tay nữa, nhưng vội vàng ôm lấy nàng thật nhanh, hôn thậtvội trên môi nàng, buông nàng ra, và đi như chạy trốn về hướng bờ sông.
Nàng đứng lặng trông theo dáng đivội vã và lầm lũi của ông, nghe như lòng mình là một bờ đá ven biển Ðông sónggió năm nào.
* * * * * Ông ra khỏi nhà lúc 5 giờ sáng. Nửatiếng sau ông đã đến Lachine. Ông lái xe thật chậm dọc theo con đường quanh hồ.Xe vượt qua hội quán trượt nước trong vùng, chạy từ từ vào khu nhà nằm venđường. Bên phải của con đường, hồ Saint Louis mênh mông tan trongsương mù vàobuổi sớm chớm thu. Những hàng cây érable lá vàng hai bên đường, những mái nhànâu xám và những bãi cỏ lớn trước những căn nhà nhoà trong màn sương. Chỉ cònthấy những mảng màu nhạt, nhờ nhờ vàng, nâu, xanh lẫn vào nhau. Trời, nước,tàng cây, nhà, và những chiếc du thuyền ẩn trong một màn khói loãng. Chungquanh, chỉ còn là cái im vắng mênh mông của không gian thấm lạnh. Ông cho xechạy xuống một bờ cát có một vài tảng đá lấn ra mép hồ. Tắt máy, ông cài lạinút áo phiá trong, cài lại cái zipper của áo khoác chống lạnh và kéo cao cổ áo,rồi ông hạ cửa kiếng xuống. Không khí lạnh xoa trên da mặt làm ông tỉnh hẳn.Thần trí trong suốt. Từ ngày đặt chân đến xứ lạnh này, lần đầu tiên ông đượchưởng một buổi sáng thật sự thanh bình. Chung quanh không một tiếng động. Ôngrót trà ra chiếc ly bằng inox và nhắp một ngụm. Hương trà và hương sen như ngấmvào người rồi toát ra từ từ qua hơi thở rất chậm của ông. Ðã nhiều năm nay, bâygiờ ông mới có được cái buổi sáng thật lạnh, thật vắng, thật im ả mà hạnh phúcnày, hệt như nhiều năm trước đã có lần ông ngồi trong nhà thủy tạ bên hồ TịnhTâm ở Huế nhắp một chung trà và nhìn xuống hồ sen bát ngát, thấy lòng mình nhưmột khối thủy tinh tinh ròng, không gợn chút bụi của nợ trần. Bên kia bờ hồ làkhu kỹ nghệ Lachine. Giờ này, ông không nhìn thấy nó, và kể từ ngày hôm nay,ông sẽ không còn phải thấy nó hàng ngày nữa. Ông bỗng thấy nhẹ nhõm trongngười. Phải thế này mới là bình yên chứ. Từ nhiều năm nay, ông đã quen sống mộtmình. Muốn vướng bận thêm cũng chẳng được.
Ông vừa nhắp xong ngụm trà thứ nhìthì bỗng ông nhìn thấy ở khoảng giưã hồ một bụm khói đen nhạt như một đọn mâyđang trôi vào phiá bờ. Nhìn kỹ là một cánh hạc. Ông sững người. Cánh hạc caotrên mặt nước khoảng vài thước, lờ lững như một con diều trong sương khói mênhmông. Thân mình, cái mỏ và cặp cẳng duỗi dài sau một làn sương lụa mơ hồ. Ôngbất giác nhớ tới bài Hoàng hạc lâu của Thôi Hộ, một thi bá nổi tiếng đời Ðường.Hạc vàng có lẽ chỉ có trong trí tưởng của nhà thơ, nhưng trước mặt ông, cánhhạc như sương, như khói đã nhẹ nhàng đậu trên mỏm đá cách ông vài sải. Hươngsen còn đọng trong bầu không khí quanh ông, và hạc trắng ngay trước mắt ông, comột chân như ông vẫn thấy trên những chân nến bằng đồng trên bàn thờ gia tiên,trong dáng đứng của một hiền triết trầm ngâm trước cái mênh mông của trời, nướcnhu hoà.
Ông nhìn ra khoảng trống mông lungvà mênh mông trước mặt, rồi tiếng một chiếc lá tách nhẹ khỏi thân cây mờ mờ đápxuống mặt hồ. Ông thấy trước mặt cánh hạc trắng vươn thân mình tới trước nhẹnhàng bốc lên trong sương khói mờ ảo. Trong khoảng khắc ông nhớ tới buổi chia tayvội vàng hồi sớm hôm qua với người tình cũ. Cuộc gặp gỡ gây nên trong ông nhữngxao động như những dợn sóng nhẹ, đang loãng dần ra xa khi cánh lá chạm đến mặthồ. Ông biết rõ ràng là nàng hiện đã có được cái hạnh phúc bình an bên con, bêncháu trong cái xứ sở chan hoà nắng ấm. Còn ông, như một cánh hạc lẻ loi, đậulại trên một mỏm đá mù sương.
Sầu Ðông
Sầu Ðông
- Chúc mẹ đi chơi vui vẻ. Qua Mỹ,rồi qua Canada, mẹ cho vợ chồng con và bé Tintine gởi lời thăm hỏi đến các chú,các bác, các cô, dì và các anh chị nữa nghe mẹ. Mẹ có gặp bác Tuân ở Montréalcũng nhớ chuyển lời thăm hỏi của con nữa.
Ngọc ôm con cháu ngoại, hôn đánhchụt trên má, rồi quay qua ôm cả hai mẹ con đứa con gái vào người. Rồi nàngbuông hai mẹ con nó ra, cúi xuống xách chiếc xách tay, theo đoàn người tiến raphiá cửa dẫn vào phi đạo.
-Tintine vẫy tay tiễn bà đi nào.Good bye bà đi nào.
Ngọc vừa đi vừa ngoái lại nhìn convà cháu. Nàng nói với lại:
-Thôi, hai mẹ con ở nhà vui vẻ ànhe. Nhớ nhắc bố nó lái xe cho cẩn thận. Bà đi về sẽ có thật nhiều quà choTintine.
* * * * *Ngọc ngồi ngay bên cạnh cửa sổ củaphi cơ. Phi cơ đang bay trên những tầng mây. Mây đùn lên những nõn bông trắngxoá, chập chùng. Qua khỏi tầng mây, nhìn chếch xuống phiá dưới chỉ thấy một màuxanh ngăn ngắt. Biển và trời xanh lẫn vào nhau. Màu xanh xẫm của biển làm lòngnàng dịu hẳn lại. Nàng nghĩ đến hơn hai chục năm qua. Những cuộc tình gậpghềnh, trên cuộc đời chòng chành của nàng. Và một chuỗi những gian lao, kinhhoàng. Ðến lúc này, nghĩ lại, nàng vẫn còn thảng thốt. Nàng đến Úc trong chuyếnvượt biên vào khoảng đầu năm 1982 cùng với ba con. Khi Trọng, chồng nàng cònkẹt trong tù , Ngọc đã phải lăn lộn, vẫy vùng ngoài chợ trời. Chợ trời, sau 75,là một trường học ác liệt. Cái đói đã có lúc dày vò, hành hạ nàng và lũ con,nhưng nó cũng dạy nàng nhiều điều. Kiếm được tí cơm, tí cháo nuôi thân, nuôicon, và thỉnh thoảng thăm nuôi chồng trong tù thật chẳng phải dễ dàng. Cái giáphải trả nhiều khi là cả nhân phẩm của một người đàn bà. Chồng nàng là dân VõBị Ðà Lạt. Nàng nhận lời cầu hôn của Trọng đúng vào lúc tinh thần sa sút nặngnề. Ðã một dạo nàng yêu muốn phát cuồng một người bạn của người anh họ nàng,hơn nàng gần mười tuổi. Tuân dạy học. Tuân yêu nàng bằng thứ tình yêu kỳ dị: cólúc chàng đắm đuối khi gặp nàng, có khi chàng hững hờ, xa lạ. Hình như cái đầucủa chàng luôn bị những triết gia đông, tây ám ảnh. Khi Platon nằm trong đầuchàng thì chàng là một vị thánh, mà khi Sartre ngự ở đó thì chàng là một gã đànông buồn bã, chán chường. Nhưng hai bàn tay táy máy của chàng thì nàng khôngsao quên được. Và kỳ lạ là chàng không hề có lấy một lời hứa hẹn. Chàng khôngcó một chủ định dứt khoát nào trong đời. Nàng thì muốn mọi chuyện rõ ràng. Vậymà có lúc nàng đã muốn chết vì chàng. Ðến khi Tuân đổi ra Ðà Nẵng thì nàng bặthẳn tin Tuân. Có lúc nàng rũ xuống. Nàng không sao tiếp tục học được nữa. Nàngcùng một vài con bạn tình nguyện vào nữ trợ tá quân đội. Ðời sống quân độikhiến nàng nguây ngoa phần nào. Lấy Trọng, nhưng cho đến khi có đứa con thứhai, thỉnh thoảng nàng vẫn còn bần thần nghĩ đến người tình đầu. Sau này, trước75 một chút, nàng có dịp gặp lại Tuân. Nàng thấy một chút nôn nao khi nghechàng còn độc thân. Tuân bảo nàng : ỏỏ Thấy chiến tranh mà sợ quá, chẳng dámlấy ai cảõõ. Nàng bảo : ỏỏ Em vào lính, lấy chồng lính, chẳng có gì phải sợ cả;cứ sống cái đãõõ. Tuân không nói năng gì, chỉ xiết nhẹ tay nàng trước khi chiatay.
Những ngày ngoài chợ trời, Ngọc gặpmột hạ sĩ quan có lúc dưới quyền Trọng . Lúc này, hắn sống dễ chịu. Hắn cho giáthuốc cho Ngọc và cuối ngày hắn nhận thuốc, tiền bạc sòng phẳng, có khi còn hậuhĩnh làm quà cho mấy đứa con của Ngọc. Thỉnh thoảng hắn rủ Ngọc đi ăn. Hắn bảo:ỏỏ sĩ quan cấp tá chắc đi cải tạo không có ngày vềõõ. Ngọc nghe mà thấy xót xatrong lòng. Ngọc ngồi sau xe của hắn, một chút tình cảm nhen lên. Những đứa concủa Ngọc cũng thấy quen thuộc với chú Lộc hơn. Hai người thành tình nhân lúcnào không hay. Có lúc Ngọc cảm thấy bứt rứt khi nghĩ đến Trọng còn đang trongtù. Nhưng rồi, nàng chép miệng tự an ủi: ỏỏ Mỗi người mỗi số phận, biết làm saođược; phải sống cái đã...õõ.
Cuối cùng thì nàng cũng đưa đượcnhững đứa con vượt biển đến Mã Lai. Nàng nhớ lại lời một con bạn vẫn gặp nhaungoài chợ trời: ỏỏ Những người đàn ông đến với mình rút cuộc cũng chỉ là nhữngkẻ đồng hành, dựa vào nhau mà sống. Còn dựa được thì còn ở, hết dựa được thìchia xa. Tao chẳng coi mối quan hệ với đàn ông là cái gì ghê gớm, thần thánhcả. Họa chăng chỉ có những đứa con mới là của mìnhõõ. Nó bỏ chồng, cặp với mộtgã cán bộ từ ngoài Bắc vào. Với nó, phải cứu lấy thân mình trước. Vả lại thằngchồng nó ngày trước đã là một tay chơi bời. Những ngày trên đảo, nàng cặp vớimột người bạn của Trọng. Ðó cũng là cách dựa vào nhau mà sống. Những hôm giônggió ầm ầm trên mái lán trên đảo, nằm cạnh các con nhìn hé ra ngoài trời cây cốivật vã, Ngọc thấy đời mình cũng tan tác, bọt bèo. Rồi nàng được chánh phủ Úcnhận cho vào Úc. Khi được tin Trọng đã ra khỏi tù, nàng liên lạc với cô em gáicòn kẹt ở lại, nhờ mối lái đưa Trọng vượt biên, nhưng trong chuyến vượt biênvào cuối năm sau, Trọng đã mất tích. Ngọc không biết nên cười hay nên khóc. Dẫusao, nàng chỉ cần biết là từ nay trở đi, nàng sống với người đàn ông nào cũngđược, miễn là người ấy chia đều với nàng những nhu cầu của cuộc sống hàng ngày.Những ngày đầu ở Úc, nàng cắm đầu làm đủ mọi thứ, từ thợ may, thợ giặt, đến cảnghề pha rượu ở vài quán rượu. Có những ngày cuối tuần, nàng sống như một conđiên, say khướt. Mẹ cha ơi! ai đưa con đến đoạn trường này. Nhưng, còn nhữngđứa con, nàng còn phải sống, miễn là chúng không từ chối nàng!
Bây giờ ngồi trên chuyến bay này, tựnhiên nàng thấy thanh thản vô cùng. Ba đứa con đã lớn. Hai có gia đình. Một đứacó lúc tưởng chừng hư hỏng, nay cũng đã chí thú làm ăn. Một con bạn lần lượtmất chồng, mất con trên biển, mất cả người tình khi vừa đặt chân đến đất tự do,đã bảo nàng: ỏỏ mày còn hạnh phúc hơn tao nhiềuõõ. Nhớ lại lời nó, nàng nóithầm: ỏỏ cám ơn mày, té ra tao là đứa còn có hạnh phúcõõ. Hạnh phúc có nhữngđứa con còn gắn bó với mình, và hạnh phúc có đứa cháu ngoại kháu khỉnh, bụ bẫm,mà cặp mắt của nó ánh lên nỗi ngây thơ an bình. Nàng cũng thấy ấm lòng hẳn lạikhi mới đây nàng nhận được thư của Tuân từ Montréal gởi qua cho nàng. Tuân vượtbiên vào năm 87, hiện ở Montréal. Qua một người quen có lúc ở chung trại vớiNgọc ở Pulau Bidong, được nhận vào Canada, và hiện ở gần chỗ Tuân, Tuân có đượctin tức và địa chỉ của Ngọc. Nay thì Tuân nhìn cuộc đời thật rõ ràng: cuộc đờicủa một gã đàn ông ở vào lứa tuổi xấp xỉ 60, đến Bắc Mỹ khá chậm, không vợ,không con, và sửa soạn những năm tháng cuối cùng của cuộc đời sao cho những nămtháng này không là những nuối tiếc, hoài niệm dằn vặt cuộc đời. Vậy mà trongthư gởi cho Ngọc, Tuân đã viết: ỏỏ...Anh sống ở đây như một người bị bỏquên!...õõ. Ðọc đến đoạn này, nàng đã cười nho nhỏ trong họng. Ðáng lẽ Tuân nênviết ỏỏ... Anh sống ở đây như một người tình bị bỏ quên!...õõ. Nếu ngày xưa anhđừng bỏ quên em. Và bất giác, nàng thấy muốn gặp Tuân trở lại, chỉ một lần, đểxem xem chàng sống như thế nào? Bề nào, ông ấy cũng đã là người tình của nàng.Ông ta không phải là người của cái thế giới chiến tranh, đàn áp, ngược ngạo. Ðólà một người của trí tưởng và những xúc động, bất trắc như những cái nắm tay vànhững nụ hôn lúc hờ hững, khi dồn dập, và cặp mắt lúc nào cũng như đang ngáingủ. Nàng muốn dành cho ông một bất ngờ trong chuyến đi này. Qua Cali. chơixong, nàng sẽ bay lên New York thăm gia đình người chị, rồi tiện đường nàng sẽghé Montréal vừa thăm gia đình một đứa em, vừa thăm ông luôn thể.
Qua khung cửa nhỏ, bâù trời vẫn xanhngút mắt.
* * * * *Hai người ngồi đối diện trên mộtchiếc bàn vuông nằm ngay cạnh cửa sổ lớn của nhà hàng trông ra con đườngSainte-Catherine còn vắng bóng người vào buổi sáng chủ nhật .
Ông Tuân nói như đùa:
- Anh không ngờ em bay đến nửa vòngđịa cầu qua thăm anh đấy. Em làm anh xúc động quá. Còn anh, anh chôn chân nơinày rồi. Có muốn đi chơi xa một chút cũng chẳng dễ dàng gì. Ðất trời thênhthang, nhưng chẳng phải muốn đi là đi được đâu.
Nàng hiểu câu nói của ông. Nàng hiểurõ tình thế của ông. Những người lớn tuổi, sức lực đã cạn, lại một thân mộtmình, còn làm nổi trò trống gì trên vùng đất này nữa. Những người lừng khừngnhư ông thì tình thế còn trầm trọng hơn nhiều. Nhưng nhìn ông, nàng không thấydấu vết của sầu tư. Nàng dọ dẫm:
- Mấy năm trước, khi có tin em, saoanh không liên lạc ngay với em?
- Anh cũng muốn liên lạc lại với em,nhưng để làm gì nhỉ? Em mới vào Úc, một nách mấy đứa con, và anh nghe nói emcòn có bạn mới nữa. Ðời sống như vậy là ổn rồi, làm phiền nhau làm chi?
Nàng nhìn ông dịu dàng. Ông ấy vẫnlà người quen được che chở hơn là phải vật lộn, dành dật. Ðời sống của ông trôitheo cái đà trôi của số đông người trong cái dòng sống vĩ đại mà trời đất đã anbài. Lòng nàng không còn gì sôi nổi nữa, nhưng nhìn ông, nàng vẫn thấy tộinghiệp, hệt như nàng đã tội nghiệp cho chính cuộc đời bão bùng của mình. Ngườiđàn ông trước mặt nàng lúc này đã là một người đàn ông đứng tuổi, với những vếtchân chim trên khoé mắt, và mái đầu nhuốm bạc, chỉ còn lại giọng nói và ánhnhìn trầm lắng của một người an phận.
Nàng dọ dẫm:
- Nếu anh muốn, em sẽ bảo lãnh anhqua Úc.
- Cám ơn em. Em nói đùa đấy, phảikhông? Chờ cho tới khi Úc nhận anh vào với em thì không chừng, anh đã mồ yên mảđẹp rồi. Nếu em có trong trương mục nửa triệu đô thì anh cũng dám qua với em;nhưng chẳng phải dễ dàng đâu. Còn các con em, còn cháu em. Và còn biết baonhiêu phiền toái khác.
Ông nắm lấy bàn tay của nàng:
- Ða tạ em. Anh là một thằng đàn ôngđã chẳng đem đến cho người yêu mình một bảo đảm nào. Anh không thể và cũngchẳng có quyền làm xáo trộn đời sống của bất cứ ai nữa. Gặp được em thế này anhthấy hạnh phúc lắm rồi. Tất cả chúng ta không ai thay đổi được cuộc đời mìnhnữa em ạ. Tạ ơn em.
Ông nói mà nước mắt muốn ứa ra. Cònnàng, nàng lặng người. Có lẽ ông đã nói đúng. Không ai trong cái xã hội nhiễunhương nơi quê nhà thoát được cái cộng nghiệp tàn nhẫn những năm qua. Và khicơn mộng dữ qua rồi, thì không còn thứ nào có thể ráp lại với nhau cho khớpnữa.
Nàng xoa nhẹ bàn tay trên bắp tayông, vỗ về an ủi ông, nhưng nghe như tiếng nước mắt rớt trong con tim bồi hồicủa mình. Nàng cắn nhẹ bờ môi, lắc đầu:
- Chiều nay em rời Montréal, anhđừng ra phi trường tiễn em. Chút nữa, vợ chồng con em em nó mời em đi ăn trưavới tụi nó. Xong rồi thì về lại kháchsạn sửa soạn để chiều ra phi trường.
Ông hỏi một câu không ăn nhập gì vàochuyện giữa hai người:
- Em còn đi làm không? Năm nay em mới48 mà. Có đi làm đều thì mới có phương tiện đi đây đi đó được.
- Em phụ thằng cháu lớn lo cái tiệmăn nhỏ, cũng đủ chi dùng. Ðược cái may là hai đứa con gái đều học hành xuôngsẻ, có việc đàng hoàng và thương em thật nhiều. Ði chơi chuyến này là tiền cáccháu bỏ ra đó anh.
- Em thật may mắn và hạnh phúc. Chúcem và các cháu từ nay mọi chuyện đều hanh thông.
- Em cũng chúc anh cuộc sống bìnhan.
Ông buông tay nàng, kêu người bồilại bàn. Nàng dành trả tiền, nhưng lần này thì ông không lừng khừng:
- Em cho anh không trả nổi bữa ănsáng này sao?
Ông đứng dậy trước, vòng qua phiánàng, đỡ nàng đứng dậy. Ông đi sau nàng ra khỏi nhà hàng.
Nắng buổi sáng thật trong. Những dukhách từ nhiều xứ đổ về Montréal bắt đầu đi dọc hai bên đường Sainte-Catherinemỗi lúc mỗi đông. Ông và nàng đi lẫn vào dòng người, ngược về phiá trường UQAM,quay lại nơi khách sạn nàng ở.
Hai người dừng lại trước khách sạn.Ông không nói lời chia tay nữa, nhưng vội vàng ôm lấy nàng thật nhanh, hôn thậtvội trên môi nàng, buông nàng ra, và đi như chạy trốn về hướng bờ sông.
Nàng đứng lặng trông theo dáng đivội vã và lầm lũi của ông, nghe như lòng mình là một bờ đá ven biển Ðông sónggió năm nào.
* * * * * Ông ra khỏi nhà lúc 5 giờ sáng. Nửatiếng sau ông đã đến Lachine. Ông lái xe thật chậm dọc theo con đường quanh hồ.Xe vượt qua hội quán trượt nước trong vùng, chạy từ từ vào khu nhà nằm venđường. Bên phải của con đường, hồ Saint Louis mênh mông tan trongsương mù vàobuổi sớm chớm thu. Những hàng cây érable lá vàng hai bên đường, những mái nhànâu xám và những bãi cỏ lớn trước những căn nhà nhoà trong màn sương. Chỉ cònthấy những mảng màu nhạt, nhờ nhờ vàng, nâu, xanh lẫn vào nhau. Trời, nước,tàng cây, nhà, và những chiếc du thuyền ẩn trong một màn khói loãng. Chungquanh, chỉ còn là cái im vắng mênh mông của không gian thấm lạnh. Ông cho xechạy xuống một bờ cát có một vài tảng đá lấn ra mép hồ. Tắt máy, ông cài lạinút áo phiá trong, cài lại cái zipper của áo khoác chống lạnh và kéo cao cổ áo,rồi ông hạ cửa kiếng xuống. Không khí lạnh xoa trên da mặt làm ông tỉnh hẳn.Thần trí trong suốt. Từ ngày đặt chân đến xứ lạnh này, lần đầu tiên ông đượchưởng một buổi sáng thật sự thanh bình. Chung quanh không một tiếng động. Ôngrót trà ra chiếc ly bằng inox và nhắp một ngụm. Hương trà và hương sen như ngấmvào người rồi toát ra từ từ qua hơi thở rất chậm của ông. Ðã nhiều năm nay, bâygiờ ông mới có được cái buổi sáng thật lạnh, thật vắng, thật im ả mà hạnh phúcnày, hệt như nhiều năm trước đã có lần ông ngồi trong nhà thủy tạ bên hồ TịnhTâm ở Huế nhắp một chung trà và nhìn xuống hồ sen bát ngát, thấy lòng mình nhưmột khối thủy tinh tinh ròng, không gợn chút bụi của nợ trần. Bên kia bờ hồ làkhu kỹ nghệ Lachine. Giờ này, ông không nhìn thấy nó, và kể từ ngày hôm nay,ông sẽ không còn phải thấy nó hàng ngày nữa. Ông bỗng thấy nhẹ nhõm trongngười. Phải thế này mới là bình yên chứ. Từ nhiều năm nay, ông đã quen sống mộtmình. Muốn vướng bận thêm cũng chẳng được.
Ông vừa nhắp xong ngụm trà thứ nhìthì bỗng ông nhìn thấy ở khoảng giưã hồ một bụm khói đen nhạt như một đọn mâyđang trôi vào phiá bờ. Nhìn kỹ là một cánh hạc. Ông sững người. Cánh hạc caotrên mặt nước khoảng vài thước, lờ lững như một con diều trong sương khói mênhmông. Thân mình, cái mỏ và cặp cẳng duỗi dài sau một làn sương lụa mơ hồ. Ôngbất giác nhớ tới bài Hoàng hạc lâu của Thôi Hộ, một thi bá nổi tiếng đời Ðường.Hạc vàng có lẽ chỉ có trong trí tưởng của nhà thơ, nhưng trước mặt ông, cánhhạc như sương, như khói đã nhẹ nhàng đậu trên mỏm đá cách ông vài sải. Hươngsen còn đọng trong bầu không khí quanh ông, và hạc trắng ngay trước mắt ông, comột chân như ông vẫn thấy trên những chân nến bằng đồng trên bàn thờ gia tiên,trong dáng đứng của một hiền triết trầm ngâm trước cái mênh mông của trời, nướcnhu hoà.
Ông nhìn ra khoảng trống mông lungvà mênh mông trước mặt, rồi tiếng một chiếc lá tách nhẹ khỏi thân cây mờ mờ đápxuống mặt hồ. Ông thấy trước mặt cánh hạc trắng vươn thân mình tới trước nhẹnhàng bốc lên trong sương khói mờ ảo. Trong khoảng khắc ông nhớ tới buổi chia tayvội vàng hồi sớm hôm qua với người tình cũ. Cuộc gặp gỡ gây nên trong ông nhữngxao động như những dợn sóng nhẹ, đang loãng dần ra xa khi cánh lá chạm đến mặthồ. Ông biết rõ ràng là nàng hiện đã có được cái hạnh phúc bình an bên con, bêncháu trong cái xứ sở chan hoà nắng ấm. Còn ông, như một cánh hạc lẻ loi, đậulại trên một mỏm đá mù sương.
Sầu Ðông