Huế

[Nguyenthitehat]

Đôi giòng: Đọc bài viết của Nguyễn Nhân Trí mà vẫn chưa hết bàng hoàng. Không lẽ tới giờ phút này những kẻ nắm quyền ở VN vẫn cả gan đổi trắng thay đen đến như vậy?!!!
Huế

Nguyễn Nhân Trí

Cách đây không lâu tôi có dịp đi Việt Nam và ghé ngang Huế vài hôm dưới tư cách một du khách.

Đã mấy mươi năm rồi tôi mới trở lại Huế. Huế vẫn còn cái vẻ đẹp êm đềm của sông Hương núi Ngự như tôi đã từng biết. Dân cư, đường phố, chợ búa, nhà cửa tuy có đông đúc, nhộn nhịp hơn nhiều nhưng tôi vẫn còn nhận ra cái Huế cũ trong đầu của tôi.
Và dĩ nhiên khi đến Huế thì tôi phải đi thăm viếng những cung điện và lăng tẩm. Vì không quen thuộc đường đi nước bước nên tôi quyết định mướn một chiếc xe riêng và một nhân viên hướng dẫn tại Trung Tâm Du Lịch Thành Phố để cùng đi với tôi đến các địa điểm trên.

Người hướng dẫn cho tôi là một cô gái lanh lợi hoạt bát khoảng 25, 26 tuổi. Cô làm việc rất tận tình và vui vẻ. Tôi nhận thấy cô có một kiến thức khá vững chắc về lịch sử triều Nguyễn cũng như nhiều thắng cảnh ở Huế.

Qua vài câu chuyện trao đổi, tôi cũng được biết thêm là tất cả các nhân viên hướng dẫn du lịch của thành phố như cô đều phải tốt nghiệp một khóa học về lịch sử và chính trị rất kỹ lưỡng. Cô giải thích đó là vì nhà nước biết rằng phần đông các du khách sử dụng hướng dẫn viên là ngoại quốc và “Việt kiều”. Họ cần “bảo đảm chất lượng” của các hướng dẫn viên để có thể “phục vụ tốt” cho du khách.

Đến khoảng giữa ngày thứ hai thì tôi đã xem qua hết những cung điện và lăng tẩm mà tôi muốn thăm viếng. Vì tôi mướn anh tài xế theo “ngày”, chớ không phải theo “giờ”, và vì còn khá sớm nên tôi có ý nghĩ muốn tận dụng chiếc xe và cô hướng dẫn viên sẵn có để đi xem vài chỗ khác trong phạm vi Huế mà tôi chưa hề đến bao giờ.
Một điều mà tôi thường liên tưởng đến mỗi khi nghĩ về Huế là Tết Mậu Thân.

Năm 1968, tôi còn nhỏ và đang sống ở Sài Gòn. Tuy nhiên cho đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ rất rõ những sự việc đã xảy ra lúc đó chung quanh tôi. Tôi nhớ mồn một những cụm khói đen bao phủ bầu trời Chợ Lớn từ các đám cháy nhà khủng khiếp trong thành phố. Tôi nhớ những người tản cư nằm ngủ nheo nhóc trong hành lang của các nhà thương, nhà thờ và chùa. Tôi nhớ những xác người chết nằm rải rác trên đường phố sình thối cả tuần lễ không ai đụng đến.

Và vài tuần sau đó lúc tình hình đã tạm yên ổn trở lại, điều tôi nhớ nhiều nhất là những tin tức xảy ra trên toàn quốc được chiếu trên đài Truyền Hình ViệtNambăng tần số 9. Phần thời sự nổi bật, và có lẽ ám ảnh tôi nhất là những tường thuật về các mồ chôn tập thể ở Huế. Trên khung máy truyền hình 16 inch trắng đen, hình ảnh hàng trăm xác người thối rữa được moi lên từ những bãi chôn tập thể trong các vùng quê lân cận thành phố Huế gây ấn tượng mạnh mẽ lên trí óc non nớt của tôi.

Tôi nhớ tiếng than khóc, nét mặt đau đớn, ánh mắt tuyệt vọng của những người lum khum đi vạch từng bao đựng xác người xếp hàng dài trên đất để mong nhận diện được người thân của họ đã bị mất tích. Hàng trăm xác người được tìm thấy dưới nhiều bãi chôn tập thể, hai tay bị trói thúc ké bằng dây kẽm, xương sọ mang dấu đạn hay bị đập vỡ bằng báng súng. Hàng chục bãi chôn tập thể dần dần tuần tự được phác giác trong vài tháng sau khi quân đội đồng minh và Việt Nam Cộng Hòa giành lại được Huế.

Khi đài truyền hình phỏng vấn gia đình của các nạn nhân, hầu như mọi người đều kể một câu chuyện rất tương tự nhau: Trong 4 tuần lễ mà những người tự xưng là Quân Đội Nhân Dân và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam chiếm đóng Huế thì thân nhân của họ bị những người cầm quyền mới nầy kết án là “ác ôn” hay “có tội với nhân dân” và đã “được xử lý thích đáng”. Những người bị kết án đều là những giới chức trong chính quyền Việt Nam Cộng Hòa và gia quyến của họ, những sĩ quan quân đội cũng như những người lính đang về nghỉ phép ở nhà, những nhân vật Công giáo được nhiều người biết đến và những người “làm tay sai cho Mỹ”.

“Xử lý thích đáng” có nghĩa là bị xử tử tại chỗ hay bị bắt dẫn đi và không bao giờ trở lại.

Sau nầy khi lớn hơn một chút, tôi có dịp quen biết và nói chuyện tận mặt với một vài người chính họ đã có thân nhân bị mất tích ở Huế hồi tết Mậu Thân. Những câu chuyện họ kể lại rất tương đồng với những gì mà tôi nhớ đã thấy trong các bài tường thuật trên truyền hình và báo chí lúc ấy. Một người bạn của tôi sau nầy kể lại chuyện ba của anh (một viên chức làm việc cho tòa hành chính Huế) đã lanh trí, và may mắn, nằm trốn luôn trên trần nhà suốt thời gian đó ngay từ giây phút biết rằng “Việt Cộng vào”. Và mẹ anh đã phải liên tục đóng tuồng nói dối với những người đến nhà nhiều lần tìm ông rằng “ông ấy đã bỏ mẹ con tôi đi theo vợ bé ở Sài Gòn từ trước Tết rồi”. Anh ấy cũng kể lại rằng tất cả những đồng nghiệp với ba anh ấy ở trong cùng khu nhà gia đình công chức hành chính Huế đều bị bắt dẫn đi và giết chết.

Nói chung là trong vòng 4 tuần lễ Huế nằm trong quyền kiểm soát của quân đội Bắc Việt và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, những người dân thuộc các diện kể trên bị truy lùng rốt ráo và giết chết. Thật ra thì có một số không nhỏ cũng bị giết không phải vì “ác ôn” hay “có tội với nhân dân” mà chỉ vì tư thù cá nhân. Hoàn cảnh tranh tối tranh sáng, ai cầm một khẩu AK là cầm quyền sinh sát trong tay. Đây là dịp để trang trải ân oán cũ với nhau.

Một số những người bị bắt bị dẫn ra đấu tố rồi xử bắn công khai tại chỗ. Đa số khác bị dẫn đi thủ tiêu mất tích. Người ta tìm thấy thi thể của những người bị dẫn đi mất tích nầy trong hơn 20 bãi chôn tập thể lớn nhỏ ở các vùng ngoại ô của Huế. Mỗi bãi là một hay nhiều hố cạn chứa từ 5, 7 cho đến hơn 400 xác người. Tổng cộng có đâu khoảng gần 7000 người đã bỏ mạng trong 4 tuần lễ đó.

Một trong những nơi tôi chưa bao giờ đến xem ở Huế, tuy đã có nhiều lần suy nghĩ về, là các bãi chôn tập thể nầy. Tôi cũng không rõ tại sao tôi có ý nghĩ muốn đến những nơi đó. Có lẽ tại vì đây là một trong những diễn biến thê thảm nhất trong cuộc chiến tranh ViệtNam. Có lẽ tôi chỉ muốn đến đứng trước cái không gian đó để cố cảm nhận những khoảnh khắc mà sự sống của bao nhiêu con người đã bị tước đoạt một cách vô nghĩa lý bởi đồng loại của họ. Có lẽ tôi chỉ muốn đối diện với những cảm giác rùng rợn từ các hình ảnh kinh hãi trên khung kính TV đã ám ảnh tôi mấy mươi năm trước.

Tôi biết rằng cuộc thảm sát Tết Mậu Thân đã xảy ra gần nửa thế kỷ rồi. Đây là một khoảng thời gian dài đủ để thay đổi rất nhiều thứ. Cảnh vật chắc đã khác hẳn đi rồi. Có thể không còn mấy ai nhớ đến việc nầy nữa chớ nói chi có ai còn biết địa điểm của các mồ chôn tập thể đó. Và nhất là các thế hệ trẻ sau ngày miền nam thất thủ, chẳng hạn như cô hướng dẫn viên nầy của tôi.

Tuy vậy tôi vẫn còn một chút hy vọng. Tôi biết rằng người ViệtNam, nhất là dân quê, thường có tục thờ cúng cô hồn, nhất là những cô hồn chết oan ức. Thế thì một cuộc thảm sát như hồi Tết Mậu Thân chắc sẽ còn đôi chút dấu tích như một vài miếu thờ sót lại đâu đó. Và từ ấy chắc sẽ có người vẫn chưa quên lịch sử của các miếu thờ nầy. Có thể cô hướng dẫn viên của tôi đã có lần nào đó nghe người lớn tuổi trong gia đình kể lại về chuyện nầy chăng? Có thể cô biết chỗ để dẫn tôi đến đó chăng?
Tôi hỏi: “Cô có biết chỗ những mồ chôn tập thể hồi Tết Mậu Thân năm 1968 không? Tôi muốn đi đến đó xem.”

Cô trả lời: “Dạ cháu có nghe nói. Nhưng ở cách đây xa lắm.” Rồi cô nói đến một địa danh hoàn toàn xa lạ đối với tôi.
Tôi muốn biết chắc là cô hiểu tôi đang nói về điều gì nên hỏi thêm: “Cô biết gì về những mồ chôn tập thể nầy?”

Cô giải thích: “Cháu biết chứ. Đó là nơi mà hồi Tết năm 1968 nhiều người đã bị Mỹ Ngụy giết chết và chôn ở đấy.”

Tôi sựng lại, quay qua nhìn cô ấy. Câu trả lời trên của cô hoàn toàn nằm ngoài dự đoán của tôi. Tôi hỏi lại: “Ai bị ai giết?”
Cô ấy nhướng mắt trả lời một cách thông thạo: “Thì chú biết mà, hồi Tết năm ấy lính Mỹ và lính Ngụy vào đây giết chết rất nhiều thường dân và cán bộ rồi đem chôn họ ở mấy chỗ đó.” Nét mặt cô thản nhiên, không có dấu hiệu gì cho thấy cô đang không trả lời tôi một cách thành thật nhất.

Tôi hỏi lại một cách dè dặt: “Làm sao cô biết rõ là lính Mỹ Ngụy đã giết thường dân và cán bộ rồi chôn họ ở đó?”

Cô mĩm cười, có lẽ vì sự ngớ ngẩn trong câu hỏi của tôi: “Thì cháu đã học rõ ràng như thế mà. Không những ở trường học hồi nhỏ mà khóa đào tạo hướng dẫn du lịch của cháu cũng có dạy rất đầy đủ. Lúc đó lính Mỹ Ngụy vào bắn giết rất nhiều dân và cán bộ rồi đem chôn họ tập thể. Ai cũng biết điều đó cả.”

Tôi lặng người đi vài giây. Tôi không quên rằng một sở trường nổi tiếng của các chế độ cộng sản là tẩy não toàn bộ từ già đến trẻ. Tôi cũng không quên mình chỉ là một du khách (và tệ hơn nữa, chỉ là một “Việt kiều”) đang ở trong một lãnh thổ nằm dưới một chính quyền cộng sản. Tôi quyết định không tra gạn thêm về vấn đề nầy nữa vì chỉ vô ích mà thôi. Cô gái ấy đã giải thích rất rõ ràng: trường học đã dạy như vậy, khóa đào tạo cũng đã dạy như vậy, ai cũng biết điều đó. Từ ngày sinh ra (mấy chục năm sau khi diễn biến đó xảy ra) cô đã được dạy bảo như vậy. Không có lý do gì cô nghi ngờ điều đó. Không có lý do gì tôi có thể làm thay đổi sự hiểu biết đó của cô.

Hôm ấy tôi không nhờ cô hướng dẫn viên dẫn đến những chỗ chôn tập thể ấy. Một phần vì khi hỏi thêm vào chi tiết, tôi nhận thấy cô thật ra không biết rõ chính xác các địa điểm đó ở đâu. Một phần vì tự nhiên tôi cảm thấy “cụt hứng”. Hay nói đúng ra là tôi cảm thấy thất vọng một cách bất ngờ và gần như là vô lý do.

Tôi vẫn biết lịch sử là sản phẩm của kẻ chiến thắng. Tuy vậy khi nghe cô hướng dẫn viên giải thích về lịch sử của các mồ chôn tập thể thì tôi không khỏi bực bội trong lòng. Dĩ nhiên là tôi không để lộ điều nầy ra cho cô ấy biết. Việc đó không cần thiết và không có lợi cho tôi. Tôi chỉ quyết định không đi tiếp nữa và trở về khách sạn sớm hơn dự định.

Một câu chuyện dù là phản sự thật và vô lý đến đâu nhưng nếu những người nắm quyền lập đi lập lại đủ nhiều lần, và nếu không ai được phép phản đối, thì câu chuyện đó dần dần sẽ được công nhận là “đúng” và “thật”. Tuy đã không liên quan đến vấn đề nầy trực tiếp, chính tôi đã mắt thấy tai nghe những dữ kiện rõ rệt đủ để kết luận ai đã gây ra các vụ thảm sát đó ở Huế. Chỉ cần nhìn vào 2 điều sau đây: 1/ Việt Cộng chiếm giữ Huế 4 tuần, ngay sau khi quân đội VNCH giành lại Huế thì người ta tìm ra các mồ chôn tập thể đầy xác chết đã thối rữa nhiều ngày; 2/ Những người bị giết đều là nhân viên quan chức đương thời của VNCH, thân nhân của họ đã nhận diện ra xác chồng, cha, anh, em của họ. Chỉ hai điều trên cũng đã đủ cho thấy quân đội Mỹ và VNCH không thể nào là thủ phạm của các vụ tàn sát trên.

Câu chuyện “hồi Tết Mậu Thân quân đội Mỹ Ngụy vào Huế tàn sát nhiều người dân và cán bộ rồi chôn họ trong những hố tập thể” đã được tạo dựng lên và giảng dạy một cách có hệ thống cho những người Huế trẻ, nhất là những người cần thiết. Tôi nhớ lời cô gái hướng dẫn viên du lịch của tôi đã nói:

họ phải “học lịch sử và chính trị kỹ lưỡng” vì họ giao dịch với “du khách ngoại quốc và Việt kiều”.

Câu chuyện trên đã trở thành một kiến thức của thế hệ trẻ và sẽ được truyền bá cho mọi người khác mãi mãi về sau. Những nhân chứng của cuộc thảm sát đó đã mấy mươi năm nay không thể và không dám lên tiếng cải chính. Chỉ cần vài mươi năm nữa thì những nhân chứng nầy sẽ dần dần chết mất cả. Câu chuyện thật sự xảy ra như thế nào cũng sẽ chết theo với họ và không còn ai bao giờ biết đến nữa cả.

Chuyến đi thăm Huế của tôi nói chung là mang đến nhiều kỷ niệm đẹp.

Trừ việc kể trên.

2012-05-02 0855
Nguồn: quanvan.net

[Dung]

[tonthattue]

Monday, March 14, 2011
Về cái chết của Lê Hữu Bôi và anh Thương

Thanks Giving 2010, vợ chồng tôi về Orlando thăm một người bạn nhận ra nhau trên internet là đã học chung đệ thất 1952. Đến nơi mới biết thêm vợ của anh Lê Kim Lộc vừa là một cô Tôn Nữ vừa là cựu sinh viên QGHC khóa 16.

Chị Phương cùng anh Lộc gánh vác một phòng mạch và nói họ sống "low key" nghĩa là âm thầm, khiêm tốn. Quả vậy họ sống ngay trên bờ của cái hồ lớn thứ hai của Florida mà tôi tưởng là biển với bờ dừa xanh bên kia của một hải đảo. Cá sấu ngủ trên cỏ tự nhiên như đang thiền định.Anh chị Lộc mời gia đình tôi đi ăn cùng mấy anh chị đồng môn ở gần. Anh chị Hùng (khóa 8), anh chị Tôn (Phạm Hồ, khóa 10), anh chị Cửu, và anh Nhàn, chị Nhàn bận đi làm. Đã gần 20 năm tôi mới gặp mặt một ông "đốc phủ sứ tân thời".

Thật tình tôi chỉ nhớ anh Tôn (phân biệt với Nguyễn An Tôn) ở trong ký túc xá*. Thì ra trong thời bạc bẻo nầy, tôi còn được sự thương mến của anh bạn cũ vừa qua tiểu học, và các anh bạn chung trước ngưỡng cửa của cuộc đời. May quá không ai ép ai uống bia rượu, nên trò chuyện cũng kha khá. Tôi không nhớ ai đã nêu ra một câu chuyện và một câu hỏi.
Câu chuyện là vợ của anh Thương hiện sống ở VN rất chật vật, nếu không muốn nói là nghèo túng. Anh Thương là phó tỉnh trưởng Thừa Thiên, sống trong một ngôi nhà của chính phủ ở Bến Ngự ngay trước nhà tôi. Khi VC vào chiếm được một ngày, thấy không xong anh Thương đã chạy xe Honda thật nhanh nhưng ra khỏi cổng chừng 100 mét thì bị bắn chết ngay tại chỗ. Anh em ruột của chị Thương hiện ở Mỹ rất giàu sang, có người đã có vợ là hoa hậu hay á hậu gì đó của Quận Cam, nay đã ly dị và hằng tháng ông trả tiền cấp dưỡng nghe nói gần cả chục ngàn đô.
Câu hỏi là Lê Hữu Bôi sống chết thế nào.
Tôi vừa đọc một bài của cựu dân biểu Nguyễn Lý Tưởng về những biến cố ở Huế. Tác giả nói Lê Hữu Bôi bị bắt và sau đó chết trên núi. Tôi thấy đúng và đã tham luận như sau. Nay xin chép lại để trả lời câu hỏi trên về Lê Hữu Bôi khóa 10.
Tác giả Nguyễn Lý Tưởng có nói đến trường hợp Lê Hữu Bôi bị bắt tại Phủ Cam. Theo tôi đúng như vậy. Khi Huế được tái chiếm, bs Nguyễn Phúc Quế tổng trưởng xã hội bảo tôi phải đi ngay ra Huế tìm Lê Hữu Bôi và ông trưởng ty xã hội Lê Quang Bái. Phía Hoa Kỳ đã cho tôi đi trên chiếc máy bay bà già một máy. Tôi đến địa chỉ Bôi ghi trên đơn xin nghỉ phép, kế tiếp mấy ngày nghỉ Tết thường lệ. Căn nhà trong hẻm gần số 46 bờ sông Phan Chu Trình của thầy Ngô Đốc Khánh, bố của Ngô Bích Diễm. Cả khu còn trống vì dân chưa hồi cư.

Tôi đã đi tìm và gặp vợ anh Bá (Lê Hữu Bá anh cả của Bôi) còn cùng mấy con đang tá túc trong trường sư phạm tức tòa khâm cũ góc cầu Trường Tiền và Morin. Theo chị Bá, anh Bá đã xin phép đặc biệt vài giờ nghỉ tuy có lệnh cấm trại về nhà ăn cơm tối ba mươi với chú em lâu ngày không ăn tết chung, nhưng không kịp trở vào trại. Anh Bá là thượng sĩ an ninh quân đội tiểu khu Thừa Thiên. Đó cũng là đêm định mệnh. Hôm mồng một tết, một đám thanh niên choai choai vào nhà vì họ đã biết anh Bá là an ninh quân đội. Anh Bá và Bôi người thì ngồi trong tủ áo quần, người thì núp trên máng xối. Chị Bá đem cả lũ con cam kết không có ai trong nhà nữa nếu tìm ra thì bắn hết mọi người kể cả chị Bá và các con. Họ đi ra. Chiều đến cảnh cũ diễn lại. Sau một đêm tạm yên, hôm sau họ đến nữa và đông hơn. Chị Bá lại đóng kịch lần thứ ba và thành công như hai lần trước.Thấy chuyện không xong, Bá và Bôi tìm cách lên Phủ Cam. Anh Bá lấy vợ Thiên Chúa Giáo và có nhiều liên lạc với Phủ Cam. Nơi họ ở ngay bên đường xe lửa, bên kia là xóm đạo rồi. Bôi giả vờ là phụ nữ đội chiếc nón, quàng áo pardessus xanh, anh Bá thì làm như ông già. Họ đến được Phủ Cam nhưng hầu hết thanh niên ở đây đã đi; một số ít lưỡng lự và không biết cách thoát nên chần chờ qua đêm. Đêm đó VC từ bên dưới phía Tòa Tổng Giám Mục đánh lên và chiếm khu nhà thờ bắt hết.

Lê Hữu Bôi sau khi tốt nghiệp khóa 10 quốc gia hành chánh được bổ nhiệm về Phủ Đặc Ủy Tỵ Nạn Cọng Sản. Chức vụ cuối là chánh sự vụ Sở Định Cư khi phủ nầy sáp nhập với Bộ Xã Hội, trụ sở góc Tự Do và Bưu Điện Chính. Chừng hai mươi tám Tết, Bôi đến phòng tôi trong Bộ từ giả về Huế ăn Tết và được phép nghỉ thêm một tuần lo cưới vợ. Chừng một giờ sau, Thu, cô thư ký (tôi gặp 1984 tại San Jose) cầm chiếc cà vạt rất lo âu đến gặp tôi.

Thu nói: sao ông Bôi lại nói gỡ rằng có chuyện chi thì đưa cái cà vạt nầy cho ông Tuệ trao cho gia đình. Khi tôi trở về báo tin xấu, không ai nghĩ đến cái cà vạt. Khoảng hai năm sau, vài tờ báo ở Saigon đăng lời lên án VC tàn ác giết nhiều người và trong một mộ tập thể có xác của Lê Hữu Bôi trong cái áo khoát ni lông màu xanh chưa mục. Mấy người soạn thảo bài nầy không biết tôi ở đâu (vì tôi bị đì, trả về bộ Quốc Phòng làm ở quân nhu) nên họ đã tự động kê tên tôi. Vì yếu tố cái áo xanh đúng như chị Bá tả, tôi không phản đối việc ký thay nầy. Lê Hữu Bôi là cháu của hoà thượng Tịnh Khiết (ôn Tường Vân). Khi bênh vực đại lão nầy trước lời chỉ trích của ông Võ Văn Ái, Liên Thành có nói trường hợp Bôi về Huế lo cưới vợ và bị giết trong Tết Mậu Thân. Bôi có anh kế là Đỗ đi cải tạo với tôi nhưng cách một hàng rào thưa trong năm đầu. Đỗ đã quá vãng tại San Jose ba năm rồi.

Lúc ấy tại Bộ Xã Hội, ngoài mấy anh lớn khóa trước, nhóm QGHC mới vào nghề chỉ có tôi, Bôi và ba cô: Diễm (aka Diễm Xưa), Liên con bà chủ hãng dệt Liên Phương và Kim Qui, Qui hiện ở San Jose có lẽ đã là tỷ phú.

* Anh Phạm Hồ Tôn cựu phó tỉnh trưởng Nha Trang đã quá vãng ít lâu sau cuộc gặp mặt nầy
(trích từ trang nhà của cựu sinh viên Quốc Gia Hành Chánh)