sổ tay lan huệ

[ntđl]

*

Nền tư pháp quê điên phải quyết định, có thể là quyết định pháp lý đầu tiên và ngoại lệ, về số phận của tôi phạm Alexandre Bissonnette, Năm 2017 Bisonnette xả súng trong đền thờ hồi giáo sau khóa cầu nguyện 8:00 PM, 6 người chết và gần chục người bị thương. Chuyện giết người làm cả xứ quê hụt hẫng, được dán nhãn terrorist attack, giết người có chủ mưu. Khi án mạng xảy ra, A.Bissonnette 27 tuổi và đang uống Paxil, một loại anti-depressor.

Chiếu kiếng xem xét một chập, các nhà tâm lý, tâm thần và xã hội học, đã lôi ra vài cái có thể gọi là nguyên nhơn : A.B đậm khuynh hướng cực hữu (far-right). White-supremacy không rõ, nhưng ít nhiều nghiêng về ý thức christian.
Hồ sơ tội nhơn trắng tinh, không tì vết, có gáo dục gia đình anh em bình thường, và thời nhỏ hay bị bạn bè "chòng"... ghẹo.

Trước 2011, khi bị kết nhiều án thì tội phạm có thể làm một lần, theo bản án nặng nhứt.
Giết người có chủ mưu và nhận tội, sẽ lãnh án 25 năm. Chỉ nộp đơn xin ân xá khi đã thi hành được phần ba (hay phân nửa) thời hạn.
Nhưng từ 2011 thì có thay đổi : lãnh từng án một chớ hổng gộp chung vào. Thành coi như A.B sẽ ngồi tù 25X6=125 năm. Nghĩa là chung thân tù ở và chết trong tù.

Vì nhận tội (và xin lỗi gia đình các nạn nhơn) nên vụ xử cũng nhanh, ông toà Huot sau khi nghe hai phía nguyên và bị, đã suy xét thiệt hơn và tuyên án tù 40 năm rồi mới có quyền xin ân xá.
Và cản hai bên nguyên và bị cùng xin kháng án lên toà trên.
Bên bị lấy lý do bản án 40 năm quá nặng với tội phạm còn trẻ, và không hề có tiền án.
Bên nguyên nói giết 6 người vô tội, gây thương tích cả chục người, gây hố sâu tôn giáo, thì 40 năm quá ngắn.
Chiều nay, toà trên sẽ phán quyết, và phán quyết này có tánh lịch sử kinh điển, tạo một mấu chốt pháp lý cho những trường hợp tương tự sau này.

Sau cùng thì... giáo dục bắt đầu từ trong gia đình, nhưng ra tới xã hội thì gia đình không còn theo kịp được nữa.
Nên rồi giáo dục gia đình sẽ là nền tảng căn bản để cá nhơn phát triển, nhưng trách nhiệm giáo dục không phải chỉ của gia đình, nhưng còn của xã hội, trong đó học đường, giới hữu trách và chánh sách giáo dục xã hội của nhà cầm quyền, với đích nhắm hướng tới nhơn bản tình người và ổn định môi trường xã hội.

Ngày vui hàng phố ôi !

[Triển]

Buôn hàng giả, bán hận thù: Chuyện xưa và nay


Gellert Nguyễn

24-11-2020

I. Chuyện “Kháng chiến” xưa

Buôn hàng giả, bán hận thù là một lối diễn đạt quen thuộc của người Việt hải ngoại khi đề cập đến sự hình thành và phát triển của Mặt trận Kháng chiến do ông Hoàng Cơ Minh lãnh đạo.

Lúc đầu, giới lãnh đạo Mặt trận tung tin là đã lập được chiến khu trên đất Việt và có kèm theo hình ảnh chứng minh. Trong những năm đầu, tin tạo ra được một luồng hào khí đấu tranh của người Việt mong giải phóng quê hương và một phong trào quyên góp rầm rộ khắp nơi trên thế giới.

Về sau, sư thật phơi bày là căn cứ nằm trên lãnh thổ Thái. Giới lãnh đạo Mặt trận phủ nhận tin này. Một số người thật thà vẫn còn tin và đóng góp tài chính trong khi một số người khác biết mình mua lầm hàng giả và lên tiếng. Thế là hận thù trong các phe nhóm cực đoan và hiếu hòa sinh ra. Loạn kiêu binh lên cao, tạo ra bao sóng gió, kinh hoàng nhất là những vụ khủng bố chết người. Cho đến nay nghi án không còn tranh luận sôi động.

Nhưng chuyện chưa kết thúc tại đây vì Mặt trận bán hàng giả lần thứ hai. Lần này cũng thành công không kém. Khi lãnh tụ Hoàng Cơ Minh bị sát hai trên đường xâm nhập đất Lào, giới lãnh đạo Mặt trận lại cho là ông Minh vẫn an lành và tiếp tục lãnh đạo. Sự dối trá duy trì cho đến 14 năm sau. Cuối cùng, Mặt trận mới chính thức khai tử cho ông Minh. Hận thù và chia rẽ vẫn tiếp tục giữa các phe theo và chống. Sự thật thương đau là cao trào đấu tranh kết thúc và niềm tin quang phục đất nước tan vỡ. Ai thắng và ai thua trong chuyện này?

Mua lầm chớ bán không lầm. Người mua đã hiểu sự thật và tự cho là vàng rơi không tiếc mà tiếc người qua sông. Tiền mất tật mang. Tiền mất có thể tìm lại, nhưng ông Minh, một biểu tượng anh hùng cho một thởi đại, đã vĩnh viễn ra đi và không thể tìm lại. Cũng không ai trách chi người đem thân cứu nước mà chỉ ngậm ngùi tiếc cho số phận ông Minh đã an bài và không tìm lại một luồng hào khí đấu tranh tương tự cho tương lai. Chắc chắn là tiếc cả hai.

Người bán hàng giả thành công khi tiền đã bỏ vào ngân hàng an toàn và vui nhất là không có lý do gì để phải trình bày về trách nhiệm chi thu cho bất cứ ai quan tâm.

Nhưng sau cùng Cộng sản Việt Nam toàn thắng. Ngư ông đắc lợi là binh pháp cổ điển của Tàu mà còn hữu hiệu tại Mỹ. Họ không làm gì hết, im lặng mĩm cười và theo dõi những thế lực người Việt lo chống nhau hơn là lo chống Cộng và tự suy sụp. Ai bảo Cộng sản là ngu xuẩn? Đó là một lầm lẫn đáng tiếc.

II. Chuyện “Cuồng Trump” ngày nay

Thông thường trong chuyện mua bán, người mua phán đoán sai sẽ học thêm kinh nghiệm, trở nên khó tính và cân nhắc nghiêm túc trước khi chọn mua hàng trong tương lai. Sau khi nhiệt tình ủng hộ kháng chiến giả, người Việt đã hội nhập trên đất Mỹ có trưởng thành hơn không?

Lập luận chung xác nhận là có. Bao người trong nước và ở các nước khác say mê sự thành công của người Việt. Họ đã gởi hằng năm 17 tỷ đô la để giúp thân nhân quê nhà và tham gia trong các sinh hoạt công quyền, gây tiếng vang tốt đẹp là một bằng chứng.

Sự thật khác hẳn. Chuyện khó tin nhưng có thật là họ lại mua nhầm hàng giả và bán hận thù. Lần này người bán hàng là tổng thống Donald Trump với mặt hàng mới thu hút hơn. Họ tin rằng, Trump làm cho nền kinh tế của Trung Quốc suy sụp với thương chiến Mỹ – Trung. Kết quả là, có tổn thất cho Trung Quốc nhưng Mỹ cũng bại trận qua thương chiến này khi chính quyền Trump đã phải bỏ ra hàng chục tỉ đô la giải cứu nông dân Mỹ, cũng như người tiêu dùng Mỹ lãnh đủ khi thuế đánh trên hàng hóa gia tăng. Còn chuyện Trump đánh bại chủ nghĩa xã hội Trung Quốc, có lẽ chỉ xảy ra tại diễn đàn Liên Hiệp Quốc và trên trang Twitter của ông ta.

Có thể nhìn thấy rõ, trước mắt Biển Đông đang nổi sóng hằng ngày. Trung Quốc tập trận và cấm tàu bè khác vào, đó là chuyện không thể chấp nhận được cho người Việt khắp nơi trong khi Cộng sản Việt Nam lịch sự có thừa, tiếp tục kiên trì trong im lặng. Ai còn tấc lòng với đất nước cũng mơ là Việt Nam thoát khỏi hiểm hoạ ngoại xâm và có độc lập chính trị để tự do phát triển kinh tế. Do đó, ủng hộ Trump, nghĩ rằng ông ta đánh Trung Quốc là một nguyện vọng chính đáng của người Việt. Tuy nhiên, khi nghe những gì Trump nói, có mấy ai nhìn kỹ những gì Trump làm? Chắc chỉ là thiểu số trong người Việt.

Theo thăm dò của Pew Research Center, 83% người trong nhiều quốc gia trên thế giới cho rằng, Trump không có khả năng giải quyết các vấn đề quốc tế. Thí dụ như phương thức điều đình trong thương trường của Trump không thể áp dụng cho ngoại giao. Với Bắc Hàn là một thất bại cho Trump khi dọa nạt và tâng bốc một cách vụng về Kim Chính Ân. Trong cố gắng giải trừ vũ khí nguyên tử của Iran, Trump thất bại tương tự. Cả hai việc này cho thấy Trump không có kinh nghiệm làm việc với các lãnh tụ độc tài. Công luận chỉ trích Trump trong vụ đối phó với đại dịch virus corona, biến đổi khí hậu và nhập cư có phần thuyết phục hơn. Sau nhiều bạo động do kỳ thị chủng tộc nổi lên khắp nơi trên cả nước, hình ảnh nước Mỹ siêu cường không còn.

Khách của Trump là khối cử tri da trắng thuộc tầng lớp lao động, thiếu chuyên môn, bị thiệt thòi do lương thấp và mất việc vì toàn cầu hóa. Người Việt tại Mỹ không phải là khách hàng mà Trump quan tâm. Trong ánh mắt của người Việt, Trump là tất cả, nhưng còn trong ánh mắt của Trump, người Việt là ai?

Trong 154 triệu người Mỹ đi bầu năm nay, hơn 73 triệu bầu cho Trump. Theo thăm dò của Asian American Legal Defense and Education Fund ngày 13/11, có khoảng 57% người Mỹ gốc Việt chọn Trump và 41% chọn Biden. Cứ cho là có trên một triệu lá phiếu của người Việt dành cho Trump, thì cũng không thay đổi tình thế. Chuyện đáng nói là đa số khách Việt dành cho Trump tình yêu say đắm, dù chỉ trong đơn phương và vô vọng.

Đơn phương vì chính sách của Trump đối với người nhập cư đã trở thành một bi kịch thương tâm. Nhiều người bị bắt ngay tại bức tường ở biên giới Mỹ – Mexico làm sống lại hình ảnh tang thương như bức tường phân chia Đông và Tây Đức. Chỉ riêng trong năm 2021, Mỹ sẽ tiếp nhận 15.000 người tị nạn, con số khiêm nhường kể từ khi có chương trình này. Trump chưa bao giờ lên tiếng ca ngợi người thiểu số. Trong chính sách đối với người Việt, Trump cũng không ưu ái đặc biệt hơn hay vinh danh trong nỗ lực hội nhập.

Vô vọng vì khi tham gia vào sinh hoạt chính trị hay đi bầu, nhiều người Mỹ gốc Việt đồng hoá mình là bình đẳng với thành phần da trắng, có quyền định đoạt cho tương lai của nước Mỹ. Đúng là hạnh phúc tuyệt vời, một cảm xúc được thăng hoa.

Các tài liệu nghiên cứu cho thấy, khả năng hội nhập của các sắc dân Ấn Độ, Trung Hoa hay Latino có phần cao hơn người Việt. Tình trạng kỳ thị dân da den là một bài học lịch sử mà bao nhiêu thế hệ Mỹ vẫn chưa vượt qua, dân da vàng khó lòng chiếm được vị thế như dân da trắng. Người Việt đáng lý ra phải ý thức hai sự thật này mà dè dặt hơn khi hãnh diện và tự hiểu ngầm là trong đôi mắt Trump người da trắng là thượng đẳng.

Cảm xúc cuồng nhiệt của người Mỹ gốc Việt có cơ sở duy nhất là tin Trump chống Trung Quốc thành công thay cho người Việt. Vấn đề cần nhìn lại một cách chín chắn hơn.

Từ năm 2008, Obama tung ra chiến lựợc chuyển trục về châu Á mà Hiệp định Thương mại Tự do (TPP) là khuôn khổ. Mục đích là Mỹ hợp tác chặt chẽ hơn với các nền kinh tế của vùng Châu Á–Thái Bình Dương, nhằm kiềm chế ảnh hưởng chính trị và kinh tế của Trung Quốc. Nếu mục tiêu đạt được, Trung Quốc sẽ không còn trỗi dậy và uy hiếp. Khi tham gia Hiệp định TPP, 12 nước đàm phán các quy định mậu dịch mà trong đó có việc bảo vệ quyền lợi người lao động và thành lập nghiệp đoàn độc lập, một bất lợi chính trị cho Cộng sản Việt Nam.

Ngay sau khi nhậm chức, Trump đã đơn phương rút khỏi Hiệp định TPP. Hậu quả là Mỹ không còn gây một tác động chính trị và kinh tế nào cho toàn khu vực. Thay vảo đó, Trump khởi động cuộc thương chiến trực tiếp với Trung Quốc. Trump đề ra nhiều cách áp thuế quan lên nhiều mặt hàng mà Trump cho là bất bình đẳng. Thương chiến kéo dài gây thiệt hại cho Trung Quốc, nhưng không phải vì thế mà Mỹ toàn thắng trong khi nền kinh tế toàn cầu cũng phần nào tê liệt.

Để tìm một lối thoát trước quyết định của Trump, các nước còn lại trong thỏa thuận TPP tiếp tục đàm phán. Cuối cùng, vào cuối tháng 10 năm 2018, họ cũng đi đến ký kết một Hiệp định mới và đổi tên thành Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với 11 nước. Đến nay chỉ có bảy nước phê chuẩn.

Tỉnh thế thay đổi khiến cho Trung Quốc khởi động một cuộc đàm phán cho Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (Regional Comprehensive Economic Partnership, RCEP). Thoả thuận này có quy mô lớn nhất thế giới và Mỹ không thể tạo ra được ảnh hưởng nào trước vai trò lãnh đạo của Trung Quốc.

Cuối cùng, Hiệp định RCEP đã được ký kết giữa 15 nước, trong đó 10 quốc gia thành viên Hiệp hội ASEAN (Brunei, Myanmar, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam) và 5 đối tác Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và New Zealand.

Còn quá sớm để kết luận là ai thắng ai thua trong tiến trình này, vì còn cần nhiều thời gian và số liệu để kiểm chứng. Nhưng một số nhận định sơ khởi cho thấy, trong các điều kiện hiện nay, Mỹ không có mặt trong cả hai hiệp định quan trọng nhất thế giới là một thất bại nặng nề. Người gây ra hậu quả này không ai khác hơn là Trump, nếu có TPP biến chuyển sẽ khác hẳn ở châu Á. Thanh thế của Trung Quốc đang lên cho dù COVID-19 làm cho ảnh hưởng của Trung Quốc suy giảm, nhưng không đáng kể.

Hai hiệp định CPTPP Và RCEP không mang lợi điểm tuyệt đối cho Việt Nam khi tham gia. Lý do chính là vì cấu trúc thị trường Việt Nam bị Trung Quốc đè nặng và cải cách cũng không thể thành tựu trong một sớm một chiều. Việt Nam có phần may mắn hơn vì không bị áp lực trước các đòi hỏi về tự do thành lập công đoàn, bảo vệ môi sinh và tôn trọng nhân quyền.

Mỹ làm gì trước biến động dồn dập này tại châu Á? Đây là một thách thức cho chính quyền Biden. Đã có nhiều tiên đoán về chính sách của Biden để hàn gắn các vết thương xã hội và hồi phục kinh tế. Trước mắt, Biden cần thời gian khi Trump chưa chuyển quyền trong êm thắm.

Nói chung, không còn cách nào khác hơn, Biden sẽ phải phục hồi việc hợp tác và tin tưởng lẫn nhau giữa các đồng minh, theo đuổi một chính sách ngoại giao nhất quán, không thể tiếp tục hành động đơn phương theo cảm tính như Trump, mà hợp tác đa phương. Cụ thể, Mỹ gia nhập lại Hiệp định Khí hậu Paris; trở lại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và hạn chế khả năng chế tao vũ khí nguyên tử của Iran… giúp phục hồi vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ.

Nếu Trump đồng ý chuyển quyền trong ôn hoà, Biden phải mất tối thiểu khoảng bốn tháng để điều hành toà Bạch Ốc và ổn định nhân sự.

Còn lại gì cho người Việt yêu Trump? Người Việt không thể phủ nhận những hậu quả tai hại trong chính sách “Nước Mỹ trên hết” của Trump, khiến cho Mỹ bị cô lập. Thực tế là người Việt không thể nêu ra vấn đề vi phạm nhân quyền của Việt Nam với Trump. Trump không ngăn chặn được sự bành trướng ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc trong khu vực. Trump bất lực trước vi phạm nhân quyền của Trung Quốc ở Hồng Kông và Tân Cương. Cho dù có quan tâm đến vấn đề tự do lưu thông hàng hải, Mỹ không thể tác động mạnh ở Biển Đông. Những thay đổi gần đây trong cac việc tập trận hỗn hợp với đồng minh, Trump tỏ ra quyết liệt hơn. Trong khi chuẩn bị ra đi, Trump không làm gì khác hơn là muốn để lại tinh thần bài Hoa như là một di sản chính trị, còn thực chất khó ai kiểm chứng.

Dù Trump thất bại rõ ràng, tại sao người Việt vẫn một lòng yêu Trump tha thiết? Có hai lý do đáng ngạc nhiên: Không phải là đối sách tài ba hay con người khả kính của Trump, mà văn hoá Việt mang theo và truyền thông trong mạng xã hội của người Việt tại hải ngoại là hai đặc thù chính.

Một là suy tôn lãnh tụ, đó là một đặc điểm trong văn hoá chính trị của người Việt. Cảm xúc sùng bái cá nhân quan trọng hơn là phân tích chính sách bằng lý trí. Ca tụng “bác Hồ” và “bác Trump” không khác nhau về bản chất, mà khác nhau ở chỗ, một bên ở trong nước Việt Nam độc tài và một bên ở nước Mỹ tự do.

Khi xưa, chuyện tình của ông Hồ với Nguyễn Thị Minh Khai và Nông Thị Xuân, nhiều người Việt cho rằng, đó không phải là vấn đề đạo đức đáng chê trách vì ông Hồ đã cả đời cống hiến cho dân tộc, thì ngày nay người Việt quá dễ dàng chấp nhận các vụ cáo buộc trả tiền để ém miệng người mẫu Playboy Karen McDougal, nữ diễn viên phim khiêu dâm Stormy Daniels và những cáo buộc về âm mưu bắt họ im lặng. Cuộc điều tra gian lận thuế và ngân hàng, gian lận bất động sản, các vụ kiện về trục lợi, về sách nhiễu tình dục và vụ kiện của người cháu Mary L. Trump… tất cả là chuyện bình thường mới đối với một số người Việt. Chuyện họ đang nôn nóng chờ là chiến thắng Trung Quốc trong huy hoàng, nhưng thực tế là đã không xảy ra cho đến ngày Trump rời khỏi tòa Bạch Ốc.

Hai là, người Mỹ gốc Việt đã hội nhập thành công trong xã hội Mỹ, nhưng thảo luận các chuyên đề chính trị, kinh tế hay xã hội cần có một trình độ nhất định. Thái độ khách quan phán xét các sinh hoạt trong hệ thống công quyền, luật lệ và báo chí cần có trình độ Anh ngữ. Thực tế cho thấy, đa số người Việt còn lệ thuộc vào mạng lưới truyền thông mạng tiếng Việt, trong khi nhiều kênh thông tin không đóng vai trò khai sáng cho người Việt, nổi bật nhất là các kênh tin tức trôi nổi trên YouTube, Facebook… cung cấp nhiều tin vịt, thiếu kiểm chứng, trong khi nhiều người Việt không có khả năng kiểm chứng.

Nhiều kênh thông tin nhảm nhí, không nhằm thuyết phục người đọc và cũng không quan tâm đến sự thật, xuất hiện ngày càng nhiều trong bối cảnh giao tiếp hiện nay. Kẻ nhảm nhí không quan tâm những gì họ nói là đúng hay sai, mà chỉ xem có đông người nghe, người đọc hay không. Với họ, lượng truy cập mới là điều quan trọng, còn thuyết phục người ta tin hay không là chuyện phụ. Các kênh YouTube nhảm nhí, chuyên tung tin vịt của người Việt mọc lên như nấm sau cơn mưa, đã góp phần hủy hoại môi trường thông tin lành mạnh.

Phát biểu quan điểm chính trị là chuyện bình thường nhưng phải tôn trọng sự thật, nhất là phải giữ những chuẩn mực về văn hóa. Dù theo đuổi mục tiêu khai dân trí, nhưng một số YouTuber tự cho mình có quyền sử dụng ngôn ngữ tục tĩu nhất để chống Cộng. Tha thiết bảo vệ Trump, nhưng các YouTuber lại sử dụng các từ ngữ vô văn hóa nhất để thoá mạ đối phương không tiếc lời. Tác dụng chống Cộng hay bảo vệ Trump không vì thế mà tăng lên khi tư cách của người phát biểu quá tệ, cũng như nội dung không đủ sức thuyết phục người khác nghe theo. Trump hay Biden, 154 triệu người Mỹ da trắng đi bầu, cũng như hơn một triệu người Mỹ gốc Việt biết tư duy chính trị không cần họ trong những phương cách như vậy khi họ gây phản tác dụng.

Hận thù nhau giữa các YouTuber người Việt, phân hoá trong gia đình và cộng đồng lên cao chưa từng có trong lịch sử hội nhập thành công của người Việt. Buôn hàng giả, bán hận thù, ai thắng ai thua trong tiến trình phân hoá này?

Khác với chuyện kháng chiến giả, lần này cả hai phe đều đại bại. Cả hai kiệt sức vì tiếp tục phân hoá trong những năm sắp tới. Cuồng Trump hay chống Trump, cả hai bây giờ và mãi mãi sẽ không là tác nhân chính làm biến chuyển triệt để cho xã hội Mỹ, cũng không còn nội lực để tạo một sức mạnh mà cộng đồng cần có. Giới chống Cộng lần lượt ra đi theo thời gian và không trao truyền ngọn lửa đấu tranh cho thế hệ tiếp nối. Còn nững người Việt nhập cư sau này được giáo dục dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, họ chỉ quan tâm việc gởi kiều hối, du lịch và làm từ thiện nhiều hơn.

Chuyện xưa và nay có vẻ giống nhau, một kết luận chung là bi quan không thể tránh. Người Việt hải ngoại không còn hào khí đấu tranh và là ngọn lửa soi đường cho người dân trong nước. Cộng sản Việt Nam lại mĩm cười toàn thắng. Binh pháp cổ điển “bất chiến tự nhiên thành” và “ngư ông đắc lợi” luôn luôn đúng.

III. Thay lời kết

Thống kê cho biết, có khoảng 60% các lời tuyên bố của Trump là dối trá và chỉ chạy theo tư lợi. Thống kê khác lại cho là Trump đã nói dối trên 20.000 lần trong bốn năm qua. Nhưng tại Mỹ, nhờ có hệ thống báo chí độc lập và phản ứng của công luận, nên trong các cuộc vận động tái tranh cử năm 2020, dân chúng có thể chống lại tinh thần đạo đức giả của Trump và nâng cao giá trị của nền dân chủ. Do đó, có thể tạm cho là Trump có khi bán hàng giả, khi bán hàng thật, còn gây phân hoá trong xã hội và mất thiện cảm hợp tác với đồng minh là chuyện không còn tranh cãi. Đó là sự kiện đáng để người Việt quan tâm hơn. Nhưng nghĩ gì và làm gì trước tình trạng buôn hàng giả và bán hận thù tại của Việt Nam, ít người đặt ra.

Riêng sự dối trá của lãnh đạo Cộng sản Việt Nam, có thể nói đạt trình độ đẳng cấp thế giới. Đây mới là vấn đề quan trọng nhất đối với người Việt Nam. Lối tuyên truyền về nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN là một ý thức hệ giả tạo vì không có trong sách vở; chính quyền không có khả năng giải thích trong hiện tại và cũng không bảo đảm là sẽ hoàn thiện trong tương lai. Thái độ đạo đức giả của chính giới còn hủy diệt các giá trị xã hội.

Vì ích kỷ mà chính quyền biến lãnh thổ, tài nguyên và nhân lực trở thành một món hàng mua bán cho thân tộc.

Vì u tối mà chính quyền thờ ơ trước các ý kiến của công luận, xem những người nêu ý kiến trái chiều là “thế lực thù địch” và không muốn khai sáng để cải cách.

Vì bất lực nội tại và xung đột quyền lợi phe nhóm trong chính quyền nên xã hội có động loạn triền miên.

Vì tập trung sức để giải quyết trị an và lo sinh tồn cho chế độ, nên chính quyền không còn khả năng để xây dựng một nhà nước trưởng thành và ổn định.

Phản biện của công luận chưa kiểm tra được hết các gian dối của nhà nước vì chưa có tự do báo chí. Dù các phương tiện truyền thông xã hội đang có sự chuyển biến, nhưng đa số dân chúng chưa quan tâm đúng mức đến chính sự, nên đảng CSVN ngang nhiên vi phạm quyền dân tộc tự quyết. Hiện trạng này sẽ tạo nhiều bất hạnh hơn cho tương lai của đất nước.

Dù chế độ độc tài không thể hủy diệt cả dân tộc, nhưng ý thức về một thể chế mới cho toàn dân là một hy vọng khởi đầu. Một thể chế cho phép người dân thương yêu nhau trong tình dân tộc, đoàn kết Diên Hồng sẽ thay thế cho hận thù, một trào lưu chính sẽ hình thành để đóng góp cho sự thay đổi chính trị, đem lại độc lập dân tộc, bình an xã hội và thịnh vượng đất nước.


/* nguồn: https://baotiengdan.com/2020/11/24/b...en-xua-va-nay/

[ntđl]

*

Cám ơn thày 5.
Mấy bài đọc nghiêm túc phân tách đoàng hoàng kiểu vầy độc giả nú rất ưng.

Lóng rài nú tui theo dõi NTCM, viết mạch lạc hóm hỉnh nhẹ nhàng, với góc nhìn sang từ pháp, nơi ông/bà/cô trú ngụ.
Bài ni NTCM so sánh Biden với hai cựu tổng thống pháp, Chirac, Hollande.

Ông Chirac mần tổng thống 1 chập, thì lòi ra có con riêng.
Ông Hollande thì chưa hề lấy vợ một lần. Rồi xảy ra tình huống 1st girlfriend lạ lùng khi lên làm tổng thống đại pháp 2012-2017. Đệ nhứt girlfriend Valerie là bỉnh bút tuần báo lá cải Paris Match, chuyên nghiệp uýnh ghen.
Ẻm ghen với người tình tới sau là đành rồi, ẻm còn ghen luôn cả với người tình tới trước (có với Hollande 3 mật con)
Đại khái Hollande đụng ai cũng xin bàn tay ráo, nhưng xin rồi để đó, mần màn share phòng ngủ share toa-lết mà nhứt định hổng share cuộc đời. (Hollande vỉnh viễn vần là giai tân)

Bữa nay mới hay người tính tới sau do con trai lớn giới thiệu với bố.
Thành ngu lắm cũng nhìn ra được vụ này má nó là người viết kịch bản hổng chừng.
Vở kịch đậm mùi dưa cải muối chua : Valerie bị phụ tình, lăn ra đất ăn vạ rồi tà tà tự vận và được rửa ruột cứu sống.
Xen cuối là cuốn sách Merci Pour Le Moment - cám ơn khoảnh khắc này - tố khổ tội lỗi kép tổng thống sến nhớt đương nhiệm. Sách được dịch ra 7 thứ tiếng, thành phải hiểu như là tuồng lá cải đậm màu sắc hương xa xưa rày rất ăn khách !

Nói vầy dám bị gọi là sexiste.
Thiệt sự tui coi ba cái chuyện lăng nhăng qua đường của đám đờn ông là chuyện nhỏ, chuyện đương nhiênm hổng có mới kỳ . Bà nội sắp nhỏ nói hoài : tội tà dâm của đực rựa chỉ chấm dứt khi nó chun vô bốn miéng dài hai miếng ngắn mà thôi (tức cái quan tài heng).
Chắc cũng bởi ở đờn ông, trái tim và bình capucino ít khi cùng nhìn về 1 hướng.
Đờn bà thì khác, nên nàng cứ đi thẳng một đường thành tội lỗi rất ít sanh ra.

Bài viết "Chờ ngày vào Nhà trắng" của NTCM xin đọc ở đây :
https://www.nguoinam.com/phpbb/viewt...p=29188#p29188

Ngày vui hàng phố ơi.


* * *

Viết thêm.

Hồi hôm tòa kháng án đã làm màn chung cuộc : Tuyên bố án toà 40 năm mới được khoan hồng - nghĩa là trả tự do có điều kiện - của quan chánh án Huot là vi hiến, thiếu nhơn bản tình người, và cho rút bản án xuống còn 25 năm.

Giải thích lòng vòng là 1st degree murder là lãnh 25 cuốn lịch.
Multiple murders thì cho thọ án 1 lần, nghĩa là ở tù với cái án dài nhứt.
Đây là chuyện trước kia.
Tới năm 2011, tư pháp của thủ tướng Harper sửa lợi thành án consecutive, nghĩa là trả xong án này rồi trả sang án khác, nghĩa là tội phạm Bissonnette có thể phải ngồi tù 150 năm (bửa qua làm toán sai thành 125 năm).
Ngài Huot xem xét lý giải một châp, tuyên bố án 40 năm. Hồi vào tù, thằng nhỏ mới 27 tuổi, tới 67 tuổi mới ra, coi như hết cuộc đời.
Giáo dân hồi, đứa cho là vậy đã đủ, đứa lại biểu không, vì 6 người đã chết không còn dịp thấy thế giới bao giờ nữa (nhưng thôi, tụi tui phải chấp nhận vì công lý đã xử vậy)
Nhưng đám luật sư và gia đình Bissonnette kháng án.
Và bữa qua là chung cuộc.

Bissonnette sẽ ngồi tù 25 năm, cho tới khi nó 52 tuổi thì được ra.
Tui vẫn chưa hiểu rõ lắm chuyện phải ngồi đủ 25 năm, hay chỉ cần thọ nửa án (hay 1/3) thì có thể nộp đơn xin ân xá (nghĩa là thi án ngoài tù và với giám sát của hành pháp)

Giới hồi giáo la làng, chua chát việc công lý hai chiều.
Không rõ gia đình các nạn nhơn có quyền kháng án lệnh này lên toà trên, và lần này sẽ là tối cao pháp viện.
Nhờ chuyện này mới biết thêm chút ít về những rối rắm điều hành luật lệ lý lẽ hành chánh trong tư pháp.
Alexandre Bissonnette sẽ ngồi tù 25 năm, được nuôi ăn nuôi ở và cho đi học, học chữ hay học nghề tùy khả năng ý thích.
Các nhà xã hội học nhìn vào sự việc sanh tư lự về việc trừng phạt tội ác.
Tội ác nào cũng cần được tha thứ và cho cơ hội xám hối để làm lợi cuộc đời, vì bản chất con người vốn "nhơn chi sơ tánh bản thiện".

[Đậu]

*
Các nhà xã hội học nhìn vào sự việc sanh tư lự về việc trừng phạt tội ác.
Tội ác nào cũng cần được tha thứ và cho cơ hội xám hối để làm lợi cuộc đời, vì bản chất con người vốn "nhơn chi sơ tánh bản thiện".

Các cụ ngày xưa hay bảo: "Đánh kẻ chạy đi, chứ ai đánh người chạy lại". Thì đó, những tội phạm có lòng ăn năn, và biểu hiện sự sám hối thì mới được hưởng sự khoan hồng. Mới có cơ hội khác mà làm việc đền tội cách trọn. Còn những kẻ cứng đầu cứng cổ, không có lòng thành, thì, nói xin lỗi, có cho nó mười cơ hội thì cũng chả thấy nó tốt lành ra đặng. Nghĩ rằng, việc ấy chỉ mất thời giờ bộ đội. Mà chả khéo thì lại bị nó cười vào mặt mình nữa.

Nói giả dụ như ông Trump nhá. Ông Trump thất cử, nghĩa là mất chức tổng thống vì cái nết khoe khoang, xạo ke, bất tài mà hay tiếm công người khác đã khiến nhơn dân Mỹ vùng lên. Dùng chính lá phiếu của mình để lấy lợi quyền lãnh đạo từ tay ông Trump đặng giao lợi cho ông Biden. Sự thật, đơn giản như hai lần hai là bốn. Nhưng ông Trump hổng nhận ra sự này. Cứ một mực đổ tại bầu cử gian lận mà ông Biden thắng cử. Đi đến đâu, mần cái chi thì ổng cũng lớn tiếng, cũng lãi nhải luận điệu tố cáo gian lận này nọ.

Nhưng, lại nhưng, có điều buồn cười là ổng ra sức cáo buộc gian lận mà hổng trưng ra được một bằng cớ xác thực nào sất. Ổng còn thuê một giàn luật sư để chuyên lo việc kiện cáo lùm xùm này nữa. Nhóm kiện nhơn này vì tiền nên đã cố gắng hết sức mình để mong đạt thắng lợi to và nhớn cho ông Trump. Nhưng, nghe nói, là đến thời điểm hiện tại, nhóm kiện nhơn này chả mần nên cơm cháo gì sất. Các vụ khởi kiện của họ đã chả được các cửa quan nhòm đến vì các chứng cớ họ đưa ra mang tính hàm hồ và hoang tưởng cao độ. Gần đây, lại nghe ông trưởng đoàn luật Rù đì nhiễm covid-19 nữa? Chuyện cô vít cô vất này, chả biết có thực hông? Hay là ông Rù đì học sách của ông Trump là giả vờ bị phơi nhiễm để dối gạt lòng thương xót của nhơn dân Mỹ?

Lãnh đạo Trump, khi hù dọa và khởi động kiện cáo kết quả bầu cử đã là chuyện buồn cười. Vì trộm nghĩ, từ ngày dựng nước và giữ nước, có đến mấy trăm năm, của đất Mỹ chưa từng có tổng thống đương nhiệm nào đứng đơn kiện cáo bầu cử gian lận. Giản đơn là một lãnh đạo tối cao, có thẩm quyền bấm nút thả bom nguyên tử phủ trùm đất kẻ địch, mà bất lực ngồi nhòm người khác gian lận? Còn cái ban tham mưu cố vấn cố vung "ưu việt ngày nào" cũng hổng có kế sách nào ngăn chặn nhóm đối lập thiểu số, thấp cổ bé miệng, giở trò gian lận? Hehehe, thì đó, cái sự buồn cười là sự bắt đầu như làm vậy.

Rồi đến nhóm kiện nhơn vất vả ngược xuôi mà hổng tìm ra đặng một chứng cớ lận gian xác thực nào thì bèn giở chứng tồi tàn ra. Nghe nói, có anh giai già nào đó đã toan tính lật ngược những điều khoản được ghi chép trong Hiến pháp Mỹ? Anh giai già này bầy trò cho nhóm làm luật của bang gì đó đề cử Đại cử tri đoàn mà không dựa vào lá phiếu đã bình chọn của nhân dân Mỹ. Đây là mưu đồ tước đoạt quyền bầu cử của nhân dân Mỹ. Một việc làm vi phạm Hiến pháp Mỹ và Nhân quyền một cách nghiêm trọng. Hehehe, hỏi rằng, sự này có đáng buồn cười hôn?

Lại đến nhóm phò Trump học làm khôn, ra vẻ giỏi hơn thầy kiện, truyền tay truyền miệng những bằng chứng thâu lượm từ du thúp du thủ thì lại đáng cười tợn. Thì là như thế này, sách có chép:"Trứng đòi khôn hơn rệp". Thằng mù đòi chỉ đàng kẻ sáng. Hỏi rằng, trong thế gian này, sự ấy có xẩy ra đặng? Câu giả nhời, bạn hỡi, còn đương bay trong gió. The answer, my friend, is blowing in the wind.

Nói cho ngắn và gọn, là chả những nhơn dơn Mỹ, những người không bị ông Trump rù quyến, cười lộn ruột mà còn nhân dân các nước anh em khác cũng được một trận cười no nê. Thì như làm vậy, xét rằng: cho đến thời điểm hiện tại, ông Trump không có biểu hiện thiện chí nào về kết quả bầu cử vừa qua nên việc ông Trump đòi ra tranh cử nằm 2024 làm mình lo ngại lắm. Chả biết đến lúc đó, cái lúc thua cử ấy, ông sẽ giở trò trống gì?

[Đậu]

++

Nghe nói, bữa nay, ngày 8 tháng 12, là ngày cuối chót để xử lý các vụ kiện cáo liên hệ đến kỳ bầu cử vừa qua do nhóm ông Trump khởi động và tiến hành hơn một tháng qua, kể từ ngày 3 tháng 11. Cũng nghe nói, các đơn kiện tụng của ông Trump đều bị bác bỏ ở hạ tầng cơ sở là cơ quan tư pháp cấp tiểu bang. Đây là một dấu chỉ không mấy sáng sủa cho khả năng thắng kiện của ông Trump và phe nhóm. Nhưng, nói nào ngay, ông Trump và phe cánh không nhòm ra sự này. Thì đó, như làm vậy, họ mới kéo nhau lên Tối cao pháp viện nè. Chắc là bển chê tòa dưới không công minh nên hè nhau kéo lên tòa trên chứ gì? Mình trộm nghĩ, tòa nào thì cũng rứa. Trên dưới thì cũng vậy. Đều xét xử dựa trên các chứng cớ xác thực, chứ còn phỏng đoán và nghe đồn này nọ là hổng xong gồi.

Nhắc đến việc đoán điếc, đồn thổi thì chợt nhiên mình nhớ đến anh già tướng số gì đó đã tiên đoán nhầm là ông Biden sẽ thất bại trong kỳ bầu cử vừa qua. Anh già này chỉ dựa vào cái bảng hiệu tranh cử của ông Biden rồi lôi kéo cả Kinh Dịch ra để đoán điếc. Mà chả phải đoán một lần đâu nhá. Anh già này đoán đến hai lần cơ. Chắc là sợ đoán một lần không linh nên mới có màn phụ trội đây mà, phải hôn? Mấy tay theo Trump lượm được nhời thầy độn này thì lòng dạ mừng hơn bắt đặng vàng. Họ bèn hè nhau mang nhời thầy phát tán tung tóe khắp bốn phương trời. Có thể nói, bất cứ nơi nào trên thế gian dùng tiếng Việt để giao tiếp thì đều được họ chiếu cố tận sức. Buồn cười thắt bụng luôn.

Mình cũng chợt nhiên thắc măc mà lần thưa kiện này, có nhẽ, độ sôi nổi giao động mạnh hơn hẳn lần trước, mà hổng thấy anh già này lên tiếng hết trơn hết trọi. Chắc là lần trước đoán hổng trúng nên ảnh quê độ chứ gì?

Mình xin hết câu chuyện làm quà để đi vào chuyên môn nhen. Bữa nay, mình nghe nói, ông Trump và phe cánh vác đơn kiện trình lên Tối cao pháp viện rồi. Chắc là sắp đến hồi kết cuộc gồi. Hóa ra, bữa nay là suất chót của vở tuồng "Ăn Mày Quả Thắng" do kép nhớt Trump tự biên tự diễn với phần tiếp tay của kép hài Ru đì.

Nghe nói, kép Ru đì nổi tiếng nhờ vụ 911 năm nào. Mình biết thế thôi, chứ còn nổi đến cỡ nào thì chịu thua non. Song le, mình thường nghe thế gian bảo rằng: "danh tướng không nên sống lâu". Danh tướng sống lâu, sống thọ, sống đến khi lú lẫn. Gọi nhầm ngô thành khoai thì lại đâm ra dở tệ. Lợn lành ra lợn què. Bấy giờ, thế gian chỉ biết đến một ông già lẩm cẩm, lụm khụm. Chứ ai mà nhớ đến cái hình tượng danh tướng ngày xưa của ông đâu? Hóa ra, sự sống có khi nhẹ như lông mà có lúc nặng như chì. Phải chi, thời gian gần đây, kép Ru đì đừng theo phò Trump, bớt lăng xăng chân cẳng, nhanh nhẩu mồm miệng thì đâu đến nỗi thành anh hề cho bàn dân thiên hạ chê trách. Chậc chậc. Uổng ghê nơi!

Mình nghe nói, kép Ru đì bị phơi nhiễm cô vít đã mấy ngày gồi. Chả biết hư thực ra răng? Nhưng nhòm việc mới để đoán chuyện cũ, lấy sự thắng thua qua việc xử lý của Tối cao pháp viện bữa nay thì mình đoán là kép Ru đi vào bệnh viện chỉ vì không muốn nhòm thấy phe nhà bị thất bại trong việc kiện cáo tốn tài hao địa này thôi. Nghe nói, kép hài Ru đì lãnh 20000 đô/1 ngày. Chà, số này hơi nhớn nhe. Nhân rộng ra, trong một tháng qua, kép hài bỏ vào túi cả mấy trăm nghìn, chứ giỡn sao. Nếu bữa nay, vở tuồng "Ăn Mày Quả Thắng" của soan giả kép nhớt Trump chưa hạ màn thì sau một tháng nữa, kép hài Ru đì thành triệu phú luôn.

Theo nhẽ thế gian, ai lãnh lương càng nhiều thì trách nhiệm càng cao. Trách nhiệm càng cao thì tầm hiểu biết về phạm trù trách nhiệm càng nhiều. Chắc kép hài Ru đì biết là cuộc chiến pháp lý của ông Trump và phe nhóm sẽ chả đi đến đâu. Chả mang lại "quả thắng" to đùng như ông Trump tưởng tượng. Mà thay vì nhận được "quả thắng", ông Trump sẽ nhận lấy "quả tạ". Cũng to nhớn chả kém "quả thắng" kia.

Chính vì biết thua mà vẫn nhận kiện để ăn tiền, nên kép hài Ru đì, sau khi khẳm địa, đã tìm cách hạ cánh an toàn bằng cách nhập viện trước ngày phán xét chung cuộc. Chiêu trò này nghe quen quen. Đâu như "sống chết mặc bay, tiền thày bỏ túi", thì phải?

Nghe nói, số tiền kép hài Ru đì lãnh nhận là từ cái quỷ kiện cáo do phe nhóm ông Trump đóng góp. Hóa ra, cuối cùng là phe phò ông Trump bị ăn "quả lừa". Cũng to đùng như "quả tạ" của ông Trump nhận vậy.

[Đậu]

Thui rùi, Lượm ơi. Vãn tuồng "Ăn Mày Quả Thắng" của soạn giả Trump Nhớt. Kết quả từ tòa tối cao: Trump nhận "Quả Tạ".

"Thế là héo hắt cho nhau".


Supreme Court denies Trump allies’ bid to overturn Pennsylvania election results

By
Robert Barnes
Dec. 8, 2020 at 3:52 p.m. CST

The Supreme Court on Tuesday denied a last-minute attempt by President Trump’s allies to overturn the election results in Pennsylvania.

The court’s brief order provided no reasoning, nor did it note any dissenting votes. It was the first request to delay or overturn the results of the presidential election to reach the court.
The lawsuit was part of a blizzard of litigation and personal interventions Trump and his lawyers have waged to overturn victories by Democrat Joe Biden in a handful of key states.

https://www.washingtonpost.com/polit...7e8_story.html

[Triển]

Kết quả từ tòa tối cao: Trump nhận "Quả Tạ".

Quả tạ không phải bằng sắt mà bằng
vàng dại gì không nhận: 207 triệu "tiền tươi".
Trừ đi này nọ cũng lai rai.

[Đậu]

*
Các nhà xã hội học nhìn vào sự việc sanh tư lự về việc trừng phạt tội ác.
Tội ác nào cũng cần được tha thứ và cho cơ hội xám hối để làm lợi cuộc đời, vì bản chất con người vốn "nhơn chi sơ tánh bản thiện".

Bữa hỗm, mình đã chia sẽ hơi bị nhiều về tội ác và khoan hồng. Thì hôm nay, mình xin nói sang chuyện khác. Là câu nói mà ai cũng biết đến: "nhân chi sơ tánh bổn thiện". Mình xin vào thẳng chuyên môn, theo mình tư duy thì "nhân sanh ra" tính nết chả "bổn thiện" hay "bổn ác". Mà khi con trẻ khóc chào đời thì Giời đã phú cho nó một lòng dạ vô thiện vô ác và cũng là một mảnh đất phì nhiêu, mầu nỡ. Phù hợp cho cả giống tốt và giống ác sanh trưởng. Thế mới lạ chứ lỵ! Sau này, khi tiếp cận với các môi trường xung quanh rồi bị ảnh hưởng đậm nhợt mà đứa trẻ tự tạo cho mình một tánh nết cá thể, riêng biệt. Chả giống ai mà cũng chả ai giống mình.

Thì sách cũng có nói: "gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" mà. Rõ ràng là các cụ ngày xưa đã thông hiểu sức mạnh của môi trường chi phối con người ra làm răng. Càng gần đèn thì càng sáng láng. Càng xa đèn thì càng lu mờ. Sự này thì ai cũng biết rồi. Đơn giản như hai lần hai là bốn. Rồi còn câu: "Không thầy đố mày làm nên" nữa. Nó càng làm rõ sự yếu đuối mỏng dòn dễ vỡ của con người trong việc tiếp xúc với thế giới chung quanh.

Đấy, ngày xưa thì mình tư duy như làm vậy. Nhưng, gần đây thì mình thấy nó không còn phù hợp nữa. Chẳng qua là khi quan sát động thái, cách hành xử của những người theo phe ông Trump đối với một sự việc thì mình thấy họ rất giống nhau. Một người như trăm. Trăm người như một. Nói chả sợ nhầm, là họ giống nhau như đúc.

Chả hạn, khi xử lý những người khác chính kiến hoặc kể tội xấu của ông Trump thì một là họ đối xử những người này như kẻ thù. Hai là, kết án những người này là "việt cộng". Bất kể người bị "kết án" là ai. Già trẻ nhớn bé, họ chả khe. Thân bằng quyến thuộc, họ chả từ. Tất tần tật đều bị họ xử lý rập theo một khuôn mẫu.

Mình chợt nhớ đến chuyện ông MC Ngạn, xẩy ra một, hai (?) năm trước. Nghe đâu, ông nói đụng chạm đến chuyện "50000 người Mỹ xin tị nạn ở Canada" thì đã bị nhóm người phe ông Trump phản ứng rất cao trào. Không biết ông Ngạn đã đụng đến "niềm đau chôn dấu" nào của họ mà bị bạo hành như làm vậy? Ối dzào, cái ngày ấy, mình nhớ là bọn họ như ong vỡ tổ, như kiến chạy lụt, tranh nhau lớn tiếng đấu tố ông Ngạn. Mình nhớ trong số những nhân tố ấy có cả người ngày trước yêu mến ông Ngạn nữa. Ngày trước, thì một tiếng chú, hai tiếng chú. Thân tình ra mặt. Bỗng dưng, bây giờ, họ hành xử như kẻ xúi giục quần chúng trong buổi đấu tố điền chủ năm xưa.

Nghe nói, trường hợp ông Ngạn cũng còn chưa ghê rợn. Có những lúc kẻ đấu tố xúi giục quần chúng lôi cả họ hàng tông ti của người "bị đấu tố" ra mà chà đạp nữa. Có khi họ còn đi xa hơn, là chà đạp nhân phẩm của người "bị đấu tố" xuống hàng súc vật. Mình chả hiểu tai sao, một người luôn dạy con cháu lấy " nhân nghĩa lễ trí tín" làm trọng mà lại buông nhời miệt thị người khác như làm vậy?

Mình biết có những người trước kia rất dễ thương, hiền lành và vui vẻ nhưng từ lúc theo phe ông Trump thì tánh nết đổi khác. Có thể nói là hoàn toàn trái nghịch với ngày trước. Các giá trị cơ bổn ngày trước họ được đạy dỗ trong nhà, dưới mái trương, từ người thân kẻ thuộc, bổng chốc bị lộn ngược. Cái nết kính già, yêu trẻ, tôn trọng phụ nữ không còn nữa. Hễ ai nói nghịch ý ông Trump, thủ lãnh tối cao của họ, là được họ mời "lên xe về miền quá khứ" ngay lập tức. Cho dù người đó là ai đi nữa, họ cũng mặc.

Người đó bước lên xe mà lòng dạ chưa dứt cơn mê. Còn hỏi lòng là mần răng đặng ra nông nỗi như thế ni? Mình trộm nghĩ, người khách này không biết là mình đã có phúc có phần. Chưa bị họ chửi ngập đầu đã là may mắn rồi. Còn ở đó mà lòng dạ vương vấn đôi điều?

Thời buổi gì mà quái gỡ chi lạ? Cái tình, cái nghĩa như chỉ mục treo chuông. Lúc nào cũng có thể đứt cái phựt. Đôi khi mình tự hỏi lòng là tại ai, vì đâu mà họ coi thường nhân nghĩa, khinh khi nhân phẩm người khác đến như làm vậy?

[ntđl]

*

Tội ác và hình phạt là chuyện bàn cãi hoài chưa dứt.
Nhơn loại lôi chuyện "mắt đổi mắt, răng đổi răng" trong cựu uớc đặng hổ trợ việc "lấy mạng phải đền mạng"
Nhưng... cựu ước là chuyện cựu ước, khi nhơn loại loài người còn đang thuở hồng hoang.
Và Trời trong cựu ước nghiêm khắc tới ngặt nghèo, trừng phạt tới nơi tới chốn đám ngỗ nghịch,
tỉnh bơ coi lờiTrời dạy dỗ như pha !

Rồi... chừng như chạy theo đám nọ mệt quá xá, Trời bèn gởi sứ giả xuống, chết thế cho chúng,
mần màn hòa giải tội lội thế gian, cứu chuộc nhơn loại để chúng có cơ hội hồi chánh trở về (hay trở lợi, trở vào, gia nhập..ect.. - y hình vụ trở này mình có dịp bàn rồi -
Thiên chúa giáo (christianism) tin rằng sứ giả này là đức Jesus, con Thiên chúa (tức Trời), đã xuống trần,
mặc tánh xác thịt loài người, và chết trên thập giá để cứu chuộc con người thoát ách tội lỗi.
Thiên chúa giáo, do đó, có hai mùa lễ trọng : Giáng sanh và Phục sanh. Giáng sanh là xuống trần, và Phục sanh là sống lại từ cọi chết (hổng phải chết thiệt, nhưng mang nghĩa tượng trưng cho việc thoát ách tội lỗi, theo như cách suy nghĩ của... sơ ngô)

Do thái giáo (Judaism) và Hồi giáo (Islam) đọc chung Cựu ước với Thiên chúa giáo, nhưng Do thái giáo vẫn đang than khóc cầu nguyện trông đợi đấng Cứu thế. Hồi giáo thì... sơ ngô chưa học tới nên hổng rành, chỉ biết giáo chủ đạo Hồi Mahomed là anh em xa gần chi đó của đức Jesus Thiên chúa giáo, và đức Mahomed là vị tiên trì cuối cùng.
Sau này tại Utah mỹ quốc có đạo Mormon với vị giáo chủ được Trời mặc khải, trao sứ mạng rao giảng nước Trời - không rõ đạo Mormon cắt nghĩa liên quan thế nào với Thiên chúa giáo nữa lận. Ai biết chỉ dạy dùm, grazie -

Giết mạng phải thường mạng vì 1st degree murder là tội ác hàng đầu.
Nhưng xã hội đã tiến lên và mở rộng, nên rồi tội ác được nhìn vào tùy trường hợp hoàn cảnh mà có ân xá giảm khinh. Trừng phạt bằng án tử hình đã dần dà biến mất trong các xứ mở mang tân tiến dân chủ tự do đậm nhơn quyền tình người. Án tử hình được thay bằng án chung thân khổ sai không có ân xá.

Cờ lá mới vừa đây đã tuyên án 25 năm tù cho tội đồ Alexandre Bissonnette.
Alexandre, 27 tuổi, không tiền án, sanh viên đại học Laval Québec. Rồi do ảnh hưởng xã hội bên ngoài (white supremacy cực hữu phò Trump, trộn lộn ý thức thiên chúa giáo trung cổ) Alexandre vào mosqué xả súng giết 6 người và làm bị thương trên dưới chục người nữa.

Trước triều đại Trump, án tử hình đã bị đình trệ tạm thời, nghĩa là hoãn lợi trong mấy chục năm dài.
Từ tháng june-july 2020, án tử hình đã được Tối cao pháp viện (SCOTUS) tái lập, và đã được thi hành 5 lần tổng cộng, với người cuối cùng là Brandon Bernard vào tối thứ năm rạng thứ sáu vừa qua. Thiết tha hy vọng là qua triều đại Biden, hành pháp sẽ làm màn "xét lại".

Năm 1999, Brandon với 4 đồng bọn đã cướp xe, nhốt cặp vợ chồng trẻ chủ nhơn vào cốp sau, chạy lòng vòng 1 chập rồi lôi họ ra bắn và đốt xe. Đại khái giết chỉ vì thích giết. Giảo nghiệm tử thi cho biết, khi đốt xe, người chồng đã chết nhưng cô vợ còn sống, và cô ấy không chết vì viên đan trong đầu nhưng chết vì ngạt.

Tên tội phạm bắn người đã bị tử hình sau đó, 3 tòng phạm do dưới tuổi thành niên lại không trực tiếp giết người nên lãnh án nhẹ hơn. Brandon bị kết án vì đã châm lửa đốt xe.
Do phạm tội lúc mới 18 tuổi, nên bản án dằng dai trì hoãn trong 22 năm dài qua các cố gắng can thiệp của luật sư và các nhà tôn giáo xã hội đạo đức.
Thứ năm vừa qua, sau khi đơn xin ân xá của Brandon bị SCOTUS bác thì án lệnh đã được thi hành.
Trước khi chết Brandon đã nói lời xin lỗi với gia đình các nạn nhơn.
Không rõ bản án tử hình này có sẽ làm hài lòng gia đình của họ, hay rồi sẽ lại trở thành hồi hận dày vò nơi họ sau đó, vì đã không đủ lòng tha thứ khi đòi hỏi phải đền bù món nợ.

Tánh bổn ác bổn thiện nơi con người có lẽ phải được nhìn sâu xét rộng, để tạo môi trường thích hạp cho mầm thiện có cơ hội phát triển tốt tươi chăng ?
Và đây phải nên là mối ưu tư hàng đầu trong giáo dục đạo đức xã hội nhơn bản.
Vấn đề không phải là án tử hình, nhưng là cách nào để..." án vẫn có đó, nhưng không thi hành được vì không có tội phạm ".

[Triển]

*
Trước triều đại Trump, án tử hình đã bị đình trệ tạm thời, nghĩa là hoãn lợi trong mấy chục năm dài.
Từ tháng june-july 2020, án tử hình đã được Tối cao pháp viện (SCOTUS) tái lập, và đã được thi hành 5 lần tổng cộng, với người cuối cùng là Brandon Bernard vào tối thứ năm rạng thứ sáu vừa qua. Thiết tha hy vọng là qua triều đại Biden, hành pháp sẽ làm màn "xét lại".

Nội trong năm 2020 tui nhớ không lầm là Hoa Kỳ có 2 tới 3 vụ án oan mấy chục năm được thả. Công lý vẫn có lỗi lầm như thường.
Xử tử nếu là thước đo công lý 100% thì tệ nạn xã hội đã chấm dứt từ khuya rồi. Những người trước khi gây trọng án, dễ chừng đã nghĩ rằng ôi thì thí mạng cùi. Bất quá thì chết là hết chớ gì. Cái đám tử sĩ khủng bố thì còn thêm độc chiêu tâm lý được hậu đãi ở thế giới tâm linh khác. Bởi vậy đền tội bằng phương pháp ngồi bóc lịch chung thân không được ân xá có thể răn đe người làm loạn hữu hiệu hơn chăng? Bởi vì không có vụ "bất quá chết là hết", mà là mọt gông.

Chưa tính lỡ như có công lý sai lạc ở phần nhập đề như án oan, thì có cơ hội "xét lại" ở phần thân bài và tha tù để gỡ hoà phần kết luận những bàn thua trông thấy.