sổ tay lan huệ

[ntđl]

*

Một chuyện đã cũ.

1.
Bữa nay đã April 25 rồi.
Hổm rày tuyền bàn về thức ăn. Chừ sang chuyện cộng sản hay đổi không khí mùa quốc nạn.

Chuyện ngắn gọn như ri....
- Octobre 1907, thiên dường xã hội chủ nghĩa thành hình tại Nga. Vụ này có tên gọi cách mạng tháng mười.
Giải thích là... theo bánh xe tiến hóa tất yếu của xã hội loài người thì chỗ mô có áp bức y phép sẽ có đấu tranh.
Chế độ quân chủ của đám Nga hoàng thối nát đã giúp mầm cách mạng đơm bông tốt tươi.
Rồi người ta tích cực tìm cách xuất cảng mồi nhắm "chủ nghĩa thiên đường" sang cho các nước lân bang nhậu chung, vì nghĩa vụ quốc tế cao cả.
- 1922 liên bang Sô Viết thành hình, thoạt tiên chỉ có Nga cùng hai chư hầu nhỏ Ukraine và Belarussie.
Tới 1939-1940 thì… tính theo đất đai và dân tình, liên bang nớ đã bự và đông rất mực.
Cộng sản Nga toan tính nhuộm đỏ toàn âu châu, thu về dưới trướng lãnh đạo của mình nhiều chừng mô tốt chừng nớ.
- Và để rảnh rang thôn tính chư hầu, liên bang Sô Viết (viết tắt URSS) bắt tay chia chác âu châu với phát xít Đức.
Kẻ cắp gặp bà già, hiệp ước sống chung giữa Nga và Đức dĩ nhiên chỉ tạm bợ, Hitler sau đó xua quân mần màn nuốt gọn Âu châu, luôn cả Nga xô. Tới đây để bảo toàn tánh mạng, Nga buộc lòng nghiêng theo và trở thành một trong ba nước trụ cột của lực lựợng đồng minh trong đệ nhị thế chiến.
- Phát xít Đức đầu hàng, việc chia chác vùng ảnh hưởng thế giới của đám đồng minh bỗng trở nên nóng bỏng.
Các nước Tây Âu tư bản họp lợi, thành lập khối liên mình quân sự phòng thủ Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Vài năm sau, để quân bình lực lượng, liên bang Sô viết và các nước cộng sản anh em đông âu, với Đông Đức là một trong tám nước tham dự, ký kết liên ước Warsaw, thành lập khối liên minh cộng sản Đông Âu do Nga lãnh đạo. Cả hai khối thi nhau trang bị võ khí phòng thủ, chiến tranh lạnh bắt đầu và dai dẳng. Mãi cho tới 1991 thì liên ước Warsaw và chủ nghĩa cộng sản đông âu chánh thức cáo chung.

Chuyện trên là chuyện lớn, chuyện sau là chuyện nhỏ.
Thò tay ký Warsaw pact đồng nghĩa với tự nguyện chui đầu vào rọ, vì liên ước này cho URSS toàn quyền mang binh vào các nước anh em để loại trừ kẻ thù, một khi được nhân dân anh em xứ đó cầu cứu xin giúp đỡ.
Brejnev - chủ tịch nước hay chủ tịch đảng chi đó - hùng hồn đọc diễn văn : nay chúng ta đã thành anh em một nhà, ai đụng tới bạn là đụng tới tất cả chúng tôi. Môi hở tất răng phải lạnh, chúng ta sẵn sàng xăn tay áo lăn dzô giúp khi có bất kỳ một thế lực phản động nào diễn ra tại bất cứ đâu trong lãnh thổ liên ước. Dĩ nhiên là hổng thể vào nhà người thiếu giấy phép, nhưng chuyện cầu cứu là chuyện nhỏ vì tay sai lúc nào cũng sẵn.
Nên rồi... năm 1956 tại Hung, và năm 1968 tại Tiệp, Hồng quân liên xô đã chánh thức mang binh vào nhà anh em đập tan bè lũ đối kháng, xong sau đó nấn ná ở lợi đặng bảo vê thành quả cách mạng huy hoàng. Chuyện ở lợi dĩ nhiên sanh mích lòng, lính Nga bị dân địa phương, cả Hung lẫn Tiệp, tẩy chay kịch liệt, coi như thực dân đế quốc xâm lăng hổng hơn hổng kém.

[Ngô Đồng]

mimosa_sc.jpg

Chị Ngô ơi! thần giao cách cảm chi mà chị viết về hoa mimosa cùng lúc em theo bạn vào trường đại học Santa Clara và chụp hình với cây đại thụ mimosa màu vàng của hoa sáng rực sân trường em đứng dưới gốc cây đố chị thấy em - tình hình tại San Jose đã được thanh thản hơn khi dân chúng được phép ra đường phải theo quy luật cách nhau và đeo mạng che mặt.

mimosa1_sc.jpg

Hoa mọc trên thân cây thế này nữa nè

Hoa mimosa trên Đà Lạt của mình lá có dạng tròn trĩnh long lanh như dát bạc - em đọc tên Accia podalyriifolia keo lá tròn
Starr_020911-0004_Acacia_podalyriifolia.jpg

Hôm em ghé vào vườn hoa San Francisco thấy có hoa mắc cở của mình được trồng ngay cả rau rrrru't nữa - Canh bún phải có rau rút mới đúng là "rân" Bắc kỳ chính gốc

canhbun.jpg

Bạn em còn ở Việt Nam nấu cho em thèm chơi đây - thật ra bên Houston có hết mọi thứ Dã Quỳ nấu ngon lắm -

RauRut.jpg

Thời gian này cầu xin mọi điêù an lành đến bạn hữu quen biết - và giữ tinh thần lạc quan là điều cần thiết

[ntđl]

*

Ngô đồng.
Lâu quá xá hổng "giao niu" heng. NĐ vẫn mạnh giỏi hở, công chúa bé nay bao lớn rồi ?
Bên đây năm trước hộc bơ hổng kịp thở, chừ cũng đỡ, nhưng... đám vệ sanh dịch học tiên liệu 3rd wave có thể sẽ gay gắt tới bến tới bờ trong tháng năm tới, thành wait and see thôi chớ cũng hổng bết tính sao nữa cà.
Phố xá tháng tư dễ bốc lửa, nói chuyện cây cỏ thực phẩm cho an toàn NĐ ơi !
Mỗi lần có chuyện kém vui thì nhơn sự phố cũng thay đổi theo, sóng lớp sau dồn lớp trước, bởi thay đổi là chuyện thường tình,
Lóng rày tui kết bạn với tuyền người dữ không hà, nên rồi thinh không... buộc lòng phải hiền lợi (ui-ya).
Xã hội bên ngoài nhức đấu rối rắm, thỉnh thoảng vào phố bá láp cho... hạ hoả vậy mà.
Thiệt sự tui cũng mệt mỏi lắm rồi, hổng biết đây rồi có còn sức mà phát sóng không nữa lận.

------

2. Kolya.

Chuyện lớn chuyện nhỏ nói xong, bổn rạp xin phép căng màn hình chớp tuồng Tiệp cho bà con thưởng lãm. Tuồng hát có tựa Kolya, đã mang về cho Tiệp nhiều giải thưởng điện ảnh qúi giá, trong đó có giải cầu vàng và giải Ossar phim ngoại quốc xuất sắc 1997.

Truyện phim tóm tắt như sau : Cellist Louka tuổi đã trung niên, râu ria bờm xơm, là thành viên của giàn nhạc giao hưởng xứ Tiệp. Kép Louka playboy thứ thiệt, chơi hoài chơi miêt và dốc lòng thủy chung với chủ nghĩa độc thân. Lý do chánh đáng của việc kháng chiến trường kỳ hổng tậu vợ được kép hô khẩu hiệu với đám đào lớn đào bé : tía anh dạy rằng… chọn sư nghiệp âm nhạc là chọn hy sanh, đã hiến mình cho nghệ thuật thì phải nên độc thân cho nhẹ gánh - nghĩa là yêu thì yêu đấy chớ, nhưng lấy thì hổng lấy đặng -
Louka còn mẹ già goá phải lâu lâu thăm viếng dòm chừng. Đứa em trai Louka, đã tiện tay nhanh chơn trốn luôn khỏi thiên đường cộng sản. Lâu lâu từ địa ngục bên kia (Mỹ châu thì phải) gởi thư gởi quà dzìa cho má nó. Chuyện đào thoát của thằng em có vẻ như hổng ảnh hưởng chi, kép vẩn được nhà nước trọng dụng, cho xuất ngoại cùng giàn giao hưởng mang chuông đi đánh xứ người, cán bộ tuyên huấn thành ủy biểu với kép "ấy, dù thế nào thì đảng và nhơn dân ta vẫn trước sau như một, tin tưởng lòng sắt đá trung kiên với chủ nghĩa của đồng chí"

Chẳng may ra... Có lần Louka tới cái xứ tư bản của thằng em, hai anh em dĩ nhiên là gặp lợi và nói chuyện trời mưa trời nắng với nhau. Chừng trở về, Louka bị kêu lên chất vấn, phải thành khẩn khai báo ra hai anh em nói những chuyện gì lúc tái ngộ. Ủa, đã tin tưởng cho đi còn tra khảo là sao ? Louka sanh bực bội rồi lỡ miệng "ép tới ép lui" (f. lên f. xuống), thế là lý lịch được xếp ngay vào thành phần đối tượng cần dòm chừng theo dõi.
Kết quả : Sự nghiệp giao hưởng tiêu tùng, Louka bị tống cổ khỏi dàn nhạc, kinh tế xuống dốc không phanh. Rồi để sống còn, kép mần một hơi ba job : dạy nhạc tại gia, kéo đờn đám ma và... retouche mộ bia trong nghĩa địa. Giựt đầu này, vá đầu kia, Louka lúc nào cũng nợ nần như chúa chổm - còn sao đào hoa vẫn toả ánh sáng ngời.

Rồi... một ngày đẹp trời, kép được tên đồng sự (đào huyệt nghĩa địa kiêm chủ nợ), đề nghị một mối mần ăn, vừa dễ vừa có địa khẳm: Làm hôn thú giả với một kiều nữ xứ Nga để nàng có thể ở lại Tiệp. Hôn thú xong nhà ai nấy ở, kép vẫn trụ trì tại cái loft chuồng chim của mình, còn nàng và thằng cu con nàng (5-6 tuổi) vẫn ở nhờ nhà bà dì y như trước. Thù lao hôn thú (y hình là) 40 ngàn, đủ để sắm chiếc xế hộp cũ (di chuyển làm ăn cho lẹ, thay vì đáp xe bus) và trả được ít nợ kinh niên.
Luật pháp Nga và các nước cộng sản Đông Âu tuy hổng cho con dân xứ mình sang thăm viếng xứ tư bản, nhưng ngoại kiều thì cho xả láng, nên… vừa ký giấy kết hôn xong, Thúy kiều liền để con lợi cho bà dì trông coi dùm, rồi xin chiếu khán/passeport dọt liền sang Tây Đức.
Tới đây kép Louka vẫn ăn ngon ngủ yên, hoàn toàn hổng hay mình đã... mất vợ. Mãi cho tới khi nhơn viên y tế ngừng ambulance, gõ cửa phòng, giao ngay cho kép thằng bé in-law - con riêng của vợ - biểu trông chừng, xong mang bà dì vào phòng cấp cứu. Sự việc trở thành rắc rối tùm lum khi bà nọ đi thẳng luôn ra nghĩa địa. Đã thế công an cảnh sát khu vực còn ráo riết mần màn khẩu cung hình sự, bị chúng đánh hơi ra mùi giả mạo của miếng giấy hôn thú.

Khúc này phim mới thiệt sự bắt đầu, ai tò mò muốn biết diễn biến chuyện tình playboy xin click dzô coi tiếp.
Phim hay, mạch phim chặt chẽ, hình ảnh trung bình, nhạc khá - vì là phim tiệp nên đương nhiên nhạc phim phần lớn là của Dvorak. Diễn xuất tới, đậc biệt là thằng bé con - Rated : B+

Giá trị của cuốn phim, theo chiên da bình lựng, hổng nằm trong chuyện tình riêng của nhơn vật chánh Louka, mà trong tình chung đã tạo ra hoàn cảnh lịch sử xã hội ngay thiên đường : Môi hở răng lạnh của đám cộng sản anh em nặng tánh thực dân phong kiến, và chế độ độc tài vô nhơn đã dẫn đến việc cáo chung, lẹ làng cái rụp tới hào hứng, của chủ nghĩa "bách chiến bách thắng lương tâm thời đại"
Lương tâm mác-lê lăn cổ ra chết yểu, đời Louka tươi hồng trở lợi, kép dzòng dzô dàn nhạc giao hưởng tiếp tục sự nghiệp cò cưa, và... hour-ra hour-dzô... thinh không lời thêm kiều nữ, lời cả đứa con với nàng. Một kết thúc thiệt sự có hậu, happy ending!

Bà con coi trong youtube heng.
Phim dán trong youtube đã bị gở xuống từ rất lâu, chừ mới được gắn trở lợi tháng trước với phụ đề anh ngữ
Còn sang hơn thì kiếm tại netflix

https://www.youtube.com/watch?v=fbJnn7KLPb8

Ta chúc nhau bình an mùa đại dịch.
Bà con bảo trọng.

[ntđl]

3. Những chuyện bên lề.

- Chế độ CS sụp đổ tại Đông âu, lần lượt từng nước một theo thế liên hoàn (domino hở) và có tên là cách mạng nhung, khởi đầu từ Praque, thủ đô đất Tiệp 1989.
Chuyện đối kháng bắt đầu khi URSS dựa vào liên ước Warsaw để mang quân vào Tiệp năm 1968. theo lời yêu cầu của tay sai Tiệp, đập tan mầm mống phản động tại xứ này.
Xong việc rồi, chúng ở lì lợi đặng bảo vệ thành quả XNCN cho đồng minh anh em.
Việc này đã dẫn tới chống đối ngha xô trong toàn nước.
Năm 1989 chế độ CS tiệp cáo chung và cuộc cách mạng nhung lan rộng ra toàn khối đông âu. một phần nhờ lòng dân sát lợi vì đại cuộc chung, phần khác vì đảng CS nga đang thanh trừng lẫn nhau để dành quyền lãnh đạo, nên nga không còn rảnh tay như trước nữa .
Tại URSS, cái nôi cách mạng XHCN, biến động dồn dập xảy tới trong nội bộ đảng,
Boris Yeltsin chộp thời cơ, hạ bệ Gorbachev để lên nắm quyền, tuyên bố giải thể luôn chế độ CS.
Chế độ CS tại dông âu cáo chung. Một biến cố chánh trị không có tổn thất sanh mạng, ngay cả mồ hôi và nước mắt !
Sau cách mạng nhung 1989, Tiệp khắc đật vào ghế tổng thống một nhà đối kháng kiêm nhà thơ nổi tăm nổi tiếng : V. Havel. Có lẽ tới nay, Tiệp khắc là đất nước đầu tiên (và duy nhứt) có tổng thống là văn thi sĩ.

- Phim Kolya do tài tử chánh (celist Louka) viết truyện phim, và con trai ông làm đạo diễn.
Kịch bản bố cục dàn dựng đâu ra đó không thừa thiếu chi tiết nào.
Đặc biệt phần nhạc phim là của Dvorak (my favorite composer) trích từ American Quartet do Dvorak sáng tác khi sang New-York điều khiển giàn symphonic orchestra vừa được thành lập tại đây (nhưng rồi nhớ nhà nên về lại Tiệp sau đó).
Cũng còn 1 opus khác, với lời lấy ý từ thánh vịnh 23 (psalm 23 của vua David trong cổ sử do thái)
Kolya đoạt hai giải điện ảnh danh giá, Cầu Vàng và Oscar. Đạo diễn khi lên nhận giải đã hứa sau này sẽ mang về cho tượng vàng Oscar này, một người anh em khác để đánh bạn, nhưng tới nay y hình giấc mơ vẫn chưa thành... hiện thực (... thì phải)

- Phim Kolya vui buồn tùy người đối diện, và tùy hoàn cảnh thời gian khi ta thưởng thức nó.
Trông người rồi gẫm đến ta (hy vọng tui nhớ đúng câu tục ngữ ni heng) nú tui cười suốt phim, nhưng rồi sau đó là ngàn nỗi ngậm ngùi. Tại đất nước mình thiếu may mắn hay vì... ¨trởi hành cơn lụt mỗi năm¨ khi tháng tư xuân về.
Biết bao mùa xuân đã qua rồi, nhưng Spring Việt-Nam chờ hoài hổng tới, chưa tới !

4. Kết.

Bài viết này xin kết thúc bằng một bài thơ, đúng ra là bài vè mà tui nhận được như món quà văn nghệ
- nhằm khuyến khích VS chọc dỡn mầm non -
Nói nào ngay, tướng công nói tiếng lạ không hề mỏi mệt, tui nghe miết thành quen tai mà hổng dám nói theo.
Rồi… tìm cách phiên âm mần màn biến chủng nó mà xài cho thong thả khi viết lách để khỏi bị khẻ tay.
- Khẻ tay đồng nghĩa với bài bị loại hổng dám cho đi, vì thiếu vệ sanh thường thức -
Và... teng teng teng tèng... nó đã xuất hiện lần đầu tiên trong bài điểm phim này đây.

Bài vè này có tựa đề "Chớp Bóng".
Các tên riêng được thay thế bằng mã số đậng... bảo toàn lý lịch (cho nhà thơ thôi heng, chớ nú tui hổng cần. vì sự nghiệp chưa đủ tới phải bảo ! Ai chê ai cứ ai cười, phải có chê cười thì mới tiến bộ đặng !
Xin dán vô mần màn rộng đường dư luận.
Enjoy hàng phố ơi.

Phố tôi có hơn chục rạp
chiếu bóng sang hèn phức tạp khó lường
giá vé năm đô tỏ tường
cho chí hai mươi đồng mường tượng đắt
chỗ rệp cắn, chớ thắc mắc
có nơi ghế đong đưa lắc nhắc theo
tình cảnh của thước phim treo
hành động bay nhảy súng reo ngợp trời
tiền nào của ấy đúng lời
vẫn còn giá trị không rời nghe mi

tuy nhiên vào “a-b” thì
phụ đề Việt ngữ “x-y” chiên da
bình lựng thuật chiện vô ra
hổm rồi diên dáng gần xa cuộc tình
Kolya bên Tiệp tưởng mình
môi hở răng lạnh chợt thình lình dzui
thiên đường khắc dạ riêng tui
F lên F xuống ép vui vợ chồng
ép lui hôn thú giả nồng
chuồng chim tui ở nàng bồng thằng cu
nhơn dân ta có căn tu
xã hội chủ nghĩa đèn lu rồi mờ
kết thúc hậu đậu mở cờ
thinh không tui lại được rờ đàn xưa

phố tôi ở người hơi thưa
đi hoài đi huỷ cũng chưa đụng đầu
căng màn hình chớp tuồng sầu
cũng mong coi cọp ngồi chầu thuyết minh
xem xong chẳng thể mần thinh
vỗ tay một phát để rình tập sau
đang mùa xuân trời mưa mau
phim ảnh cũng thế vàng thau lọc sàng
cảm ơn bạn “x-y” dàng
trời giàu hóm hỉnh bên đàng ngữ ngôn

Ta cùng chúc nhau bình an mùa đại dịch.
Bảo trọng hàng phố ôi.

[ntđl]

*

Gloomy Sunday là một khúc nhạc Hung Gia Lợi nổi tiếng, viết đâu đó trước đệ nhị thế chiến, 1932.
Nghe nói tác giả Rezso Seress bị đào đá quắn đít, ôm bàn toạ sưng phồng dzìa nhà, ngồi nằm cũng hổng đặng, rồi lòng dzòng ra đường phố Paris, ngó ông đi qua bà đi lợi, thấy đời sống buồn hiu, thế là ý nhạc xuất hiện trong đầu. Đứa thất tình trở dzìa gác trọ giấy bút viết ra khúc tình ca (trong tư thế chồm hổm có lẽ). Bài hát khi ấy mang ý hướng một lời khẩn cầu, cho dù giai điệu bắt tai nhưng hổng ăn khách lắm.

Mãi cho tới thập niên 50 sau đệ nhị thế chiến, một văn thi sĩ đã đặt lời khác cho nó.
Lời hát ảo não thê lương làm khúc nhạc dậy tăm dậy tiếng tại Âu châu, hạp tình hạp cảnh với Âu châu điêu tàn đổ nát khi ấy. Tại Mỹ nó được nữ hoàng blue-jazz Billie Holiday hát với một version mới - hổng rõ của bà hay của ai nữa lận - Gloomy Sunday nổi đình nổi đám tới độ trở thành huyền thoaï "xui xẻo có huông". Người đang vui nghe nó xìu xìu, người đang xìu nghe liệt giường liệt chiếu, và người thất tình nghe nó tà tà uống thuốc chuột hay nhảy sông nhảy lầu kết thúc cuộc đời. Gloomy Sunday đã gây tới hàng chục vụ tự tử trên khắp thế giới, tới nỗi đài phát thanh BBC đã phải loại nó ra khỏi danh sách nhạc phát sóng mãi tới 2002. Tác giả của nó cũng tà tà tự vận đâu đó cuối thập niên 60.

Gloomy Sunday được dùng làm nền để dựng cuốn phim cùng tựa. Bối cảnh phim xảy ra trong đệ nhị thế chiến tại Budape-Hungary. Đất Hung đậy sóng, Đức quốc xã tiến quân vào, và cuộc tắm máu chủng tộc Do Thái tại Âu châu bắt đầu.
Phim kể chuyện tình yêu - tình yêu thuần tuý hay trộn lộn tình dục lại còn tuỳ cảm quan khán giả thưởng ngoạn -

Để dễ ăn dễ nói, nú tui xin giới thiệu sơ những nhơn vật chánh của cuốn phim - tên được việt hóa cho dễ nhớ vì hung ngữ tui hổng cách chi download đặng vô đầu - Nữ nhơn vật chánh : Thúy kiều, cô hầu bàn trong quán ăn. Xoay quanh nàng là 3 tên đực rựa cùng say mê nàng như điếu đổ : Cả đẫn chủ quán ăn, Cả ngố pianist của quán, và Mã giám sanh, khách hàng trung thành của quán.

*

Truyện phim như sau :
…. Cả Đẫn làm chủ mình một quán ăn ngay thủ đô Budapest. Đẫn đâu đó ba mươi ngoài, mặt mũi phúc hậu, tốt tánh, hiền lành dễ dãi, và tận tụy yêu nghề tới nỗi không bao giờ đóng cửa nhà hàng với bất kỳ lý do gì - tuy có máu Do Thái trong người mà cứ tỉnh bơ mở cửa luôn ngày Sabat - Quán khấm khá, phần vì khung cảnh lịch sự, tiếp đón ân cần, phần vì có món roulade thịt bò cuốn lá lốt hạp khẩu vị thực khách.

Tiệm có cô hầu bàn Thuý Kiều trẻ đẹp dễ ưa, mắt mũi tươi rói trăng rằm, tóc mây buông thả bờ vai, miệng tươi như hoa hàm tiếu và ánh mắt đa tình - liếc một cái nghiêng bàn, liếc hai cái nghiêng ghế - Y chang Đẫn, Thúy Kiều hổng thấy có thân bằng quyến thuộc chi dzáo. Nghe nói có dạo nàng vào Học viện âm nhạc thành phố khoa "thanh nhạc" rồi bỏ đở - bỏ vì thiếu tài hay bỏ vì chiến tranh hổng rõ - Thúy Kiều với Đẫn có tình gắn bó già nhơn ngãi non vợ chồng. Đại khái... tạm thời... Đẫn là đại lý độc quyền không có, chưa có giấy phép chánh thức.

Trong đám cây si trồng tại quán, có tiểu thương Mã Giám Sanh từ Đức sang. Mã si mê Thuý Kiều, mỗi bữa tới quán vừa ngó nàng vừa đớp roulade lai rai, chờ dịp thố lộ can tràng.
Rồi một dương cầm thủ được tuyển vào quán chơi nhạc sống tối tối giúp vui. Nhạc sĩ mặt mũi tướng tá sạch nước cản, nhưng chời hỡi chời.. cập mắt buồn rười rượi long lanh nước hồ thu, miệng ngậm tăm như đang nuốt tâm sự vào lòng. Tình tới đây sanh thặng dư nhơn mãn tay ba tay bốn, rối tinh lên chẳng còn biết đâu cắt nghĩa cho thông.

Tình yêu vốn là thứ nhơn gian tới chết vẫn hổng hiểu nổi, ngủm vì nó mà cũng hổng biết tại sao, dzậy mới ly kỳ !
Y hình (bị hổng chắc) tình yêu là chiếm đoạt để sở hữu. Nó là cục hột xoàn to đùng (rất dễ gợi lòng tham đại chúng) trong cái két sắt chỉ có một chìa duy nhứt mà thôi. Nên rồi để chắc ăn, chủ nhơn cái két mới đeo tòng teng chiếc chìa khóa ni ngay cần cổ, "make sure" hổng xảy ra việc trộm đạo làm cái duplicata, rồi thong thả vào ra... đeo ké.

Nếu chỉ ngó vào cốt truyện thì phim hổng có chi đậc biệt dzáo chọi.
Tình yêu trong Gloomy Sunday làm người xem chưng hửng, hổng tức dùm mà cũng hổng ngậm ngùi dùm luôn - ai biểu ngu ráng chịu - Nhưng... ngộ cái ... người ta vẫn thong thả coi một lèo từ đầu đến cuối, háo hức mà coi cho dù tình tiết hiển nhiên tới độ có thể đoán ra trước kết thúc.
Tóm lợi... Gloomy Sunday hổng phải drama mà là comedy thứ thiệt, cho dù có tới ba trự lăn cổ ra chết tốt vì tình.

Sau cùng Gloomy Sunday hay ở chỗ nào ?
Thưa phim hay vì hình ảnh đẹp, góc quay tới, cắt xén gọn gàng, phân cảnh bố cục đâu vào đấy, trơn tuột êm ru.
Phim dẫn người xem vào một âu châu trữ tình và thơ mộng, với khung cảnh sống thi vị mơ hồ lãng đãng, toả ra từ con người, trang phục, sanh hoạt thường nhựt.
Vui lòng khách đến vừa lòng khách đi, phim kết thúc và kết thúc rất có hậu.

Cuốn phim mới được dán trở lợi trong youtube vài tháng nay thôi, bà con xem liền trước khi nó lại bị gỡ xuống - kinh nghiệm heng, cứ phim coi được là y phép trước sau cũng dính dáng chuyện bàn quyền rồi biến mất.
Rated : B.

Phim xem ở đây
https://www.youtube.com/watch?v=_GttSAif6JI

Nhạc nghe ở đây
https://www.youtube.com/watch?v=zBIqLqUenz0 (billy)
https://www.youtube.com/watch?v=DNM1-_D0Y9o (matt forbes)
https://www.youtube.com/watch?v=CXJoyNL__mk (khanh ly)

Sẽ có lời bàn sau nếu còn sức nói - chừ đang nạp điện vì bình ắc-qui xìu rìu rồi –
Ta cùng chúc nhau bình an mủa đại dịch.
Bà con bảo trọng.

[Triển]

V. Havel. Có lẽ tới nay, Tiệp khắc là đất nước đầu tiên (và duy nhứt) có tổng thống là văn thi sĩ.

Xời ơi, Havel có biết làm bài gãi ghẻ như Hồ ly tịch chưa?

[ntđl]

*

KHẨU SÚNG SĂN.

Ryoju - Shotgun -

Inoue Yasushi (1907-1991)

Khẩu Súng Săn là truyện dịch hai lần : từ Nhựt ngữ sang Anh ngữ rồi Việt ngữ.
Và lời bàn đề của Nú Nẫn, nguyên Bình lựng viên đài TNPR.

* * *

Trong sanh hoạt xã hội cao bồi viễn tây, shotgun ngoài nghĩa khẩu súng ra, còn là chỗ ngồi trên xe ngựa kế bác xà ích tòng phạm, chạy thục mạng với túi tiền vừa cướp được từ nhà băng ra, mần màn tẩu thoát để đừng bị ốp tại trận. Vì... teng teng teng tèng... luật western là luật rừng đúng đạo lý viễn tây, quả tang phạm pháp đồng nghĩa treo cổ và treo tức thì, hổng chờ quan tòa đăng đàn tuyên án chi cho tốn thì giờ lâu lắc. Nên rồi shotgun mang nghĩa bóng là... chạy thoát trước khi bị tóm.

Tình trong khẩu súng săn là tình không suy tư nên không lối thoát, là trái cấm chứa toàn độc dược. Biết rõ ràng thế nhưng tỉnh bơ hái ăn hổng ngán, càng độc chừng mô càng háo hức thèm thuồng chừng nớ, dzậy mới ly kỳ ! Theo ngôn ngữ hiện hành thì nọc độc tình yêu ngang ngửa hay dám còn hơn nọc covid-19. Cũng bởi covid tìm nạn nhơn, còn tình yêu thì được nạn nhơn tự ý tìm tới hiến dâng trong… ngõ cụt.
Ngõ cụt thiếu lối secours, nên cứ yêu rồi là y phép... chết.
Ấy cũng bởi cái đám sến nọ đã bị nhồi sọ sáu câu vọng cổ dài thoòng, rằng chết vì tình cho tình là cái chết đẹp não nùng nhứt hạng !
Yêu mà chỉ chết trong lòng thôi là yêu giả bộ, mơ màng yêu cho có cho vui, cho hạp fashion với lối xóm.
Yêu thiệt thì phải chết thiệt, một đi không trở lợi, hân hoan tận hiến xác hồn, hổng ong đơ chi ráo.
Nên dzồi… tình nọc độc covid 19 là tình lơ mơ ra ngoài lế lối trần tục tầm thường, tới độ chúng ta nghe xong đực ra, hổng thể thẩm thấu nổi !

Rà soát miết 3 lá thư trong truyện mà hổng ra việc săn bắn bằng súng
- trừ chuyện ông chồng dương súng biểu diễn, đưa ngay cô vợ trẻ vào tầm nhắm (làm cô thất sắc) mần màn thị uy chơi -
nên độc giả (ai còn hỏi) yên trí shotgun hàm nghĩa tẩu thoát đặng tránh bị bắt đang quả tang phạm pháp, bởi quả tang phạm pháp đồng nghĩa bế mạc cuộc đời.

Những ai quả tang phạm pháp trong truyện Khẩu Súng Săn ?
Thưa nhiều lắm, nguyên một đám người lớn lận. Chúng nhơn danh lợi dụng tình yêu mà làm sự tội.
Việc tội lỗi này đã để lợi một chấn thương tinh thần trầm trọng trong tâm hồn cô bé đang hồn nhiên đeo kiếng hồng ngây thơ ngó cuộc đời.
Vết thương lòng ni mới là tội ác đích thực và độc địa của đám người lớn quanh cô, nhưng đám tội phạm nọ cứ ung dung thoát lưới, trừ người mẹ chọn cái chết khi biết tội lỗi trong bóng tối của mình bị lòi ra.

*

Những mảnh tình rối nùi tội lỗi của Khẩu súng săn tóm tắt như sau :
Văn sĩ vào hội săn bắn địa phương cà kê dê ngỗng, được ông thành viên kia gởi cho cái phong bì tổ chảng chứa 3 lá thư ông nhận được từ 3 phụ nữ khác nhau.
Thành viên biểu văn sĩ đọc cho biết. Và độc giả của văn sĩ được đọc ké giúp vui.

Lá thư thứ nhứt của cô con gái kể chuyện gia đình.
Cô gọi vợ chồng thành viên là dì dượng, liên hệ phía bên vợ, là chị em họ của nhau.
Cô bé 18 tuổi, không còn nhớ rõ mặt mũi cha mình, một bác sĩ y khoa. Hồi cô lên 5 thì cha cô bị đại gia đình từ vì lỡ có con với 1 phụ nữ khác.
Cha cô ra sống riêng, học lên cao, thành trưởng khu nhi khoa.
Ông không liên lạc với vợ cũ đã đành, lại cũng không liên lạc cả với con gái (tác giả lá thư thứ nhứt), không rõ vì sao ?
Cô nhỏ được mẹ nhờ gởi cho dượng lá thư, rồi vô tình đọc được cuốn nhựt ký của mẹ - bà sai con mang đốt trước khi chết - và biết được mối tình tội lỗi của mẹ và dượng, xảy ra đã 13 năm, một mối tình không được chúc phúc. Cô nói với dượng, rằng cô không bao giờ muốn gập lại dì dượng nữa.

Lá thư thứ hai của cô vợ trẻ.
Cô là nạn nhơn nên không có quyền lựa chọn, trừ quyền... ly dị chồng.
Cô tinh ý nên nhìn ra ngay tắp lự việc ngoại tình của chồng từ đầu, khi vừa lập gia đình và mới 20 tuổi.
Rồi cô tỉnh bơ màn "ông nem bà chả" ăn nhậu lung tung, thây kệ tai tiếng, chớ cũng không bỏ chồng.
Sự việc ở lại không rõ vì không dám, do luân lý á đông buộc ràng trong xã hội phù tang thời ấy, hay vì không trả tự do cốt là để "trừng phạt" tới nơi tới chốn đứa phản bội, ai mà biết cho đặng, chỉ biết rằng... cô luôn tử tế dịu dàng với hai mẹ con "cừu nhơn", tới nỗi người chị họ trong 13 năm dài, vẫn hổng dè tội giựt chồng của minh đã lòi ra ánh sáng, dzậy mới ly kỳ ! Tới hồi kẻ “có thể là tử thù" chết, đưa đám xong, thì cô cầm kéo cắt cái cụp, đoạn lìa quá khứ, soạn hoa ly tỉnh rụi dông luôn !

Lá thư thứ ba của bà mẹ, kể lể sự việc lý do vì sao bà chọn cái chết.
Lá thư đầy hoang mang hỗn loạn của một linh hồn lạc phương hướng - lái tàu trên biển cả nhưng thiếu la bàn, có ống nhòm đó nhưng không biết sao Bắc đẩu nằm đâu -
Theo ngôn từ bảy tỏ thì bà yêu người tình, nhưng không rõ có thiệt sự được yêu lại - "đáp lễ" nếu có hoặc do thương hại hay bị lợi dụng hổng chừng - có thể vì bị chồng phụ bạc nên quơ đại người đứng gần nhứt mà gởi gấm tâm sự vào... chăng ?
Đại khái một loại tình deplacement, biến dạng từ nỗi thất vọng và cô đơn ! Bà leo vô ghế shotgun, cạnh bác xà ích tình nhơn, yên trí tội lỗi sẽ không bao giờ lòi ra ánh sáng, nào ngờ ! Khi vỡ lẽ mình bị bắt quả tang, bèn quyết định chết để khỏi lãnh án phạt sau cùng - dù lương tâm đã lai rai gặm nhấm từ trước đó !

Nhưng... có một chi tiết khiến độc giả (tui chớ ai) sanh lòng lưỡng lự lý do quyên sanh của bà :
Sau khi cô em họ Midori tiết lộ đã manh nha mối tình tội lỗi từ khuya rồi, thì lại nhận được tin Kadota chồng cũ vừa lập gia đình sau 13 năm sống độc thân.
Tin ni làm bà khụy xuống, và hẳn đã là phát súng ân huệ cho việc quyết định kết thúc cuộc đời.
Không hiểu tin chồng cũ lấy vợ đã khơi lại vết thương lòng chưa thể đóng sẹo - vì tánh cứng rắn cao ngạo đã bị xúc phạm - hay vì tình yêu với chồng vẫn còn ?
Giả như còn thì lần này mới thiệt sự là phản bội, bởi lần trước chỉ là tai nạn ấm ớ mà thôi.
Một ông có địa vị, đã ở vậy trong 13 năm dài, thì có thể cái tình với vợ con vẫn còn và vẫn chờ đợi trong hy vọng được tha thứ ?
Chuyện không liên lạc lại với con gái, có thể vì không được cho phép chăng? Suspense quá xá !

Văn sĩ và độc giả của ông chỉ đọc được ba lá thư của hai người đờn bà và cô con gái. Đã thiếu hẳn thư tự sự (thứ tư thứ năm) của hai người đờn ông trong cuộc.
Nếu có thì chúng hẳn sẽ là các puzzles sau cùng của toàn cảnh bức tranh
Kể ra cũng có thư của ông thành viên, nhưng cha nọ ngôn từ ấm ớ vớ vẩn lung tung, không rõ ràng chi tiết, thành cũng huề tiền, không giúp ích chi ráo cho cuộc điều tra nội tình của... thám tử -
Nên rồi... những chi tiết thiếu thốn đã và sẽ chỉ là những câu hỏi không có lời giải đáp, trừ việc... tất cả đều là nạn nhơn của hoàn cảnh tình huống do chính mình góp phần tạo nên, ngoại trừ cô con 18 tuổi, bị lôi vào tâm bão mà không có quyền gật hay lắc. Cô là nạn nhơn tuy gián tiếp nhưng thiệt thòi nhiều nhứt, không phải chỉ bây giờ mà còn hết cả phần đời sau này - xa cha mất mẹ, tiêu tùng luôn cả niềm tin tưởng lẫn hy vọng ở cuộc sống tương lai - Thương cô quá xá !

Sau cùng thì... chuyện ngoại tình ta nghe hà rằm, nhưng chuyện này do văn sĩ ngắn gọn kể ra bằng bút pháp bố cục chi tiết mông lung mờ ảo.
Độc giả như bị thôi miên vào mê lộ, chừng bước ra vẫn lờ quờ không tường tận cảnh sắc trong ấy ra sao thế nào, xong đã phải ngẫm nghỉ miết mần màn... điền vào chỗ trống.
Truyên như vậy có gọi là thành công không, hay cũng chỉ "thành công" với các độc giả vốn thích rành mạch tận tường ? Cái chi đầu cua tai nheo ấm ớ sanh mất công suy nghĩ tìm giải đáp phân miêng. Tốn thì giờ là cái cẳng !
Vậy chớ... hồi hôm cái bụng (chỗ gác chơn mỗi tối) lại phàn nàn, rằng kết tội bác xà ích tòng phạm thì thiệt hổng fair. Nhờ bác, bé gái đã còn mẹ thêm 13 năm nữa, thay vì mất mẹ lúc chìm tàu khi mới lên 5 - ... "má nó hỏi thăm coi nhà chả ở đâu đặng anh gởi liền miếng anh dũng bội tinh thưởng công nỗ lực cứu giá" –

*

Truyện đọc ở đây : KHẨU SÚNG SĂN.
Phạm Đức Thân dịch từ bản Anh ngữ Shotgun của George Saito.

http://www.art2all.net/tho/phamducth...ausungsan1.htm
http://www.art2all.net/tho/phamducth...2_thuShoko.htm
http://www.art2all.net/tho/phamducth..._thuMidori.htm
http://www.art2all.net/tho/phamducth...4_thuAyako.htm


TB :
Phố xá giờ yên bình heng, bị băng đảng phạm pháp (ai còn hỏi) chừ đã hết xíu oắch dzồi. Năng lực dồn lợi mà chưa đủ sức phát thanh nữa cà !
Còn Năm ốc, nhứt là Xô chừ cũng hiền hẳn lợi.
A Xô, Nú có bộ nguyên bộ Đường thi của ông chú biên soạn, chừ đang nhâm nhi đọc coi ra sao heng, bị thấy bà con xúm nhau làm thơ đường xôm tụ quá xá.
Kỳ trước dọn nhà, sách vở trong thư phòng bỏ thùng cho hết, nhưng...bộ đường thi thì người nhận chê hổng thèm lấy, thành chừ mới còn đây ha.
A Xô lóng rày hết uống dấm chua thành nói năng ngọt ngào hẳn lợi. Bravo... bravo... hảo hiền tế. I am so proud of you.
Keep going (hay keep on ? lóng rày quên tiếng anh có hơi bộn) my "in-law", đừng "out-law" nữa cho má vợ khỏi lên dzuột !
Thăm hết con phố rộng.
Cám ơn ôn HV đã chỉ chồ cho nú đọc truyện này. (thank kiu vé ry mút chồ - God bless your... cappucino -

[ntđl]

*

CÂU CHUYỆN CON CHIP
(VI MẠCH ĐIỆN TỬ)

Thế kỷ 21 là thế kỷ của máy vi tính và thông minh nhân tạo AI.
Tổng thống Putin của Nga đã tuyên bố: Thời đại ngày nay, ai làm chủ AI, sẽ làm chủ thế giới.
Muốn có AI, phải có con chip, ngày càng nhỏ, chứa thật nhiều transistor, để làm ra các supercomputer.
Càng ngày chúng ta càng lệ thuộc vào con chip, cứ nhìn thử quanh ta, trừ bàn ghế bằng gỗ, hể cái nào gọi là máy, đều có con chip ở trong.

Có 3 loại chip:

• 1/ Hạng thấp: kích thước transistor là 80-90 nm (nanometer = 1/ 1.000.000 mm) trong các máy thông thường như microway, dao cạo râu điện v.v.
  2/ Hạng trung: khoảng 28 nm, dùng trong các xe auto
  3/ Hạng cao cấp: khoảng 10 nano trở xuống, trong tương lai, có thể xuống còn 2nm, 1nm; không biết đâu là giới hạn sau cùng.

Theo luật Moore, người đồng sáng lập công ty Intel, năm 1965, ông tiên đoán cứ mỗi 2 năm, số transistor trong con chip sẽ tăng gấp đôi
Số transistor trong con chip càng tăng, vận tốc máy càng tăng, khi con transistor thu nhỏ lại, máy sẽ tiêu thụ ít điện, sẽ sinh ra ít nhiệt, sẽ không cần quạt để làm nguội máy, máy sẽ chạy êm hơn
Chip, loại cao cấp này dùng trong các kỹ thuật cao như điện thoại thông minh, máy vi tính, hoả tiễn, phi thuyền, trạm không gian v.v..

Khi chính phủ HK phát lệnh cấm vận xuất cảng chip cao cấp qua TC, đối với Hoa Kỳ và thế giới tây phương, con chip đã trở thành hàng chiến lược. Có cách nào ngăn chặn được sự tiến bộ như vũ bảo của Trung Cộng? Xin thưa: đó là sự cấm vận chuyển giao công nghệ làm chip cao cấp qua TC, cũng nhờ các bí mật kỹ thuật cao cấp khác.
Năm 2020 thì các hãng Huawei, ZTE, của TC thiếu chip để chế tạo hệ thống 5G của họ.

Theo Pascal Coppens trong How China handle US sanction and the chips shortage, năm 2020, TC thất bại 4 lần phóng hoả tiễn vì thiếu chip cao cấp.
Theo bài nói chuyện: Can China catch up US on semiconductor? thì TC chỉ sản xuất đủ cho 6% nhu cầu chip của họ. Mỗi năm TC phải nhập từ 350-400 tỷ đô la chip cao cấp, lớn hơn số tiền dùng để nhập cảng dầu thô .
Vậy khi phát lệnh cấm vận xuất cảng chip qua TC, HK đã đánh đúng tử huyệt

Hãng CSMC ( China semiconductor manufacturing company ) đã tiêu tốn 100 tỷ đô la để làm ra con chip 14 nm nhưng vẫn còn khó khăn.
Hãng Wuhan Hongxi, đã tiêu tốn 18,5 tỷ đô la, vừa tuyên bố phá sản.
Jinan Quanxing, một hãng chip khác, sau khi tiêu hết 10 tỷ đô la, cũng vừa tuyên bố phá sản.
Ngoài ra 10 hãng chế tạo chip khác của TC cũng đang gặp khó khăn.

Ngày nay trong kỹ nghệ làm chip có một chân lý không thể nào thay đổi: Không có một hãng chế chip nào có thể tự một mình mà thành công.
Có người sẽ bảo,TC họ làm được chip mà, họ bán khắp nơi trên thế giới mà.
Đúng, TC sản xuất rất nhiều hạng chip rẽ tiền và hạng trung 28 nano. Nhưng khi xuống đến dưới 14 nano thì phải nhập cảng.

Hiện nay, chip đang khan hiếm trên toàn thế giới, nhưng dù TC sản xuất mạnh chip rẽ tiền và chip hạng trung người ta rất ngại xài chip Made in China vì sợ con ngựa thành Troy làm gián điệp, sau khi HK khám phá ra, con chip TC trong hệ thống an ninh gắn trong hành lang nối từ phòng đợi ra máy bay, nghe lén tất cả đối thoại của các yếu nhân HK khi di chuyển trong hành lang này, ngày nay TT HK ra lệnh cấm tất cả phi trường, các cơ quan liên bang xài chip TC.

Kỹ thuật làm CHIP

Có lẽ ai cũng biết con transistor. Nó có hình con nhện, 3 chân, một đầu vào (source), một đầu ra (drain) và một cực gốc (gate).
Nhưng khi tôi nói, trong mỗi con chip có chứa 3 tỷ, 6 tỷ hay trong con chip M1 của Apple iphone 12, ipad, chứa 14 tỷ con transistor, chắc không ít người ngạc nhiên. IBM vừa công bố, họ đã thành công làm ra con chip 2 nm, chứa 50 tỷ transistor. Trong tương lai, người ta dự đoán là sẽ có con chip chứa 1,000 tỷ transistor, để thu nhỏ các supercomputer, dùng để chế tạo AI, robot.

Transistor cũng giống như đèn diod, đóng 2 vai trò :

• 1/ Khuếch đại dòng điện trong amply máy hát để làm khuếch đại âm thanh.
  2/ Cái ngắt điện (hay còn gọi là công tắc) đóng hay mở dòng điện.

Trong máy vi tính, đóng là 0, mở là 1, tạo nên 1 bit. Bit (0 hoặc 1, on or off)
8 bits hợp lại thành 1 byte.
Byte (8 bits) chữ A là 1 byte
Kilobyte (KB) 1048 bytes, tương đương với 3 dòng chữ
Megabyte (MB) 1.048,576 bytes, tương đương 873 trang texte.
Gigabytes (GB) 1 tỉ bytes, chứa vô số sách.
Tetrabyte ( TB ) 1.000 tỉ bytes, để chế tạo supercomputer.

Chất bán dẫn.

Tại sao gọi là bán dẫn? Silicon bản chất cách điện, nhưng nếu thêm vào một tạp chất hoặc Boron hay Phosphorus, thì Silicon + tạp chất sẽ trở thành dẫn điện, do đặc tính vừa cách điện vừa dẫn điện, Silicon là chất bán dẫn.
Vùng Bay Area của San Francisco có nhiều công ty bán dẫn nên có tên Silicon Valley.

Các quy trình để chế tạo một con chip:

• 1/ Thiết kế (design) Các kỹ sư, vẽ một đồ bản, sắp xếp các transistor, resistor (điện trở), capacitor (tụ điện) các dây nối kết (interconnection) tuỳ theo nhu cầu đặt hàng. Phần này hết sức quan trọng, vì nó quyết định chức năng của con chip. Ở Mỹ, có 3 hãng nổi tiếng, chỉ chuyên thiết kế chip: Synopsis, Cadence, Mentor graphic. Chính phủ Mỹ cấm chuyển giao kỹ thuật này qua TC.
  
  2/ Chế tạo đế con chip gọi là Wafer hay Slice.
  Wafer, được làm từ cát, nung chảy, tạo thành một khối hình trụ, đường kính 100-200-300 mm dài 1 mét- 2 mét. Sau đó được cắt thành các lát mỏng dày 0.5- 0.7 mm gọi là slice, mài nhẵn trước khi đem in lên các lớp để tạo các transistor.
  Các hãng làm chip được gọi là Foundry (hãng đúc) vì đã đúc ra các khối Silicon.
  Các transistor được xây dựng bên trong chip và kết nối kim loại giữa chúng.
  
  3/ Tạo các con transistor:
  Trên bề mặt các wafer silicon, người ta tạo ra một epilayer, sau đó nung lên để thành oxide silicon, kế đó một lớp vecni được tráng lên có tính nhạy sáng ( photosensitivity ), với máy photolithography tạo ra tia laser, hoặc tối tân hơn, tạo ra tia extreme ultraviolet (EUV) chiếu qua mặt nạ dựa trên các bản thiết kế, giống như âm bản của phim chụp ảnh, để in lên wafer, tia laser hay EUV sẽ khắc lên các lớp đã tráng trên bề mặt wafer, sau đó, các kim loại Boron hoặc Phosphorus sẽ phủ lên để tạo nên các cực vào (enter) cực ra (drain) cực gốc (gate) và các interconnection, transistor đã thành hình.
  Quá trình kể trên có khi được lập đi lập lại 24 lần để tạo ra hàng tỷ con transistor trong mỗi con chip. Wafer với các con chip được mài nhẵn. Giai đoạn kế, là dùng kính hiển vi quét lên bề mặt wafer để loại các con chip hư, cắt rời từng con chip (wafer có thể chứa 1.000 con chip).
  
  4/ Đóng gói.
  
  5/ Kiểm tra chất lượng sau cùng trên từng con chip để xem nó có chạy tốt không trước khi giao hàng.

Hoa Kỳ đã phát minh vô số kỹ thuật tân kỳ cho nhân loại, nhưng vì nhiều lý do, ngày nay, về kỹ thuật làm chip, HK thua hãng TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) và Samsung 2 năm. Nên nhớ, chip M1 trong Iphone 12, Ipad .. là của hãng TSMC chế tạo.

HK vừa ra đạo luật: Chip for America nhằm tài trợ cho các hãng chế tạo chip trở về HK, lý do là các chính phủ ngoại quốc giúp đỡ cho công nghệ sản xuất chip, trong khi HK nhiều năm bỏ mặc, khoảng 1990, sản xuất chip của Mỹ chiếm 37% thị trường, ngày nay chỉ còn 12 % Công ty TSMC đầu tư vào Mỹ với một ngân sách dự trù 35 tỷ,để lập nhà máy làm chip 5 nano ở Phoenix Arizona (nên nhớ, một trong những lí do TC dòm ngó Đài Loan là vì thèm thuồng hãng TSMC).

Samsung cũng sẽ mở hãng làm chip ở Mỹ, với ngân sách 17 tỷ đô la

Thượng viện Mỹ cũng vừa thông qua đạo luật cạnh tranh và đổi mới (USI&C act) để đương đầu với TC, với ngân sách 250 tỷ đô la, tài trợ cho các công trình nghiên cứu và sản xuất để giúp phát triển supercomputer, Robot, công nghệ 5 G.v.v..
Các đạo luật này sẽ giúp nước Mỹ great again.

TC vùng vẫy để có thể độc lập về phương diện chip, họ gia tăng chiêu dụ kỹ sư hãng TSMC của Đài Loan về làm việc ở Hoa lục, nhưng mới đây, Đài loan đã ra luật: những ai đã từng làm việc trong kỹ nghệ bán dẫn của Đài Loan là tiếp xúc với bí mật quốc gia. nếu qua TC làm việc sẽ bị phạt tù 18 năm. Không hiểu những người đang làm việc ở hoa lục tính sao? Xin lập lại: con chip là hàng chiến lược.

• 1/ Hoa Kỳ và thế giới tự do đang kết hợp để đồng loạt đánh TC.
  Tất cả các kỹ thuật cao cấp ở các đại học tây phương đều không cho sinh viên TC làm luận án tiến sĩ và sau tiến sĩ, bao gồm kỹ thuật bán dẫn.
  
  2/ Hoa kỳ cấm bán các bản thiết kế chip qua TC (về phương diện này Mỹ vẫn dẫn đầu thế giới).
  
  3/ HK dàn xếp với chính phủ Hoà lan, cấm xuất cảng máy Photo- lithography tối tân nhất thế giới của hãng ASML qua TC. Không có máy này, không có nước nào trên thế giới có thể làm ra con chip với transistor nhỏ hơn 7 nm (có tài liệu nói nhỏ hơn 5nm)
  Máy này hãng ASML mất 10 năm nghiên cứu, 1600 phụ tùng, với sự hợp tác của 600 công ty khác nhau trên thế giới

TC muốn làm bá chủ nhân loại, thì phải nhất về thông minh nhân tạo AI, muốn nhất AI thì phải có Supercomputer, muốn thế thì phải làm được con chip ngày càng nhỏ, càng chứa nhiều transistor trong một khoảng không gian nhỏ bằng móng tay, khi TC còn lệ thuộc thế giới tự do để có được chip cao cấp thì chớ hòng trở thành bá chủ.

Trong quá khứ, một khi nước Mỹ đứng trước thử thách gì, thì họ đều vượt qua và thành công như cuộc chạy đua không gian với liên xô là một thí dụ điển hình.

Chúng ta chờ xem cuộc chạy đua trong tương lai xem ai thắng ai.


Tài liệu tham khảo:
1/ How ASML build 150 M dollard extreme UV machine.
2/ Bài nói chuyện của giáo sư, tiến sĩ KHƯƠNG HỮU LỘC.
3/ Development of China chip industry: dialogue with Youri RI.
4/ Why is China crazy about making chips ?
5/ Wikipedia: chip.
6/Europe look to bridge global chip gap: Bosch open Dresden chip plant as Europe aims for independent from Asia.
7/Pascal Koppens : How China handles US sanctions and the chip shortage?
8/ Chine vs État Unis, qui gagne la course aux technologie du future. France 24



MONTREAL 18/ 6 /2021
TĂNG QUỐC KIỆT

[ntđl]

*

Bữa qua là lễ quốc khánh đất quê.
Thánh Jean là thánh bổn mạng xứ quê.
Lịch mục vụ công giáo là ngày 24 june, và có tên gọi Fëte St Jean.

Ông Jean nọ là môn đệ của đức Jesus, theo thày ngay từ những ngày đầu tiên khi đức Jesus lên đường rao giảng tin mừng cứu chuộc.. St Jean tuổi còn trẻ, y hình trẻ nhứt bọn.
Sau khi đức jesus chịu khổ hình trên thập giá thì các môn đệ đã chia nhau đi giảng đạo tiếp.
Trước khi chết, Jesus trối trăn trao phó chuyện trông coi đức mẹ Maria lại cho Jean (... này là mẹ, này là con, người anh em của ta v.v).
Và từ chuyện này đã có fake news, rằng Jean là anh em cùng mẹ khác cha của Jesus - và rất có thể là con chung của Maria và Joseph, theo như cách bàn đề của đám chuyên đào ao thả vịt - Thiệt ra Jean có tông tích gia cảnh rành mạch hẳn hòi -

St jean không tử vì đạo như các tông đồ khác, mà chết già tại vùng đất nay thuộc Turkey.
Jean mang đức mẹ sang đó và (y hình) nghe nói mộ phần đức mẹ đã tìm ra nơi ấy.
Cái gọi là mộ đó thì trống trơn ngoài tảng đá dụng làm bia, cũng bởi theo tín lý công giáo, đức mẹ đã hồn xác lên trời.
Tín lý này đã tạo nên một trang sử bi thảm cho giáo hội công giáo, bằng cuộc tranh cải giữa hai nhóm thần học binh chống kịch liệt, tới độ đại học Sorbone Paris, phải đóng cửa hơn hai tháng chờ qua sóng gió (thế kỷ 18) ,và dẫn tới cái chết của hai tu sĩ cùng dòng. Vụ ni y hình có bàn tới trong phố rồi heng.

Lễ St Jean năm nay còn có đại đại hỉ : Tối 24 june, đội hockey Canadian của thành phố Montreal đã loại đội Golden Knight của Las Vegas để vào chung kết với đội Tempa Bay Florida.
Lần Canadian bợ cúp Stanley lần cuối cùng là năm 1992, từ đó tới nay lượm rondelle mệt xỉu.
Trận chiến thắng tối qua đã làm nức lòng chiến sĩ, rồi đám chiến sĩ nọ bèn tràn ra đường ăn mừng chiến thắng,
Cảnh sát MTL đã dự phòng trước rồi, lựu đạn cay lựu đạn khói được bắn ra, và 12 chiến sĩ nức lòng được xúc lên xe cây mang dìa bót.

Tướng công nói chuyên trái ngoe, tuyển thủ độ hockey Canadian toàn những tên ngoại quốc khó đọc, còn đội Golden Knight của Las Vegas phần lớn người quê điên.
Té ra hockey vốn không có sắc màu kỳ thị chủng tộc. Tinh thần thể thao thượng võ đã vượt qua ranh giới quốc gia.
Rồi "cái bụng" tiên đoán 1 câu xanh dờn, rằng Tempa Bay (hay cái chi tempa đó nha) sẽ bợ cúp 2021.
Cúp Stanley phải xong rồi mới sang tới cúp túc cầu euro heng

Miss nú xì, thông tín viên PR,
Tường thuật từ Mông Lệ An.

PS :
Chào Khoa và đậu, lâu quá xá hổng có dịp giao lưu !

[ntđl]

*

Sau biến cố Georges Floyd (spelling) thì y hình ai cũng sanh nhát ráo trọi.
Bị vì cứ vô ý vô tứ là có miếng giấy racist ịn trán ịn ngực liền.
Lóng rày lockdown dã nới rộng, thành người dân xử dụng phương tiện chuyên chở công cộng nhiều hơn.
Nghe nói đã xảy ra hoài việc "tấn công vật lý" mấy trự hổng chịu đeo mask trên bus vào tháng ba tư năm vừa qua. Subway bus ngập người giờ đi và về làm.
Nhưng khi ấy chuyện tấn công nọ chưa dính mùi kỳ thị, mà có dán nhãn kỳ thị đi nữa cũng hổng ai thèm nghe.

Chừ thì... nhãn kỳ thị có vẻ như được xử dụng tối đa cốt để dành phần thắng thì phải ?
Bà thư ký kể chuyện đi subway, ngay trước và đối diện với bà là một mệ trung niên, mệ kêu phôn trò chuyện với ai đó, và mask thì kéo xuống tới cằm. Bả thư kỷ biểu : thì tui tính nói nó đeo mask lợi, nói phôn vẫn đeo mask được mà, sau lại tính nói khác đi, rằng mask của you bị rớt bị tuột kìa. nhưng rồi vẫn hổng dám nói, vì mệ nọ da sậm màu, nó la lối tui kỳ thị da màu là chết cha tui !

Không rõ ba em cầu thủ đội banh Anh đá trận finale với Ý đã bị rủa xả ra sao thế nào ?
Có thể việc chửi nọ chỉ nhắm vô chuyện đã đá hỏng ba quả penalties ?
Hay bị chửi và đánh đồng việc đá hỏng do màu da sậm ?
Tội nghiệp thấy thương luôn, nhứt là cu cậu 19 tuổi đá sau cùng kìa, mật mũi thất thần và ấm ức khóc.
Không rõ nội dung những câu chỉ trích nọ ra sao heng, nhưng nếu bị label có sắc màu kỳ thị chủng tộc thì hẳn là kỳ thị thiệt, tới nỗi hoàng gia anh cũng đã phải lên tiếng - Quì gối cho đã vào heng, rồi kỳ thị vẫn cứ kỳ thị -
Thế giới hiện nay có nhiều cơn lốc lớn nhỏ khác nhau, từ tàu từ mỹ thổi sang làm nhiệt độ thay đổi đột ngột. Và những thường dân yêu chuộng hoà bình công chánh (như đám chúng ta đây) thinh không sanh mơ hồ bối rối lẫn lộn !

Xứ cờ lá hiền hoà đất rộng người thưa của tui cũng vừa dính lốc.
Lốc ở đây là chuyện kiếm ra những ngôi mộ vô danh trên các vùng đất xưa kia là trương nội trú, do các bà phước thày dòng công giáo cai quản, dành riêng cho dân bản địa hàng mấy trăm năm trước, trong đó có 1 nầm mồ tập thể với trên dưới 200 xác thiếu nhi tại Kamploops tỉnh bang B.C.
Rồi đám thổ dân xứ cà bèn la làng chuyện cố ý diệt chủng cùa bọn thực dân da trắng.
Đám chánh chị chánh em nương theo chiều gió mần màn kiếm phiếu, chỉ trích xin lỗi tùm lum.

Chánh quyền liên bang đương nhiệm của đảng tự do (liberal) cũng vội vàng mần màn ăn có.
Thủ tướng trẻ tuổi đẹp trai tài thấp Justin Trudeau đâng đàn, tiên bố tiên mẹ lung tung, rằng đây là vết nhơ trong lịch sử lập quốc gia nã đại, rằng chúng tôi thành thực hối tiếc việc này.
Rồi chừng để quyết liệt màn thống hối, kép sến Chu-đô còn bưng liền 1 bà gốc da đỏ, để ngay vào ghế toàn quyền. Và lại đăng đàn ấm ớ tiếp nữa, đòi pope Francis của Vatican phải lên tiếng xin lỗi thổ dân canada cho đúng phép.

Trời thần ơi... nói thế mà nghe cho đậng nè trời. Mắc mớ chi tới Vatican mà kéo vào kia chớ.
Mấy trăm năm trước, chánh sách của canada là giáo huấn và khai phóng thổ dân, nên mới có chuyện mang các thiếu nhi da đỏ gom lại trong các ký túc xá do các tu sĩ công giáo đảm nhiệm.
Không rõ thời xa xưa ấy đã xảy ra biến cố gì (dịch bịnh, nhiễm trùng, thiếu thốn lương thực...) để tới phải chôn tập thể như vậy ? Còn những nấm mộ tưởng là vô danh kia, có thể vì bia mộ đã hư hỏng theo năm tháng chăng ? Hoậc có thể chánh quyền có ý genocide bằng cách không cung cấp thuốc men lương thực đầy đủ. Ai mà biết cho đăng !
Nay những ký túc xá trường học cũ đã chỉ còn là di tích trên nền đất xưa, rồi mới có màn bới tìm đậng kiếm xương cốt. Chánh sách diệt chủng, nếu có, là chánh sách của chánh quyền canada bản địa, mắc mớ chi tới Vatican mà đòi Pope phải xin lỗi. Thiệt là chánh trị ruồi bu mần màn kiếm phiếu !

Chừ ra ngoài xã hội, nói chi làm chi cũng phải dòm chừng đậng tránh bị dán nhãn racist
Da màu kỳ thị da trắng hổng sao, chớ da trắng kỳ thị da màu kẹt lắm lận !
Da vàng y hình hiền lành hơn, có bị dán cái nhãn cũng thủng thẳng từ tốn chớ hổng ồn ào.
Còn như có dán nhãn cho ai thì cũng từ tốn hổng ồn ào luôn.
Da vàng có vẻ là sắc dân yên lặng im lìm chịu đựng hơn so với các sắc dân khác thì phải ?Tại họ nhát hay tại họ vốn yêu chuộng hoà bình, chín bỏ làm muời... một !

Tui đang bới tìm coi xưa giờ có nói chi làm chi phật lòng đám da đen, da đỏ, da trắng, da vàng và da ả rập cùng sở không nữa.. Lạng quạng dám chúng lôi ra trước vành móng ngựa với tội danh kỳ thị hổng chừng. Thành ra rồi... lóng rày thinh không chúng trở thành cha mẹ của mình ráo nạo.
Lắm khi lúng túng vàn trời mây, hổng biết nói chi làm chi cho đẹp dạ tất cả các ông bà cha mẹ nọ !
Phiền quá xá !

My one and a halt cents.
Ta cùng chúc nhau an bình với covid delta và lambda.
Bà con bảo trọng.