sổ tay lan huệ

[ntđl]

Tiếp heng...

Nói rằng chỉ 3 năm sau ngày lập quốc, xứ củ hoa đã nhảy vọt đứng liền trên đỉnh zenith là nổ banh tạc đạn cho thiên hạ lé mắt chơi. Thiệt ra hành trình nớ đâu mà ngon cơm như vậy cho đặng !

Thời trung cổ phong kiến xửa xưa đó, đất trung franc rộng lắm cà, bao gồm luôn cả xứ ý.
Đầu thời kỳ quân chủ, Tây ban nha và Bồ đào nha đã đi vào giai đoạn cực thịnh - tiếp liền sau đó, pháp cũng lăng xăng nhập cuộc - Rồi có chuyện uýnh nhàu giữa các đế quốc nhằm tranh giành ảnh hưởng chánh trị đất đai và chiếm thu thuộc địa sau này. Các vương triều châu âu mần màn liên minh với nhau qua khế ước hôn nhơn cốt để củng cố quyền lực và quyền lợi.

Xui cái... trong khi gả bán qua lợi như vậy, đã xảy ra những trường hợp ngai vàng không có người nối dõi, thế là các vương triều lân bang gần xa mới lôi gia phả ra săm soi rồi la làng chuyện dây mơ rễ má đặng hợp thức hóa quyền ngồi lên ngai vàng của lối xóm.
Đất hoa củ trung franc thời nẳm đương nhiên cũng là vùng tranh giành giữa hai xứ pháp và tây ban nha.
Vùng đông franc, có thể do địa thế đất đai khác biệt nên êm đềm tĩnh lặng hơn để rồi tiến từ từ thành xứ đức hiền hòa (mãi cho tới khi phát xít xuất hiện).

Thiên chúa giáo thành hình và phát triển toàn khắp đế quốc franc, rồi có chuyện cải tổ và tách rời để tạo thành nhánh tin lành lutheran tại đức. Làn sóng cải tổ này tiến sang tới cả hoà lan, và tôn giáo đã là một trong những nguyên nhơn thúc đẩy xứ hoa củ vùng dậy đòi tự trị, thoát khỏi tầm ảnh hưởng của tây ban nha (công giáo) trong cuộc chiến kéo dài 80 năm cả thảy.

Khi liên minh cộng hoà Utretch - tiền thân của hoà lan, bao gồm 17 provinces nằm phía bắc trung franc - chánh thức chào đời năm 1581 thì liên minh Utretch đã dư giả lắm dzồi, và chỉ vỏn vẹn 3 năm sau, đất nước đã vươn vai bước thẳng vào thời hoàng kim thịnh vượng, qua mặt luôn đám hai nha (tây ban nha và bồ đào nha) - trong khi ấy các phần đất phía nam cứ nhứt định khư khư trung thành với công giáo, để rồi sau lằng nhằng màn tự trị tách rời, trở thành Bì và Luxembourg -

Phép lạ gì đã xảy ra tại Liên minh cộng hòa Utretch ấy ?
Các chuyên gia phân tách tình hình đã đồng quan điểm giải thích như sau :
- Dân tộc hoà lan vốn cời mở phóng khoáng và tôn trọng khác biệt về chủng tộc chánh trị văn hóa tư tưởng tôn giáo v.v.
Đất lành chim đậu, di dân lũ lượt tới định cư làm ăn sanh sống, khối nhơn sự đông đảo ni là ngưồn cung cấp tài năng phong phú đa dạng, góp sức rất nhiều trong bước tiến vượt trội của quốc gia.
- Chánh sách - tuyệt chiêu hổng chừng - đô thị hóa các thành phố, đã mở mang kiến thiết và xây dựng, khiến môi trường làm ăn sanh sống ngày càng khởi sắc.
Kết quả sau cùng là... cái dân tộc đất hẹp người thưa thiếu thốn tài nguyên ấy, đã có một nền kinh tế vượt trội tất cả (dà tất cả) hàng xóm láng giềng.

Kinh tế hòa lan phất lên vì thương mại đã phất lên. Rồi thương mại phất cách nào ? Thưa trong giai đoạn hoàng kim ấy, Hòa lan hầu như giữ quyền kiểm soát thương mại toàn thế giới. Thương thuyền của HL, so với Tây và Bồ, hình dạng nhỏ hơn hẹp hơn với thủy thủy đoàn củng ít hơn. Các thương thuyền ấy đã chạy ngang dọc suốt từ âu sang á, chuyển vận hàng hóa nhanh lẹ với mãi lực cao do đáp ứng thị hiếu của thị trường tiêu thụ. Dutch East india company là công ty hàng hải lớn nhứt thế giới, cung cấp độc quyền một số hàng hóa chuyển vận sang từ các xứ á châu (xin xem lại bài viết về trà).

Làm ăn buôn bán khấm khá vậy nên rồi hòa lan đương nhiên trở thành thủ phủ kinh tế thế giới (Amsterdam) và trung tâm pháp lý quốc tế (La Haye) Hoà Lan là xứ đầu tiên xử dụng tiền tệ tín dụng (fiduciary currency) và thị trường chứng khoán (bourse). v.v.
Kinh tế chánh trị ổn định, dẫn đến phát triển văn hóa xã hội nghệ thuật. Trong thời hoàng kim ấy, mức sống của dân hòa lan vượt trội tất cả hàng xóm chung quanh. Dĩ nhiên ăn nên làm ra thì sẽ có bắt chước, rồi có cạnh tranh dẫn đến tranh chấp... biển đông, với anh với pháp.

Lên rồi thì cũng có lúc phải xuống cho thuận lẽ trời, Hoà lan hất cẳng tây và Bồ xong thì tới phiên bị Anh hất lại rồi xìu luôn. Thời hoàng kim xứ hoa củ chấm dứt vào đầu thế kỷ 18, tới nay chỉ còn dư âm của một ánh hào quang đâ tắt.

Few, phần khô khan xong rồi, chừ tiếp theo là phần ướt át hơn chút nẹo.
Bà con chờ đó heng. Tui đi khò cái đã

[Triển]

Kinh tế hòa lan phất lên vì thương mại đã phất lên. Rồi thương mại phất cách nào ? Thưa trong giai đoạn hoàng kim ấy, Hòa lan hầu như giữ quyền kiểm soát thương mại toàn thế giới. Thương thuyền của HL, so với Tây và Bồ, hình dạng nhỏ hơn hẹp hơn với thủy thủy đoàn củng ít hơn. Các thương thuyền ấy đã chạy ngang dọc suốt từ âu sang á, chuyển vận hàng hóa nhanh lẹ với mãi lực cao do đáp ứng thị hiếu của thị trường tiêu thụ. Dutch East india company là công ty hàng hải lớn nhứt thế giới, cung cấp độc quyền một số hàng hóa chuyển vận sang từ các xứ á châu (xin xem lại bài viết về trà).

Làm ăn buôn bán khấm khá vậy nên rồi hòa lan đương nhiên trở thành thủ phủ kinh tế thế giới (

Đành là phi thương bất phú nhưng phải xem lại cái đám "đế quốc" này làm ăn buôn bán gì mà giàu nha bà Lu xì. Phi thương bất phú nhưng mà vi phú bất nhân. Mượn đạo mở đường, mở đường gặp cản trở người bản xứ thì xách súng ra đàn áp lên ngồi trên đầu người ta.
Cái Đế quốc Hòa Lan này chuyên trị giao thương vận hành theo cái tam giác quỷ: từ châu Âu họ chất đầy thuyền vải vóc chở sang châu Phi, ở đó "đổi" sang người nô lệ bản xứ, xích xiềng họ mang lên tàu chở sang châu Mỹ bán nô lệ, buôn người, bán á phiện. Đổi lại đường, cà phê, bông vải, thuốc lá, phẩm màu hầm bà lằng mang về châu Âu bán lại. Tóm lại nhờ có súng ống tân tiến và một tâm hồn của-em-là-của-anh mà các anh đế quốc này ngày xưa đi giật đồ người ta mang về nhà. Nếu chỉ ngồi một chỗ mà phát triển là cái châu Âu này tự ngày xưa chết queo râu mất đất rồi.

Khu Hội An bên Việt Nam hồi thế kỷ 17 cũng là thuộc địa của Hòa Lan phải không? Không chừng ngoài hàng hóa cũng có buôn người sang Nam Dương rồi chở đi đâu mất nữa không chừng.

[ntđl]

Hello ông bạn tam ác của tui.
May quá, gặp ông ở đây thì nói luôn, khỏi mất công chạy qua phòng thể thao bên bển.

Vầy ha... Có người than phiền, rằng sao trang phục đội banh nhà thiếu nét thanh lịch (chời ơi chời, kết chữ này quá xá), quần với áo chi y chang bạn hàng chợ trời (cái ni tui interpreting giữa hia hàng chữ có lẽ). Chê là chê dzậy, chừng chúng bợ dzìa cái cúp vàng 18 (vàng giả), mần màn diễn hành chiến thắng tại cổng Brandenburg (spelling) thì chời ơi chời... quần áo chúng còn tệ hơn hồi trước nữa lận, vậy mà rồi... cũng cái người đó lúc này phởn quá phởn, tới độ mù tịt hổng ngó thấy chi (trừ cái cúp) !
Thấy chưa, ông bà mình nói dzồi : Khi yêu trái ấu cũng tròn quay -Trái ấu là trái chi tui thiệt sự hổng tường, tính kiếm cái hình ngó thử mà hổng biết tên tây tên u của nó là chi nữa lận ?

À, bửa nay cái máy order cho lab từ bên bển mới chở qua tới nè mister T. Order cũng gần 5 tháng dzồi heng. Giá xỉn xỉn hơn nửa triệu đô thôi, một nửa xin từ chánh phủ, nửa kia từ fundraising - phân cũng mấy năm mới đủ sở hụi đó - Dĩ nhiên là sáng sớm mơi sẽ có một team 7 người của công ty bên bển tới xăn tay áo mần màn rắp lắp và chỉ dẫn cách xử dụng. Còn phải trả tiền bảo trì nữa chớ trời. Tốn kém chi xiết kể ! Phát xít là đất hightech, mua đồ của nazi mắc chút nẹo nhưng yên trí lớn cả phần xác lẫn phần hồn, tối ngủ thẳng cẩng hổng gặp cơn mộng dữ !

Mà ông đang càu nhàu la lối ai bên kia vậy hở ?
Nói thiệt nha, ông là người nóng mau nguội mau, một người tốt bụng sẵn sàng xăn tay áo giúp đỡ người khác. Chời ơi chời... tui cũng từng bị ông la lối và cũng từng ức bạo, nhưng rồi sau nhìn ra một điều, rằng thường khi chuyện ông nói rất positive. Nhìn ra vậy rồi cám ơn hổng hết. Lóng rày ông cứ việc la lối tui heng pờ-liz tỉ như tui ăn nói lung tung hổng ra ngô ra khoai chi dzáo. Giờ úynh bạn với ông tui yên trí lớn !
Cho tui tò mò chút xíu, hổng trả lời hổng sao nha : Mà sao rồi lại phải la vậy hở, tỉ như mình hổng la mà chỉ lớn tiếng hơn bình thường chút nẹo, có đậng hôn ? Hỏi là vì chưa tìm ra câu trả lời đó nha, vì rằng... giả như người ta hiểu lầm nên Tarzan mới nổi giận thì sao, mà mình lại hà tiện lời giải thích với họ !
Tui chỉ dám hỏi ông thôi vì biết tánh biết ý rồi, ai khác thì thiệt là có cho hột xoàn cũng hổng dám hỏi !

Tiện đây nói cho ông biết : Tui đọc chuyện Belgium và Nerterlands thấy tên Limburg cái giật thót tim, mém té xỉu. Limburg là chuyện làm tui lún trong lầy, ngoi ngóp mãi mới bò lên đậng, thành cứ nghe tới nó cái adrenaline ào ạt tiết ra. Nhưng trong cái rủi luôn luôn có cái may, rằng nhờ vụ này tui mới ngó ra được một người bạn tốt rất đáng tin cậy (phải cái thỉnh thoảng khó ở chút nẹo, haha..) Té ra bên bển có tới 3 thành phố củng tên, một ở đức (nói tiếng đức), một ở bỉ và một ở hoà lan (cùng nói tiếng dutch/flamand).

Chuyện Hoa củ sẽ tiếp liền sau đây, sorry hàng phố !

TB : Tiện thể tui xin phép yêu cầu nhạc, tui yêu cầu mister T và ông tôm, hai bản nhạc của Vũ Thành : Nhớ Bạn & Nhặt Cánh Sao Rơi. Hỏi trước có nhận lời thì mới thả thư sang quán nhạc bên bển mần màn chánh thức. T-G.

[Triển]

Hello ông bạn tam ác của tui.
May quá, gặp ông ở đây thì nói luôn, khỏi mất công chạy qua phòng thể thao bên bển.

Vầy ha... Có người than phiền, rằng sao trang phục đội banh nhà thiếu nét thanh lịch (chời ơi chời, kết chữ này quá xá), quần với áo chi y chang bạn hàng chợ trời (cái ni tui interpreting giữa hia hàng chữ có lẽ). Chê là chê dzậy, chừng chúng bợ dzìa cái cúp vàng 18 (vàng giả), mần màn diễn hành chiến thắng tại cổng Brandenburg (spelling) thì chời ơi chời... quần áo chúng còn tệ hơn hồi trước nữa lận, vậy mà rồi... cũng cái người đó lúc này phởn quá phởn, tới độ mù tịt hổng ngó thấy chi (trừ cái cúp) !
Thấy chưa, ông bà mình nói dzồi : Khi yêu trái ấu cũng tròn quay -Trái ấu là trái chi tui thiệt sự hổng tường, tính kiếm cái hình ngó thử mà hổng biết tên tây tên u của nó là chi nữa lận ?

Hôm đó trời nóng hừng hực như là hạn hán trăm năm mới có một lần vậy. Bên tui xứ lạnh mà, ngày nóng là thiên hạ mặc quần cùn áo cụt ra đường nhiều chỗ không xứng coi dị hợm lắm. Tuy nhiên nói theo Việt Nam bây giờ là cái "thương hiệu" liên đoàn bóng đá Đức là thương hiệu bạc tỉ đó Lú xì nương nương. Ta nói nó giàu nứt đố đổ vách. Làm gì cũng có đạo diễn hết, có tính toán hết.
Bà xem coi, họ đi qua Ba Tây đá mà đâu có mướn bao khách sạn. Họ xây nguyên cái khu nghỉ mát resort luôn tại xứ người để ở không tới một tháng, đầu tư luôn lâu dài tại chỗ. Tụi nó tính toán kiểu đó huống gì diện mạo bề ngoài là việc luôn luôn sắp sẵn.
Tui đoán là hôm đội tuyển túc cầu quốc gia Đức vô địch về làng do bàn dân thiên hạ ra đón rước, cả nửa triệu người, trên TV nó trực tiếp truyền hình, thử hỏi làm sao liên đoàn bóng đá Đức dám sơ sót. Thời tiết nói bên trên rồi là hôm đó nóng lắm, khi tiếp xúc trực tiếp với khán giả hâm mộ thì phải gần gũi với người hâm mộ nữa, cho nên chọn cái áo thun đen, vừa phù hợp với cái chiếc xe bus Mercedes chở đi khắp phố Bá Linh cũng màu đen sang trọng vừa bình dân với người dân đi đón rước mặc áo đội tuyển.
Quan trọng hơn hết là cái số 1 trên áo đó bà. Lịch sử túc cầu Đức chỉ mới lần thứ tư họ vô địch. Muốn in cái số 1 bự tổ bố trên áo đó họ phải chờ đợi cái dịp từ hồi năm 1990, vô địch thế giới lần thứ ba đến nay vị chi là 24 năm. Đám cầu thủ này được chọn là thể tháo gia của năm. Sang năm sau lúc đi lấy giải, tui sẽ ghé nhà bà, ủa lộn nhà chị Lan Huệ dán tấm hình khác. Bảo đảm với bà lúc đó các cầu thủ này diện đồ lớn, coi "thanh lịch" ngay.

À, bửa nay cái máy order cho lab từ bên bển mới chở qua tới nè mister T. Order cũng gần 5 tháng dzồi heng. Giá xỉn xỉn hơn nửa triệu đô thôi, một nửa xin từ chánh phủ, nửa kia từ fundraising - phân cũng mấy năm mới đủ sở hụi đó - Dĩ nhiên là sáng sớm mơi sẽ có một team 7 người của công ty bên bển tới xăn tay áo mần màn rắp lắp và chỉ dẫn cách xử dụng. Còn phải trả tiền bảo trì nữa chớ trời. Tốn kém chi xiết kể ! Phát xít là đất hightech, mua đồ của nazi mắc chút nẹo nhưng yên trí lớn cả phần xác lẫn phần hồn, tối ngủ thẳng cẩng hổng gặp cơn mộng dữ !

Bà đặt cái gì của đám Đức này mà bà khen bền tối ngủ không bị ác mộng vậy bà?

Mà ông đang càu nhàu la lối ai bên kia vậy hở ?
Nói thiệt nha, ông là người nóng mau nguội mau, một người tốt bụng sẵn sàng xăn tay áo giúp đỡ người khác. Chời ơi chời... tui cũng từng bị ông la lối và cũng từng ức bạo, nhưng rồi sau nhìn ra một điều, rằng thường khi chuyện ông nói rất positive. Nhìn ra vậy rồi cám ơn hổng hết. Lóng rày ông cứ việc la lối tui heng pờ-liz tỉ như tui ăn nói lung tung hổng ra ngô ra khoai chi dzáo. Giờ úynh bạn với ông tui yên trí lớn !
Cho tui tò mò chút xíu, hổng trả lời hổng sao nha : Mà sao rồi lại phải la vậy hở, tỉ như mình hổng la mà chỉ lớn tiếng hơn bình thường chút nẹo, có đậng hôn ? Hỏi là vì chưa tìm ra câu trả lời đó nha, vì rằng... giả như người ta hiểu lầm nên Tarzan mới nổi giận thì sao, mà mình lại hà tiện lời giải thích với họ !
Tui chỉ dám hỏi ông thôi vì biết tánh biết ý rồi, ai khác thì thiệt là có cho hột xoàn cũng hổng dám hỏi !

Cái tính tui là đâu ra đó. Có sao nên nói vậy. Tui thấy nick này thảy cái trang HTML cho thiên hạ mời nghe nhạc mà dặn dò là phải xem bằng trình duyệt IE của Microsoft mới được, tui tò mò vào xem thử thì mới phát hiện ra là nhạc ở dạng .wma còn toàn bộ cái trang đó là rinh nguyên con của tui viết hơn chục năm trước về nhà.
Ngày trước ở diễn đàn Gạch Nối tụi tui hay làm ba cái chương trình nhạc nhiếc cây nhà lá vườn cho có sinh hoạt chung. Ban đầu ai cũng vui vẻ tham gia nên chương trình sinh động đông đúc vui lắm. Tuy nhiên ai cũng than là vừa muốn nghe cả chương trình nhạc, vừa đi vòng vòng xem diễn đàn. Cho nên tui mới ngồi nghĩ ra viết lập trình HTML làm cái box. Nghĩa là vào bài, bấm lên link đi xem chương trình là nó hiện ra cái box, cái khung cửa sổ riêng, không có menu bar trên cửa sổ. Trong khung để bấm nghe nhạc từng bài hoặc toàn bộ chương trình rồi đi vòng vòng xem diễn đàn Gạch Nối.
Lúc viết lập trình HTML cho cái box nhạc, tui bịt đầu bịt chân cái box, không cho thiên hạ trộm link nhạc một cách dễ dàng. Vì thời đó người ta thích ôm nguyên cái link đi dán nơi khác chứ không thèm download để nghe bình thường. Cái tui làm là một hình thức anti leeching bằng JavaScript và khi đưa chuột lên link thì ở statusbar của trình duyệt hiện tên bài nhạc lung tung. Khi bấm vào thì vừa nghe nhạc, vừa có lời nhạc chạy liên tục từ dưới lên cho vui. Vụ viết JavaScript chận đầu chận đuôi phải làm vậy, vì cả chục năm trước server mướn băng thông (bandwidth) và dung lượng (capacity) có hạn. Chứ không như thời bây giờ là server mướn xài thả cửa.
Nay xem lại cái box của đại ca hay đại tỉ này (chẳng biết sau cái nick là ông hay bà, già hay trẻ) thấy chận không cho xem mã nguồn tôi cười muốn rớt răng rồi. Tôi ý tốt thôi, muốn xem thử cái gọi là "kho nhạc" nó ra làm sao, thì mới vỡ lẽ thì ra là nick này rinh nguyên một bộ box mình viết hồi xưa cả chục năm trước. Hahahaha trời đất rất tròn bà thấy không. Qua mặt ai chứ cái tiểu xảo kia chỉ là cái chẳng đặng đừng hồi xưa. Thời nay ai mà làm ba cái dở hơi này nữa.
Tuy nhiên tôi nhẹ nhàng nhắc thôi, là cái đó tôi làm ngày xưa đó, tếu táo lắm, nói theo tiếng ở miền Nam là ba trợn chết được. Nhưng cái ý chính không phải là tui lật tẩy nick này cái box bằng lập trình HTML và JavaScript là của tui viết, nick này chỉ trộm đạo về thôi. Mà cái chính là ý tốt của tui, muốn nhắn đưa luôn cái link, khuyên đi convert hết ba cái nhạc nick này gắn trong box nhạc (embed) đó, từ dạng .wma sang dạng .mp3, rồi dùng kỹ thuật ngày nay là Flash player để tích hợp vào trang web, sẽ giải quyết được tình trạng các trình duyệt phổ thông khác nhau của người dùng trên mạng. Ai nghe nhạc bằng trình duyệt gì cũng được.
Dạng nhạc .wma là dạng nhạc của Microsoft chế ra bà biết không, cho nên cái plugins cho wma chỉ có trình duyệt IE là tích hơp sẵn. Các browser khác muốn nghe nhạc này phải cho cập nhật plugins. Vì vậy tôi mới nói dạng nhạc này lỗi thời rồi, hãy convert lại sang .mp3 đi sẽ dễ dàng cho người nghe.
Tên trộm đạo vốn dĩ chỉ biết trộm cắp, không có văn hóa tối thiểu, nên bày trò vô học chửi phủ đầu. Cho nên tui mắng lại. Cái phường vô học mà lại vô phép là phải chửi thẳng trực tiếp. Nếu không họ vọng tưởng, nghĩ rằng người chung quanh đều ngu dốt như mình.

Đó, bây giờ bà hiểu ra lý lẽ chưa. Tui viết rất nhiều điều về các chương trình điện toán trong phòng kỹ thuật ở diễn đàn này cũng nhiều năm nay rồi, cốt muốn chia xẻ mọi người ngay cả việc hướng dẫn trò Tor-Browser gần đây cho activist, cho mọi người xem vượt tường lửa qua mặt đám kiểm soát mạng một cách dễ dàng, thì sá gì một cái box cỏn con tui viết hơn cả chục năm trước mà chạy theo hạch sách.
Khi tui mắng thẳng, là tui chỉ nói cho nó rõ ràng vì gặp hạng người kiểu nhân vật Chí Phèo của văn học Việt Cộng thôi: Vừa ăn cướp, vừa ngu dốt lại còn vừa la làng.

Tiện đây nói cho ông biết : Tui đọc chuyện Belgium và Nerterlands thấy tên Limburg cái giật thót tim, mém té xỉu. Limburg là chuyện làm tui lún trong lầy, ngoi ngóp mãi mới bò lên đậng, thành cứ nghe tới nó cái adrenaline ào ạt tiết ra. Nhưng trong cái rủi luôn luôn có cái may, rằng nhờ vụ này tui mới ngó ra được một người bạn tốt rất đáng tin cậy (phải cái thỉnh thoảng khó ở chút nẹo, haha..) Té ra bên bển có tới 3 thành phố củng tên, một ở đức (nói tiếng đức), một ở bỉ và một ở hoà lan (cùng nói tiếng dutch/flamand).

Tôi biên bên trên ba điều bốn chuyện với bà, là vì bà kể chuyện cổ tích về Hòa Lan mà ra chiều ca ngợi cái xứ này ở thời cận đại quá xá. Hahahaha các xứ Tây Âu thuộc hàng anh chị bự, nước nào cũng từng có lịch sử là đi chiếm đất, chiếm của, chiếm văn hóa của người ta. Cho nên nói thời cận đại mà khen nó quá cũng không đúng sự thật. Nếu không có thuộc địa thì cũng chưa chắc họ giỏi cỡ nào.
Mình chỉ có tràn xuống phương Nam chiếm đất, lấy luôn Chiêm Thành, thật ra việc 'mở mang bờ cõi này' cũng không có phải là hay ho gì. Nhưng mấy nước phương Tây này là nó đi từng châu lục cướp giật chỉ vì có súng ống kỹ thuật hiện đại hơn. Cái bài viết của bà do đọc hiểu, biên lại có rành có mạch, hay chứ. Tui chỉ 'nực' cái vụ bà ca Hòa Lan siêu việt bá chủ thị trường hồi thế kỷ 17, mà không đề cập vì sao họ ngon cơm. Đối với tôi là mình ém một bề trái sự việc. Cho nên tui biên tá lạ tâm binh. Tui cũng biết bà sẽ không giận tui đâu cho nên mới viết vậy.

TB : Tiện thể tui xin phép yêu cầu nhạc, tui yêu cầu mister T và ông tôm, hai bản nhạc của Vũ Thành : Nhớ Bạn & Nhặt Cánh Sao Rơi. Hỏi trước có nhận lời thì mới thả thư sang quán nhạc bên bển mần màn chánh thức. T-G.

Hai bài lạ hoắc luôn. Sư phụ Kim Tước và sư phụ Quang Tuấn hát bài Nhặt Cánh Sao Rơi hay quá, nếu hát bài này tui phải học giai điệu cho nằm lòng mới dám hát á. Để tui ngâm cứu coi hát được không để không bị tổ trác.

[ntđl]

Bạn đồng xuồng Tam Ác à.

Trời thần ơi... ông nói chi ba cái chữ bí hiểm tui hổng hiểu đậng vậy hở, nhưng lờ mờ cũng đoán ra được chút ít : Ông viết cái program nọ lâu rồi, viết ba xí ba tú xập xí xập ngầu cốt chỉ để giải trí. Rồi có người rinh về nguyên con xài lợi nhưng thảo chương ấy bị thiếu cái nguồn gốc để có thể truy tìm ra thân thế gia phả của nó (do công ông sanh dưỡng).
Rồi hiểu lầm xảy ra.
Tui nói hiểu làm là vì người ta đã nhìn ra vấn đề và đã xóa hết rồi ông à, ông vô lại đó coi, xong tiện thể xóa luôn phần của ông cho sạch dấu vết, coi như chuyện chưa hề xảy ra.
Có lẽ vì tui hổng rành rọt IT nên hổng hiểu. Có thể nào người ta cũng lờ mờ ấm ớ như tui nè, rồi xin được nguyên cái program từ người khác với chỉ dẫn, xong về cứ thế xài, không để ý tới các khúc mắc bên trong hay không ? Tôi nghĩ đây là hiểu lầm nhỏ thôi heng.

Bên kia kìa, chỗ bàn đề về không gian riêng đó, ông vào dán trong trỏng bài Nhật Cánh Sao Rơi đi, cho không khí êm ả lợi. Tui hổng dám bén mảng vô mấy chỗ đó cũng vì lý lịch mình đã đầy tì vết mất rồi.
Hồi xưa cứ hễ nghe có lời qua tiếng lợi thì tui hay can ra - cũng có khi chờ cho bà con bớt nóng rồi mới can - Nhưng... sự việc đã được nhìn theo một chiều hướng trái cựa tới bất ngờ, rồi tui được đám trẻ xúm lợi rước ngồi lên một cái ghế thiệt cao.
Cái ghế nọ có fit tui hay không, với tui, hổng bao giờ thành vấn đề ráo, chưa kể là... ngồi trên trển ngó xuống thường khi thấy rõ hơn những em nhỏ đang từ dưới ngó lên. Vậy hổng vui sao ?
Kết quả sau cùng là... tui làm thinh về thiên hạ sự. Nhưng rồi mỗi khi nghe những chuyện râm rang cũng áy náy, vì bề chi mình cũng là thành viên của phố, và trong một chừng mực nào đó, cũng nên ý kiến ý cò, nếu đặng, cho êm cửa êm nhà.

Viết tới đây thì tui đang phì cười nè mister T à, ngó chừng cái ghế đó tui vẫn còn đùi trong đùi ngoài an vị.
Thì xúi ông mang nước vào tưới trong trỏng hổng phải là đang đốc đó sao, tuy rằng tui đã "hạ quyết tâm" sang cái ghế lợi cho ông Khờ từ bữa hổm rồi, mà ngó chừng còn tiếc của nên đang níu kéo dằng dai hai cái chơn ghế với ổng !

*

À... chuyện xứ HL và thời đại vàng son rực rỡ.
Thì đọc sách nói vậy tui cũng nhắc lợi vậy. Thực dân đế quốc đồng nghĩa với chiếm hữu và bóc lột. Xưa rày nó như vậy rồi. Tây ban Nha, bồ đào nha hồi nẳm theo chơn các nhà truyền giáo đi thống trị thiên hạ. Pháp sau này cũng theo chơn truyền giáo đậng thống trị y chang. Hoà Lan và Anh thì không nghe (hoậc có mà mình hổng nghe) có chuyện rao giảng nước trời, nhưng chỉ thuần túy buôn bán thương mại.

Suy cho cùng thì... thực dân đi xâm lăng bao giờ cũng tìm cái cớ để kéo quân vào nhà thiên hạ, cớ thời nẳm là tôn giáo bị bách hại (ai bách ai hại ai ?) cớ thời sau là bảo vệ quyền lợi thương mại bán buôn giữa thực dân và nước chủ nhà v.v. Cách nào đó bao giờ chúng cũng tìm ra cớ đậng danh chánh ngôn thuận kéo rốc quân tiến vào và... ở luôn lại.

Có một lúc, người ta tự hỏi : Trong những xứ á châu có cùng hoàn cảnh chánh trị thời xa xưa ấy, tại sao nhựt bổn và thái lan đã có thể thoát khỏi nanh vuốt cú vọ của đám thực dân đế quốc này ? Rồi người ta mới ca ngợi chánh sách khôn khéo của các nhà lãnh đạo đất nước, đã lèo lái con thuyền quốc gia vượt thoát phong ba bảo táp và đá ngầm trong suốt hải trình gian nan với đầy cướp biển bao quanh.

Tui nghĩ (dám sai heng), chánh sách bóc lột của thực dân trước sau như một. Riêng cái xứ nọ nhỏ hìu, mạnh lên là nhờ khôn khéo biết nhìn trước thời cuộc. Đội thương thuyền của họ đông nhứt và hũu hiệu nhứt, nhờ biết cách đóng những thuyền buồm nhỏ hơn, nhẹ hơn, nên chạy nhanh hơn. Họ đoán ra thị hiếu tiêu thụ tại âu châu (và cả á châu) ở những loại hàng hóa "hương xa" - từ chữ exotic - nhẹ và ít cồng kềng với mãi lực cao và giá bán hạ thấp xuống (so với hàng hóa cũng "exotic" của tây và bồ).
Đối ngoại là vậy, đối nội thì phát triển tột bực với chánh sách cởi mở thân thiện chấp nhận dị biệt và quốc sách đô thị hóa đất nước.

Thời hoàng kim xứ củ hoa kéo dài từ 1584 tới 1702 thì tuột dốc từ từ và năm 1750 chấm dứt hẳn.
Đế quốc Hoà Lan đi xuông vì bị đế quốc anh pháp lấn lướt, nhứt là anh. Chúng bắc chước cách kinh doanh buôn bán của HL, cũng đóng thương thuyền y chang và buôn bán hàng hoá y chang.
HL cầm cự cạnh tranh được trong giai đoạn đầu, nhưng rồi do tình hình tài nguyên nhơn sự yếu kém đành bó tay, nhứt là khi xuất hiện những clippers - clipper là loại thuyền thân nhỏ có 3 cột buồm (thay vì chỉ 1) với cánh buồm to rộng nên chạy rất nhanh (gấp 2-3 vận tốc thuyền thường tall ship - Tiếp sau đó là những tiến bộ khoa học, phát minh kỹ thuật, chế ra động cơ hơi nước chạy bằng than dầu giúp gia tăng việc chuyển vận (tàu hàng và hỏa xa).

Kinh tế thương mại suy sụp vậy chừng chưa đủ, chánh trị còn biến động lung lay vì chuyện vùng dậy đòi tự trị, tách rời khỏi cộng hòa liên minh Ultrech. Năm 1830, sau màn trưng cầu dân ý, lãnh thổ phía nam tách ra để trở thành vương quốc Bỉ và principauté Luxembourg.
Đế quốc HL đã cáo chung ngay trong thời thực dân đế quốc còn đang được mùa thịnh vượng, than ôi (than dùm cho đám HL heng).

Năm 1837 nữ hoàng Victoria lên ngôi cửu ngũ trị vị con dân trăm họ mở đầu một trang sử hồng mao huy hoàng trong suốt 65 năm. Các chuyên gia sử địa, xã hội, nhân sanh hầu như có ý tưởng tương đồng, rằng tuy đám thực dân anh cũng ác ôn y chang, nhưng do phước đức ông bà, chúng đã khéo nhìn trước thời cuộc và lần hồi trả độc lập lại cho các xứ bị trị - để thành lập khối Liên Hiệp Anh -
Và một đám nghiên cứu khác (thân anh hoậc chính là anh không chừng) đã còn đưa ra nhận xét, rằng đế quốc anh có bóc lột nhưng đồng thời cũng có xây dựng tại quốc gia bị trị (dân trí, kinh tế, xã hội v.v). Trong khi ấy thì... pháp bồ và tây ban nha chỉ có lột và lột tối đa chớ hổng dựng hổng xây chi dzáo. Đây là điểm khác biệt đã thúc đây các nước bị trị được trao trả độc lập quyết định ở lợi trong khối liên hiệp anh.

Nghĩa là... cho tới nay, cách nào đó, trên lãnh thổ anh, rất có thể mặt trời vẫn và sẽ không bao giờ lặn... hằn !

(còn nữa, chưa hết, sao mà hết lẹ dzậy, dỡn hoài )

[dulan]

...

Xin chào chị Lú Xì, chị Lan Huệ và quan khách trong Sổ tay Lan Huệ,

Chị Lú Xì ơi! Dạ có em nhớ tới chị nè, em đọc thấy chị hỏi có ai nhớ chị bên kia nên vào đây nhắc, để chị vào viết tiếp đó

Để em khênh bánh trà vào trước nha




Xin mời bánh redcurant, blueberry và white gooseberry


...

Thân mến và chúc vui,
Dulan

...

[ntđl]

Ahhhh, chào O Lan thương mến thương.
Chời ơi chời... O nấu nướng linh đình kiểu này tui ngó tới hoa cả mắt. Ngộ cái... hổng hiểu sao... cứ cao lương mỹ vị mỗi bữa dzầy mà O với hai bé sóc vẫn ốm o thanh cảnh như thường. Hay quá hay nha.
Kép độc của tui bữa nào dòm đồ ăn thức uống của O và O Mưa kìa là xít xoa khen ngợi, rồi chả hổng hiểu vì sao con vợ chả cứ trơ mắt ếch ra chớ cũng hổng học hỏi được chi dzáo.

À... o Lan có hình đức phu quân (chụp từ sau cũng đậng) thì chớp dzô cho tui coi đức ấy "phương phi" tới cỡ nào heng. Còn bằng như cũng thanh cảnh y chang thì các món ăn của O hẳn là tốt mà.. hổng độc (như kép tui tưởng tượng) và rồi... tui sẽ cố gắng tập nấu theo, mần màn thuận vợ thuận chồng trong khoản đớp hít !
(cãi hoài hà, cũng tại tui hổng ăn đậng mấy thứ chả khoái. Dzồi chả biểu tại tui xuất thấn thành phần bần cố nông nên cái lưỡi hổng biết thưởng thức món ngon vật lạ - ngon còn OK chớ lạ thì thiệt là hổng dám)

À, o Lan mua chinaware bên bển mà cũng cần phải có certificate làm bằng hở ? Ngộ dzậy.
Bên đây mấy chục năm trước, tui cũng siêng năng mua bán đồ men sứ cho phòng ăn. Tui mua 72 pieces cho một bàn ăn 12 người, cộng thêm những pieces de service.
Tui có hai set do phát-xít làm, Villeroy & Bosh modern trắng trơn và dầy nên có vẻ bền, Rosenthal cũng trắng với hoa văn nổi, rất classic và mỏng teng - nhứt là cái tách trà, mỏng tới nỗi tui được khuyến cáo phải bỏ cái teaspoon vào tách và rót trà lên teaspoon để tránh chuyện nứt bể - Cái china set tui mua sau cùng là của hãng Limoges pháp, victorian style cũng trắng viền hoa văn lys dark blue.

Mua chén bát xong thì mua muỗng nĩa của Georges, cũng mắc trời thần luôn. Tui nhớ tiệm tui tới thiếu hai pieces de service, phải chờ order từ pháp sang. Hồi tiện thể sang Paris, tui tới Georges ở đường Royal (gần cathedrale Madeleine) mua xách dzìa cho gọn. Chời ơi chời... tui dzô tiệm bị mấy kép bán hàng bận đồ 3 mảnh đeo theo kè kè, tiếng là phục vụ khách hàng nhưng thiệt ra là... đề phòng trộm đạo !

Tóm lợi... đây là thời điểm chơn tay tui còn đất còn phèn rửa chưa kịp sạch nên phởn phơ mần màn... trưởng giả học làm sang. Học sang một chập thì tui tỉnh người ra để thấy rằng... mấy chuyện trưởng giả nớ thiệt sự hổng hay ho chi, nhứt là với một đứa xuất thân bần tiện như tui đây, nó chỉ tổ làm sự thoải mái tự do vỗ cánh bay tuốt.
Dzồi tui bỏ bát dĩa muỗng dao vào tủ chén gỗ đóng lợi, tới nay chưa hề dùng tới 1 lần. Cũng hơn 30 năm hổng ít. Chừ có kêu cho, lũ trẻ cũng hổng thèm lấy dùm làm phước

Rồi tui ăn uống bằng chi hở ? Dà tui mua đồ men trung cộng hay corelle xài, tha hồ cắt hổng sợ trầy mẻ. Cỡ 1 năm đổ lợi đây, tay chơn yếu dần, tui ra tiệm dollar or two mua bát đĩa melamine tha hồ thong thả quăng ném liệng mà hổng sợ bể. Life is soooo beautiful indeed.
Ngẫm nghĩ một hồi, tui thấy sao hồi đó tui ngu thiệt, ngu tới nỗi hổng hề biết mình đang ngu, lại cứ tưởng mình sang trọng. Té dza là... cái xuất xứ gốc rễ của mình nó theo mình tới chết, rửa cách nào cũng khó sạch được dấu phèn, ngay cả với... javex !

TB :
- Bonita đâu dzồi, ló ra cho hỏi coi tiệm Georges ở rue Royal còn đó hông hở ?
- Sir T. Hồi nghe ông nói chuyện hoa-củ buôn nô lệ, tui nghĩ... you might be right. Xa nhà lần này, tui lạc vào một thư viện bự, kiếm sách đọc coi nó ra làm sao, té ra... you really are, absolutely right Sir à.
- Tư ơi Tư, kỳ nay kép tui theo tui phụ tá (hổng phải tui đi theo chả như lần trước nha) dzồi cái... tới Phyladelphia, bất ngờ chả được đớp cầy tơ, cầy thiệt chớ hổng phải giả.

Để tui đi khò lấy sức cái đã rồi thong thả mở máy tán tiếp nha.

[tư mã tai trâu]

- Tư ơi Tư, kỳ nay kép tui theo tui phụ tá (hổng phải tui đi theo chả như lần trước nha) dzồi cái... tới Phyladelphia, bất ngờ chả được đớp cầy tơ, cầy thiệt chớ hổng phải giả.

Cool :-bd
Nhưng tôi đoán là kép chị chê sát ván như dân Mít đặc chê thịt gà Mỹ.

[RaginCajun]

Nói chuyện cầy ở đây coi chừng có người bị dị ứng wuy'nh dr. Ngô. và bác Tư te tưa đó nha.

[tư mã tai trâu]

Thanks for the warning, Mr. Tôm.

Oops, tui tưởng đây là phòng mạch của chị Ngô chứ.

Có uýnh thì uýnh Dr. Ngô thôi nha. Vì, thứ nhất, bả là người đầu têu, thứ hai bả là Dr nên có bị uýnh te tua cũng biết tự bốc thuốc để trong uống ngoài thoa cho qua cơn tua te.

Nói chứ, nếu có rảnh chị qua quán ... phá kể chuyện nghe chơi chị ha.