Hồi Ký Ưu Tư (tiếp theo Hồi Ký Vô Tư)

[ốc]

Ngôn tình

Nguời xưa nói: đi một ngày đàng học đươc một sàng khôn. Có nhẽ phải đi mười năm đường để viết được một chương sách, phải có thời gian dài như thế mới đủ để phân tích những ý nghĩa và hệ quả của mỗi kinh nghiệm, để nhận xét từng thay đổi trong cách nhìn, và để gạn lọc thành một thứ tâm tình có chiều sâu, có thể kết tinh thành lời nói. Thép phải luyện bằng lửa, ngôn từ phải luyện bằng thời gian.

Người xưa dặn: nói một lời phải uốn lưỡi bảy lần, Có nhẽ đi qua một đoạn đường với ai thì phải mang theo như hành trang suốt bảy năm mới đủ để nhận diện từng ấn tích của kỷ niệm, để nhớ từng câu chuyện đáng nhớ, và để sắp xếp thành một bức tranh có linh hồn, có thể xem đi xem lại. Ngọc không mài không dũa thì chỉ là cục đá, kim cương không đè không nén thì chỉ là cục than. Solamente carbón.

Người bản xứ vùng Trung Mỹ chế ra một loại tương làm bằng ớt và hàng chục loại hạt dưa, hạt bí, trái cây, sô cô la... gọi là môn lề (mole). Mỗi gia đình, mỗi quán ăn có một công thức riêng tuỳ theo thổ nhưỡng và mùa màng, chỉ việc xay nhuyễn tất cả các vật liệu rồi đun trong cái nồi bằng đất được dùng hàng ngày không bao giờ rửa. Năm đi tháng đến, cái nồi càng dùng lâu càng có nhiều hương vị và ma dịch, không thể làm giống được trong những cái nồi khác.

Có một loại mole phải đun trong cái nồi bằng xương cốt và máu huyết của kiếp ngắn dài. Người đi người đến, ký ức nung nấu lâu càng có nhiều hương vị và ma dịch, không thể làm được với một ít sớm chiều.

[ốc]

Địa tình

Người xưa kể: sa mạc Sahara đã từng là một vùng đất mưa nhiều nên phì nhiêu, xanh tốt, có đủ tất cả muông thú sinh sống. Bây giờ nó khô khan, hạn hán, hoang vu. It does rain but rain doesn't fall. Mưa vội vàng tan thành hơi nước trước khi chạm đất, rồi để gió cuốn đi, chỉ còn lại những hoạ tích trên nhiều vách đá.

Người nay bảo: thung lũng Grand Canyon đã từng là một vùng nước long lanh, xanh biếc, có đủ tất cả giống vật miền biển sinh sống. Bây giờ nó khô khan, khấp khểnh, gập ghềnh. There are mountains where there were seas. Biển hoá thành dòng sông sau khi đất đá vùng lên, rồi để nước cuốn đi, chỉ còn lại nhiều hoá thạch trong những hòn đá.

Kiếm tìm trong quá khứ là đi xe qua những địa hình như thế, hồn người có khi là cái sa mạc rộng, lòng người có khi là cái thung lũng lớn, heart like a sahara, soul like a grand canyon… đổi thay như thanh hải tang điền sau từng biến cố.

I hear the canyon say that it must change in order to grow bigger; I understand the desert’s way, it has to dry up in order to preserve memories.

[ốc]

Vũ trụ tình

Người ngày xưa có cách nói "hằng hà sa số" để diễn tả một số lượng rất nhiều không thể đếm cho hết. Người ngày nay có khả năng trông thật xa vào không gian và nhận ra số sao của vũ trụ còn nhiều hơn số cát của sông Hằng gấp hằng hà sa số lần. Bây giờ, mỗi khi định nói "hằng hà sa số" thì có nhẽ nên dùng "vũ trụ sao số" cho nó hợp thời ngữ.

Quả thật mỗi chấm sáng trên bầu trời đêm có khi là cả một tập hợp hay một quần thể gồm có ức vạn những ngôi sao đương cháy sáng, đương chuyển động không ngừng. Each twinkling light is star system, each blinking eye is the burning soul of a gazillion suns.

Cũng như thế, mỗi chấm sáng trong vùng tối của thời gian có khi là những lãng quên vẫn còn cháy âm ỉ. Each dying light is a handful of memories, each flickering ember is the echo of every goodbye.

[sea]

Cũng như thế, mỗi chấm sáng trong vùng tối của thời gian có khi là những lãng quên vẫn còn cháy âm ỉ. Each dying light is a handful of memories, each flickering ember is the echo of every goodbye.

Có khi, một ngôi sao ở nơi xa tắp đã nổ tung, đã chết... nhưng ta vẫn thấy chấm sáng của nó, ấy bởi tại ánh sáng phải mất nhiều triệu năm để du hành tới mắt người.

Dĩ vãng cũng vậy chăng, chết rồi mà vẫn còn lấp lánh?

[ốc]

Đúng rồi, dĩ vãng cũng là một vũ trụ, là một khối không gian. The past is indeed a bona fide universe, with galaxies and supernovae, years of light away from today.

[ốc]

Thời gian tình

Dĩ vãng là nơi không có những chuyến xe đưa người về, cái khoảng cách từ đây về nơi ấy không có thật, nó chỉ là những phân dạng của ngày tháng lập đi lập lại rất nhiều lần, the fractal of time. Tuy nhiên cái khoảng cách tưởng mơ hồ như thế mà lại có khả năng thay đổi cách nhìn của ta.

Proust nói (chả biết ở sách nào) cần thay đổi cái nhìn để trông thấy một không gian mới. Dĩ vãng cũng vậy, tất cả đã xảy ra và không hề đổi thay, nhưng nếu hôm nào chợt có cái nhìn mới để săm soi lại, ta sẽ thấy nó đã khác xưa. New eyes, new sights.

Tôi xem xét lại những chuyện buồn vui và bắt đầu cảm nhận trong ngày tháng cũ có nhiều chỗ trùng lặp, nhận ra trong chuyện của mình có một trình tự đều đặn qua từng nẻo đường có tôi, có người... Tôi gần như có thể đoán ra những hình dạng, thời dạng, những khúc đối xứng và những đoạn song song.

Einstein bảo (chả biết vào lúc nào) thời gian quả thãt là không có thật. Tôi tưởng tượng nó như một sợi tơ đem dệt vào với không gian để thành tấm lụa; khi ở gần chỉ có thể trông thấy một góc nhỏ hạn hẹp, nhưng cách rời nó một đoạn đời ta sẽ nom được hết những hoa văn in hằn vào quá khứ, designs of the past, the fractal of memories.

[ốc]

Vật chất tình

Tất cả mọi vật chất từ những tinh cầu to lớn ngoài vũ trụ cho đến những tinh thể bé nhỏ trong không gian đều có một hình dáng và cấu trúc tương tự nhau, là những phân dạng của nhau, có thể quan sát được bằng mắt.

Tất cả mọi vật chất hữu hình của thế giới chung quanh ta đều phát ra ánh sáng hoặc phản chiếu ánh sáng, đôi mắt trần gian đôi khi không thể trông thấy đầy đủ, nhưng các thứ máy móc tinh vi thì dò được các băng tầng của ánh sáng, phát hiện được từng hạt ánh sáng đã lặn lội biết bao nhiêu ngày đường để tìm đến trái đất.

Quả thật, vũ trụ là một ngày hội hoa đèn kéo dài hàng chục tỉ năm, one elaborate light show... Nghiên cứu thiên văn cũng chỉ là cái cớ để ngắm sao trời - gawking at the cosmic celebrities.

Tất cả mọi vật chất từ những chòm sao trên trời cho đến những hạt nhân nguyên tử đều có một thứ tình ràng buộc lấy nhau. Nhưng nó thuộc về phần tối của vũ trụ, phần vô hình của không gian. Đôi mắt trần gian muôn đời không thể trông thấy, các loại máy móc tinh vi cũng chưa bao giờ có thể nhận diện. Science can only offer silence.

[ốc]

Không gian tình

Mọi vật chất ở trên địa cầu đều đến có nguồn gốc từ không gian, gồm tất cả những kim loại và khoáng chất cho đến những chất lỏng và không khí. Đó là những tặng phẩm vô cùng hậu hỉ của các tinh cầu trong mênh mông vũ trụ.

Tương tự như thế, những tinh hoa của loài người biết đâu cũng có nguồn gốc từ ngoài không gian... perhaps, poetry was from outer space. Mầm mống của sự sống ở trên địa cầu theo một giả thuyết là có nguồn gốc từ ngoài không gian, được những thiên thạch hay sao chổi ghé thăm và mang tặng địa cầu. Life came from elsewhere.

Quả thật, loài người tiến hoá từ loài thú, từ nước biển trườn lên bờ thành bò sát và tập đứng thẳng trên hai chân cũng chỉ để với đến các vì sao, to be closer to the stars... Di truyền trong cơ thể tất cả mọi sinh vật là tiếng gọi thầm lặng của những vì sao xa xôi, silent calls of distant stars.

Quả thật, loài người bao nhiêu đời say mê ngắm nghía sao trời, thôi thúc lần mò ra những bí mật của vũ trụ, khát khao khám phá từng quy luật của vũ trụ. và thành khẩn tin tưởng ở giấc mộng thiên đường của những tôn giáo... Phải chăng đấy chính là cái ước mơ tìm về quê hương đâu đó ở giữa các vì sao?

[ốc]

Không gian ký

Tất cả những phi hành gia đi vào không gian đều có cùng một ấn tượng về sự im lặng tuyệt đối của vũ trụ. Điều này rất phù hợp với giả thuyết rằng thi ca của nhân loại có nguồn gốc từ bên ngoài địa cầu. Without silence there would be no poetry.

Tất cả những người sống trên địa cầu đều có cùng một ấn tượng là các vì sao chuyển động. Những triết gia thời cổ xưa xem thiên văn đã khám phá ra nhiều hành tinh nhưng phải mất bao nhiêu thế kỷ thì loài người mới nhận ra chính chúng ta cũng đương sống trên một hành tinh. Without perspectives there would be no wisdom.

Tất cả những khoa học gia nhìn vào không gian đều có cùng một ấn tượng về sự to lớn vô cùng của vũ trụ. Điều này giải thích vì sao khoảng cách trong không gian phải đo bằng thiên niên kỷ của ánh sáng.

Tất cả những vật thể trong không gian đều có cùng một quy luật về giới hạn tối đa của vận tốc, không có gì nhanh hơn ánh sáng. Điều này bắt buộc ta nếu muốn đạt được vận tốc của ánh sáng thì phải biến thành hạt ánh sáng. Let us be light.

[ốc]

Các nhà khoa học khám phá ra tất cả mọi vật chất đều do những hạt nhân nguyên tử hội tụ thành hình thể, vì thế loài người và ánh sáng có cùng một bản chất. Under the right circumstances we would become light.

Các nhà khoa học khám phá ra tất cả mọi hạt nhân nguyên tử đều có một khả năng liên lạc với nhau dù ở rất cách xa nhau, đó là hiện tượng thần giao cách cảm của lượng tử, quantum entanglement (sự quan tâm giữa hai hạt điện tử). Under the right circumstances they would act alike.

Các nhà khoa học khám phá ra tất cả mọi sinh vật đều do những chất hữu cơ tạo thành, vì thế mọi loài từ xưa đến nay vẫn cứ thay nhau dùng chung một số lượng nhất định những nguyên tử C, N₂, H₂, O₂, đó là sự luân hồi của các hoá chất qua hàng triệu năm lịch sử. Under the right circumstances you would reincarnate.