Ngày bóng quên tên

[BatNgat]

Cuốn sách The Case Against Reality của Donald Hoffman (mới đề cập tới hôm trước) đã được phổ biến dưới dạng sách nói (audio book).
Chỗ này giúp cho mọi người có thể tải xuống để nghe miễn phí :

Sách trình bầy rất nhiều chi tiết, nhưng cái điểm đáng để ý và suy gẫm nhất vốn là : "Mọi thứ mà ta nhận thức được trong thế gian đều chỉ là cái bóng 3-chiều của một cái thực tại thứ thiệt nào đó, phức tạp hơn, đa chiều hơn, vượt ra ngoài sức tưởng tượng của ta" .


Tác giả đã dùng cái thí dụ của những trò chơi video hiện đại, vốn thường được thực hiện trên các máy điện toán, qua hệ thống internet (chẳng hạn như trò Grand Theft Auto) , để nhấn mạnh rằng tất cả các thứ mà ta nhận biết được trong đời sống hằng ngày thật chẳng khác gì những hình ảnh, những âm thanh do máy móc tạo ra để dựng lên bao ảo tưởng thú vị khiến ta say mê chìm đắm trong các cuộc tranh đua săn đuổi của trò chơi . Đầu óc của ta, và của các đồng bạn cùng chơi , đều cho rằng mình đang điều khiển, đang lèo lái các xe đua xuyên qua bao đường xá và sông núi, chứ đâu có hề nghĩ rằng trên thực tế mình chỉ đang loay hoay bấm nút, kéo cần trên bàn máy , trong khi cặp mắt thì dán cứng vô màn ảnh ..v..v..


Những ai chưa từng tham dự hay trải nghiệm qua các video games này thì chắc sẽ khó mà cảm biết điều đó . Tuy nhiên vẫn còn có một ví dụ tương tự nữa, giản dị hơn và dễ hiểu hơn: Khi ta ngồi trong rạp hát để theo dõi một vở tuồng gay cấn hấp dẫn, trên sân khấu sẽ có trang bị những tấm bình phong, nhiều tranh vẽ, nhiều đồ vật, cộng thêm đủ loại đèn mầu chiếu rọi tinh xảo . Thêm vào đó còn có nhiều âm thanh, và các điệu nhạc dập dồn khích động, nhằm ru gạt lôi cuốn tâm trí, khiến cho ta có cảm giác như đang chìm trong một khung cảnh thực sự . Để thưởng thức những giây phút trong rạp, ta đã phải tạm quên, phải gạt bỏ cái thực tế rằng đằng sau cái sân khấu trước mắt còn có một thế giới hoàn toàn khác với những gì ta đang tạm thời chấp nhận là hiện hữu .

Một khi tuồng hát kết thúc, ta có thể khép mắt, tâm thần buông lỏng , tạm nghỉ , để rồi dần quay trở về với cuộc sống thực tại .


Mấy ai có thể ngờ được rằng mình vẫn còn đang kẹt trong một màn kịch tinh vi và vĩ đại nữa, vốn luôn diễn tiến liên miên vô tận . Làm sao ngờ được rằng chính mình cũng đã và vẫn đang vô tình khoác một vai trò, với khế ước có khi kéo dài cả trăm năm, dù muốn hay không cũng chẳng thoát ra được ...



Đằng sau cái màn thế gian này còn có một thực tại nữa, có thể hoàn toàn khác biệt với những gì ta cho rằng mình từng nhận biết . Đây là điều mà các học giả , các khoa học gia trên thế giới hiện nay đang từ từ khám phá ra .


Hơi chậm chút, nhưng hình như cái bản kịch đã viết sẵn như vậy mà !

[BatNgat]

~

Đáng tiếc, cái đài Youtube phổ biến cuốn sách The Case Against Reality đã bị xóa mất . Cũng may tôi đã kịp tải xuống hết cả 10 tập để nghe . Bạn nào không kịp theo dõi đài này thì có thể xem đọc hai bài khảo cứu sau đây , viết bởi Donald Hoffman, và đã được đăng trong các tập san khoa học nhiều năm về trước:

http://www.cogsci.uci.edu/~ddhoff/ConsciousRealism2.pdf

http://cogsci.uci.edu/~ddhoff/HoffmanTime.pdf

Mấy hôm rồi nhìn lại tấm hình bìa của cái video nói về The Case Against Reality , tôi mới thấm thía nhận ra một điều mà tác giả muốn nói : "Những gì mà chúng ta nhận thức được qua năm giác quan không cho ta biết rõ về cái thực tại thứ thiệt (objective reality), mà ngược lại ta thường luôn bị dấu gạt, bị đánh lạc hướng bởi các nhận thức của mình ..." .


Dưới đây là tấm hình đó:

Cách đây hai ba tuần, lúc mới tìm ra cái video này, khi mà chưa kịp nghe, chưa kịp biết các chi tiết trong sách, tôi đã vô tình nhìn tấm hình và chỉ thấy các vòng tròn đen, và trong vài vòng tròn thì có chứa ba vạch mầu tựa như là muốn vẽ chân chim, thế thôi . Trong đầu chẳng có một chút khái niệm là chúng muốn diễn tả cái gì .

.....



Sau khi đã nghe được lời trình bầy của tác giả về tấm hình này, thì bây giờ mỗi khi nhìn vào nó lập tức trong mắt xuất hiện một hình khối vuông vức (a cube) . Có khi thì thấy cái góc A nằm ở phía trước . Cũng có khi góc B sẽ ló ra ở mặt tiền . Bây giờ thì lại rất khó lòng mà tránh khỏi cái ấn tượng của hai khối vuông này . Phải tập trung và định thần cho kỹ mới có thể gạt được chúng qua một bên để mà thấy lại cái hình ảnh ban đầu của các vòng tròn đen với dăm ba vạch mầu bâng quơ ngớ ngẩn bên trong .


Qua cái thí dụ này tác giả Donald Hoffman đã trình bầy khá rõ ràng cái giả thuyết rằng : "Trí óc của ta hoạt động y như là một cái máy điện toán tinh xảo, có thể gom góp các dữ kiện thâu thập được từ các giác quan, và kết tạo nên một thực tại toàn tưởng (virtual reality) giúp cho con người có thể sinh hoạt tốt trong thế giới 3-chiều, nhưng lại che dấu không cho ta nhận ra cái thực tại thứ thiệt (objective reality) ..."

[BatNgat]

*
Theo sự suy luận của tác giả Donald Hofman thì chẳng những mọi sự mà con người có thể nhận thức được qua giác quan đều không phải là thực tại thứ thiệt (thực tại khách quan, objective reality), mà ngay cả những điều vốn thường được ta coi là nền tảng của thực tại như Không Gian và Thời Gian, cũng chỉ là cái màn, là tấm bình phong do tâm thức ta dệt lên để chứa đựng mọi hình ảnh mọi hiện tượng mà trí não muốn phóng chiếu ra . Trong sách, Donald Hoffman đã kể cho nghe rằng các khoa học gia ngành vật lý thời nay đang lâm cảnh ngỡ ngàng và lúng túng bởi vì họ đã dần dần vỡ lẽ nhận ra hai cái yếu tố căn bản của vật lý học (KG và TG) đều chẳng phải là những thực tại độc lập luôn sẵn có, mà là các sản phẩm tạo nên bởi tâm thức con người .

https://pswscience.org/meeting/the-doom-of-spacetime/

Space-time and Quantum Mechanics are the pillars of our modern understanding of fundamental physics. However, there are storm clouds on the horizon indicating that these principles are approximate and must be replaced with something deeper. The union of quantum mechanics and gravity strongly suggests that “space-time is doomed”, and there are related indications of fundamental limitations to quantum mechanics in both the early and late universe. This talk will review these paradoxes and describe indications for a new picture where space-time and quantum mechanics will be seen to emerge hand-in-hand from more primitive principles, making contact with new areas of mathematics....

tạm dịch :

Không-Thời-Gian và Cơ học Lượng tử là hai cột trụ cho cái kiến thức hiểu biết đương thời của khoa học vật lý . Tuy nhiên , đã có mây đen xuất hiện tại chân trời báo hiệu rằng các lý thuyết này chỉ là sự phỏng đoán mà thôi, nay cần được thay thế bằng những gì sâu thực hơn . Sự kết hợp của Cơ học Lượng tử và Trọng Lực thuyết đã đề xướng quả quyết rằng "Không-Thời-Gian đã rớt màn" , và điều này còn dẫn tới những dữ kiện liên hệ cho thấy các khiếm khuyết căn bản của Cơ học Lượng tử trong cả hai bối cảnh của vũ trụ thời sơ khai và thời hậu sự ....

Nhiều năm về trước bản thân tôi cũng từng ôm một nỗi thắc mắc:

Mỗi khi mở mắt, không biết là mình đang "nhìn ra" hay "nhìn vô" ?

Khi cặp mắt nhắm tít, thì tâm trí mình sẽ không bị kích thích, chẳng bị lôi cuốn bởi các ảnh tượng trào lên . Khi đó thần hồn có thể tự do bay bổng mọi nơi mọi hướng thật là dễ dàng hơn , không bị vướng kẹt trói buộc bởi những cảm xúc gây ra từ bao điều xuất hiện trong mắt, không bị bao phủ bởi cái bầu trời ngoài kia . Tôi đã nghĩ đôi mắt của mình xem ra thật chẳng khác chi cặp ống dòm gắn trên các thùng máy điện giải trí mà hồi nhỏ mình ham bỏ tiền vô để được xem phim tuồng cao bồi bắn súng .

...



Ngẫm nghĩ lại mới thấm , quả là cặp mắt mình cả đời đã bị dán cứng vào một cái thùng máy "KG & TG" cá nhân,



... đã bị nó thôi miên lôi kéo biết bao nhiêu năm rồi, mà vẫn chưa thoát ...
!

[BatNgat]

@ - @


Sau khi đã đưa ra bản cáo trạng dài lê thê và trình bầy khá nhiều chi tiết để chứng tỏ rằng mọi điều mà con người có thể nhận thức được qua giác quan, kể cả KG và TG, đều không phải là những thứ thiệt (tự nó sẵn có), tác giả Donald Hoffman còn tiến thêm một bước nữa và phát biểu một giả thuyết rằng:

"Tâm thức" mới là chính cái "thực tại nền tảng gốc gác", và thế giới vật chất mà ta nhận biết được vốn là phát nguồn từ đó .


Lập luận của ông đã được diễn tả cặn kẽ trong cuốn sách TCAR, cũng như qua nhiều bài khảo cứu đăng trên các tập san khoa học . Nó được tóm tắt khá gọn ghẽ tại đây :

https://en.wikipedia.org/wiki/Donald_D._Hoffman

... Hoffman notes that the commonly held view that brain activity causes conscious experience has, so far, proved to be intractable in terms of scientific explanation. Hoffman proposes a solution to the hard problem of consciousness by adopting the converse view that consciousness causes brain activity and, in fact, creates all objects and properties of the physical world. To this end, Hoffman developed and combined two theories: the "multimodal user interface" (MUI) theory of perception and "conscious realism".

MUI theory states that "perceptual experiences do not match or approximate properties of the objective world, but instead provide a simplified, species-specific, user interface to that world." Hoffman argues that conscious beings have not evolved to perceive the world as it actually is but have evolved to perceive the world in a way that maximizes "fitness payoffs". ...

Conscious Realism is described as a non-physicalist monism which holds that consciousness is the primary reality and the physical world emerges from that. The objective world consists of conscious agents and their experiences that cannot be derived from physical particles and fields. "What exists in the objective world, independent of my perceptions, is a world of conscious agents, not a world of unconscious particles and fields. ... "

Perception of physical world is a byproduct of consciousness

Together, MUI theory and Conscious Realism form the foundation for an overall theory that the physical world is not objective but is an epiphenomenon (secondary phenomenon) caused by consciousness.

Hoffman has said that some form of reality may exist, but may be completely different from the reality our brains model and perceive.

Nói chung thì Donald Hoffman cho rằng cái thực tại thứ thiệt có thể được kết tạo bởi các phân tử tâm thức căn bản mà ông gọi là "Conscious Agent" (tạm dịch là "toàn-tâm-tử", viết tắt: TTT) , được mô tả bởi cái đồ hình dưới đây :

Đây là các ký hiệu tạo ra để trình bầy một cách cụ thể những yếu tố và những đặc tính bao gồm trong mỗi TTT, mỗi đơn vị căn bản của "Consciousness" , cái mà Donald Hoffman cho là tinh túy là cội gốc của thực tại thứ thiệt .

X is the measurable space of conscious experiences of the agent (kho thể nghiệm của TTT)

G is the measurable space of its possible actions (kho tác động của TTT)

A: act (thi hành)

P: Perceive (nhận biết)

D: Decide (quyết định, lựa chọn)

Mỗi TTT có thể được ví như một viên gạch, có thể được chồng chất, được nối ghép với vô số các viên gạch khác để tạo dựng lên những khối tâm thức đồ sộ , vĩ đại, kết quả có thể biểu hiện ra dưới dạng của nhiều thứ được nhận biết trong cái thế giới 3-chiều .
Hy vọng khá lớn của Donald Hoffman là sẽ dùng những hệ thống lý luận và phương thức chặt chẽ của toán học để mà suy diễn và chứng minh rằng "Tâm thức chính là cốt lõi của cái thực tại khách quan chân chính".


Các phương thức toán học mà Donald Hoffman đang dùng để sắp xếp, kết hợp và xoay chuyển những TTT này xét ra rất là phức tạp, và vài kết quả gặt hái được cho tới nay cũng chỉ là xác định đôi điều mà chỉ dựa vào trực giác thôi cũng có thể suy ra . Chẳng hạn như những công trình toán học của D Hofman đã đem tới kết luận rằng "thời gian" vốn là hậu quả , là sản phẩm của cái "tính chất hữu hạn" (finite-ness) của các "khối tâm thức" . Nói cách khác, các "khối tâm thức" này tuy là gồm vô số kể đơn vị toàn-tâm-tử (conscious agents), nhưng vẫn có giới hạn (vẫn còn là một khối) , cho nên vẫn không thể nhận biết được tất cả mọi sự việc cùng một lúc, mà phải thu nhận thể nghiệm từng chút từng chút theo một chuỗi , rồi từ đó mà nảy sinh ra cái khái niệm (trừu tượng) về thời gian !



Trong khi theo dõi công trình nghiên cứu của Donald Hoffman, trong đầu người viết này không khỏi có được một nhận xét đơn giản như sau: "Mọi phương thức toán học cao siêu và phức tạp mà D Hoffman đang dùng để chứng minh rằng tâm thức (consciousness) là nền tảng của thực tại thứ thiệt, nhìn lại cũng vốn là các sản phẩm xuất ra từ tâm thức mà thôi . Sự tình này có khác chi cái hoạt cảnh mà nhiều thiền sư ngày xưa đã kể về một người tuy đang cỡi trâu mà cứ lo đi tìm trâu hay chăng ?"

[BatNgat]

Một khi tấm màn "Không Gian + Thời Gian" được vén lên, thì sẽ lộ ra cái gì ?

Cái gì khơi ảnh ảo ? - Con mắt .

Nhắm con mắt !

Cái gì bám vọng tưởng ? - Cái ý .

Buông cái ý !

Cái gì buông cái ý ?

....

Trong bài giảng "Chỉ Ông Chủ", Hoà thượng Thích Thanh Từ đã giải thích khá rõ về vấn đề này như sau :

(trích từ http://www.thuongchieu.net/index.php...3188-chiongchu )

Khi nói tới Ông chủ, kinh Lăng Nghiêm lúc nào cũng chỉ thẳng Tánh nghe, Tánh thấy v.v… của chính mình đã biểu lộ nơi sáu căn. Như ở trên tôi đã ví dụ, trong căn nhà, có một ngọn đèn neon thắp sáng, ánh sáng xuyên qua các cửa. Nếu nhìn ánh sáng xuyên qua các cửa, chúng ta thấy có ánh sáng hình vuông to, hình vuông nhỏ, có ánh sáng hình dài, có ánh sáng hình tròn v.v… khác nhau. Sự khác nhau ấy do cái gì? Tại ánh sáng hay tại các cửa? Rõ ràng chúng ta thấy ánh sáng không khác, mà có khác là do từ các cửa. Nếu đứng ngay tại cửa mà xây mặt nhìn ra ngoài thì chúng ta thấy tất cả sự vật bên ngoài, không bao giờ thấy được ngọn đèn....

... Xoay mặt hướng ra là bờ mê, xoay mặt hướng vô là bến giác .

....

Rất tiếc tất cả chúng ta đều xây mặt ra, nên muốn tu mà một bề chạy theo ngoài, lễ lạy những hiện tượng lạ bên ngoài, quên mất ông Phật của chính mình. Điều chính yếu là trở lại Tánh giác của mình, tự mình sáng suốt soi rõ sự vật, không phải nhờ người ngoài soi thế cho mình được.

...

Tu hành, không nên tham mau, mà phải bền chí, ngày nào cũng gỡ bỏ phiền não, xây mặt ngó vào mình thì tự nhiên con đường giác ngộ sẽ đến với mình. Nếu chúng ta xây mặt trở ra đếm người đếm cảnh, nhìn mặt người đi qua, nhìn mặt kẻ đi lại, nhớ người nhớ cảnh hoài, thì làm sao giác ngộ cho được. Hiểu như vậy chúng ta mới thấy tầm quan trọng của sự tu. Tu là biết xoay lại, biết trở về con đường giác, tức là bối trần hiệp giác, nghĩa là xây lưng với trần cảnh, trở về với Tánh giác của mình.

....

Đến đây chúng tôi xin nói về Ông chủ, được chỉ qua các câu chuyện thiền. Đọc lại lịch sử Thiền tông, chúng ta nhớ lại lần đầu tiên đức Phật truyền chánh pháp cho vị Tổ thứ nhất là ngài Ma-ha Ca-diếp. Trong hội Phật nói kinh ở núi Linh Thứu, tức núi Linh Sơn, khi chúng hội đông đủ, đức Phật lên tòa, tay cầm hoa sen đưa lên, cả chúng hội đều ngơ ngác, chỉ có ngài Ca-diếp chúm chím cười. Phật bảo: “Ta có chánh pháp nhãn tạng, Niết-bàn diệu tâm, thật tướng vô tướng, vi diệu pháp môn, nay phó chúc cho Ma-ha Ca-diếp v.v…” Như thế ngài Ca-diếp được truyền pháp là do đức Phật đưa cành hoa sen, Ngài nhìn thấy rồi ngộ đạo, được truyền tâm ấn. Ngài Ca-diếp thấy hoa sen ngộ đạo hay thấy cái gì? Trong nhà thiền gọi là “Kiến sắc minh tâm”, là thấy sắc mà ngộ được tâm của mình. Đức Phật đưa cành hoa sen, không phải để nói về hoa sen, chính là nhân nhìn thấy hoa sen biết được mình có cái chưa bao giờ sanh diệt. Ngài Ca-diếp mỉm cười, biết được ý Phật, nên nhận tâm pháp của Phật truyền trao.

Phật cầm đóa hoa đưa lên mà không nói gì hết .
Vì sao vậy ? Phải chăng lời nói sẽ trói sự thật ?


Không một lời thốt ra, nhưng chắc là ngài Ma-ha Ca-diếp vẫn nhận ra được điều mà đức Phật muốn nhắc nhở mọi người: Chúng ta ai cũng có cái tánh giác, tánh biết, để mà nhận ra mọi sự, kể cả điều Phật vừa đưa đóa hoa lên .


Đoá hoa chỉ là một ảnh tượng nhất thời, hiện lên rồi mất xuống .

Chỉ có cái tánh giác là luôn còn đó .

.

[BatNgat]

~ & ~



"Tánh Giác" , phải chăng đó chính là "tâm thức" , là "consciousness" , là "nguồn sóng rung cảm" - không ngớt chiếu ra, và ghi nhận ngay lại, cái "thực tại" của ta ?

[GenieNguyen]

.

Originally Posted by BatNgat
.
.Đêm dài mưa bão tuôn

Sóng vang vang dập dồn

Đừng quên nghe nắng gọi:

.... ... ... . . . Bay .. theo ta về nguồn

...

Quán Thế Âm Bồ Tát

lắng nghe tiếng kêu than

giọt từng giọt mang mang

vượt qua ngàn áp lực

kết Hát Ô Hai hàng ...

Mẹ này Mẹ phương Nam

Biển Đông cuồn cuộn sóng

Cửu Long cạn chín giòng

Lệ Mẹ tuôn đỏ thắm

kết Hát Ô Hai hàng ...

Thương đàn con long đong

...

Bố ơi! lời kêu gọi

Vượt khắp bốn phương trời

Nhị nguyên, này Bố - Mẹ

Giống Rồng - Tiên nơi nơi

...

Giọt mưa, nước mắt người

Hát hai Ô, màu nhiệm

Nước là sức dân tôi

...

Khôi phục nước non này

Là việc phải làm thôi

...

Tiếng trống đồng nơi nơi

Vang vọng chín Cửa Rồng

Biển Đông dồn dập sóng

Người phương Nam vượt giòng

...

Lịch Sử Rạng Phương Đông

Giòng Hồng Bàng uy vũ

Lửa Hoà Bình muôn năm

...


Tiếng trống đồng nơi nơi
Vang vọng chín Cửa Rồng
Biển Đông dồn dập sóng
Người phương Nam vượt giòng


...

.Gần nuớc xa non

.
.
thơ Bát Ngát



Một giọt mưa tên nuớc


Bay duới trời bao la

Rớt rơi không chùn buớc

Xem bốn biển như nhà



Biết bao nhiêu đời truớc

Men trần say ngất ngây

Đã xem bao mộng uớc

Tan tành theo khói mây ?



.