Anh sang Việt

[Tràng Thi]

Em đến thăm anh một chiều mưa
Tô Vũ

Em đến thăm anh một chiều đông
Em đến thăm anh một chiều mưa
Mưa dầm dề, đường trơn ướt tiêu điều
Em đến thăm anh người em gái
Tà áo hương nồng
Mắt huyền trìu mến sưởi ấm lòng anh
Em đến thăm anh chiều đông giá
Em đến thăm anh trời mưa gió
Đường xa lạnh lùng

Lời nghẹn lời, nhìn anh bâng khuâng không nói một câu
Lòng bồi hồi, hồn anh như say như ngây, vì đâu?
Gió đưa cánh chim trời
Đó đây cách xa vời
Chiều vui mưa nặng cánh
Khá thương kiếp bềnh bồng
Dẫu khắng khít đôi lòng
Chiều nào thôi xa anh!

Có hay lúc em về
Gót chân bước reo âm thầm
Trên đường một mình ngoài mưa, mưa như mưa trong lòng anh
Lòng bồi hồi nhìn theo chân em, chìm trong ngàn xanh
Ta ước mơ một chiều thêu nắng
Em đến chơi quên niềm cay đắng
... và quên... đường về.




You arrived to visit me in a drizzly afternoon


You arrived to visit me in a winter early evening
You arrived to visit me in a drizzly afternoon
The raindrops seemed continual
Roads were slippery and dreary
You arrived to visit me. My beloved!
The fragrance of your outfit
The affectionate look in your eyes, it warmed my heart with your tenderness
You arrived to visit me in a chilly winter
You arrived to visit me. It was raining and windy
It was cold along the way

You choked on your words; you looked at me without saying
My soul was deeply drowning in love because of you
The sky birds flying before the wind, here and there
It was a cheerful afternoon despite the heavy rain
Empathy for the drifting life
Two hearts side by side
Someday you wouldn’t be far away from me, would you?

You left. Your footsteps rang silently on a road
You walked alone in the rain
as if the rain was inside of my soul
Watching you gradually vanished in a woodland greenery,
I dreamed of an afternoon that was embroidered by the sun rays
Forgetting the bitterness
Forgetting your way back
You would come here to be with me

tràngthi

[Triển]

bác triển cực phải ạ

Cô ơi. Năm Triển là chánh giữa. Cực phải là Lú nương nương cơ.

Autocracy - Autocrat: nhà độc tài, chuyên chế
Dictatorship - Dictator: chuyên chế, độc đoán
Totalitarianism - Totalitarian: như trên

Chị ơi, cám ơn chị. Tuy nhiên dịch như chị là "pepper" rồi. Bởi vì 3 chữ nghĩa giống nhau mần răng được.

Chữ "oligarch" bây giờ tin tức Mỹ thường dùng để chỉ người giàu sụ và có thế lực chính trị, dù chả nắm quyền hành gì cả, thì dụ như những nhà tỷ phú Nga, Tàu, và các nước thuộc Liên sô trước kia. Thời nay có thể dịch là "tư bản đỏ" hay "tài phiệt" (plutocrat).

Người Ý gọi mĩa mai chính thể của họ là "gerontocracy" tức là chế độ lão làng, mấy ông già toa rập với nhau để nắm hết quyền hành chức vụ trong chính quyền không cho giới trẻ cơ hội tiến thân.

Mấy cái "cracy" dịch là "quyền" cho đồng nhất:
- theocracy: thần quyền
- autocracy: cực quyền
- aristocracy: tộc quyền
- stratocracy: quân quyền
- particracy: đảng quyền
- monocracy: tập quyền
- polycracy: phân quyền
- kleptocracy: phỉ quyền
- bureaucracy: công quyền
- net-ocracy: mạng quyền

Trump, Putin, Kim, Erdogan, Orban đang bị báo chí bên Đức hay viết là autocrat. Tiếng Việt mình dường như rất chi là yếu kém ở lãnh vực lý thuyết chính trị. Các chữ chuyên môn gần như không có. Vì không thấy xử dụng.

[Nhã Uyên]

Hôm nay cho mình hỏi tiếng Việt hết đống này luôn nha bà con :

• Autocracy - Autocrat
• Dictatorship - Dictator
• Totalitarianism - Totalitarian
• Oligarchy - Oligarch
• Kleptocracy - Kleptocrat
• Nazism - Nazi
• Monarchy - Tyrant
• Fascism - Fascist
• Neo-Fascism - Neo-Fascist
• Nepotism - Nepotist
• Stratocracy - Stratocrat

Mình cũng tò mò. Dò Wikipedia bới được bốn đứa đầu trong đống chữ:

Autocracy - Chế độ tự trị hay chế độ chuyên chế : Một người có quyền lực tuyệt đối trên toàn quốc mà không có bất kỳ giới hạn nào. Có thể nhân từ hay độc ác, cái đó còn tùy. Trong lịch sử, các chế độ quân chủ (monarchies) tuyệt đối như Đế quốc Nga trước năm 1905 và Đức quốc xã là những chế độ tự trị. Và Việt nam thì thời ông Diệm?

Dictatorship - Chế độ độc tài - Cai trị bởi một người hoặc bởi một cơ quan chính trị như quân đội/quân sự với quyền lực tuyệt đối hoặc gần như tuyệt đối. Họ có thể có quyền lực hợp pháp hoặc bất hợp pháp. Tyranny và chế độ chuyên chế là những hình thức độc tài. Có nhiều hình thức độc tài khác. Thông thường, chế độ độc tài dùng mọi phương tiện để nắm giữ quyền lực. Có rất nhiều ví dụ : Adolf Hitler, Josef Stalin, gia đình họ Kim , Pol Pot, và nhiều nữa.

Totalitarianism – Chủ nghĩa toàn trị là một phiên bản cực đoan của chủ nghĩa độc tài (authoritarianism - chủ nghĩa độc tài- Nhà nước cai trị và quyết định mọi thứ , nhưng một số tổ chức kinh tế và xã hội có thể tồn tại mà không thuộc quyền kiểm soát của chính phủ). Không có gì tồn tại ngoài nhà nước. Nhà nước quy định mọi mặt hành vi cá nhân và tập thể của nhân dân bao gồm hoạt động tôn giáo, nghệ thuật, chính trị và kinh tế. Nhân dân tồn tại là để phục vụ nhà nước. Như Mussolini đã nói, "Tất cả thuộc về nhà nước. Không có gì ngoài nhà nước. Không có gì chống lại nhà nước.”

Oligarchy - Chế độ quyền lực tập trung hay chế độ đầu sỏ: Do một nhóm người cai trị. Nhóm người đó là một nhóm nhỏ có chung một đặc điểm riêng biệt, có thề là sự giàu có, dòng dõi hoàng gia, địa vị trong xã hội, cấp bậc quân sự, vv Những đầu sỏ chính trị thường độc đoán và độc tài nhưng không hẳn thế, cũng có những đầu sỏ chính trị dân chủ. Một số ví dụ bao gồm Oligarchic Athens, chế độ độc tài Uruguay, và Venice. Cũng có thể nói nền dân chủ lâu đời như Mỹ cũng nằm trong chế độ này vì có nhiều người trong cùng một gia đình ra tranh cử và thắng cử như gia đình Kennedy, Bush.

[Triển]

Mình cũng tò mò. Dò Wikipedia bới được bốn đứa đầu trong đống chữ:

Autocracy - Chế độ tự trị hay chế độ chuyên chế : Một người có quyền lực tuyệt đối trên toàn quốc mà không có bất kỳ giới hạn nào. Có thể nhân từ hay độc ác, cái đó còn tùy. Trong lịch sử, các chế độ quân chủ (monarchies) tuyệt đối như Đế quốc Nga trước năm 1905 và Đức quốc xã là những chế độ tự trị. Và Việt nam thì thời ông Diệm?

ông Diệm chắc là vừa autocrat (người đứng đầu chế độ chuyên chế: chuyên viên? hihihi) vừa gia đình trị nhân (nepotist)?

Dictatorship - Chế độ độc tài - Cai trị bởi một người hoặc bởi một cơ quan chính trị như quân đội/quân sự với quyền lực tuyệt đối hoặc gần như tuyệt đối. Họ có thể có quyền lực hợp pháp hoặc bất hợp pháp. Tyranny và chế độ chuyên chế là những hình thức độc tài. Có nhiều hình thức độc tài khác. Thông thường, chế độ độc tài dùng mọi phương tiện để nắm giữ quyền lực. Có rất nhiều ví dụ : Adolf Hitler, Josef Stalin, gia đình họ Kim , Pol Pot, và nhiều nữa.

Chế độ độc tài - người độc tài. Chữ này thì thường nghe nhất

Totalitarianism – Chủ nghĩa toàn trị là một phiên bản cực đoan của chủ nghĩa độc tài (authoritarianism - chủ nghĩa độc tài- Nhà nước cai trị và quyết định mọi thứ , nhưng một số tổ chức kinh tế và xã hội có thể tồn tại mà không thuộc quyền kiểm soát của chính phủ). Không có gì tồn tại ngoài nhà nước. Nhà nước quy định mọi mặt hành vi cá nhân và tập thể của nhân dân bao gồm hoạt động tôn giáo, nghệ thuật, chính trị và kinh tế. Nhân dân tồn tại là để phục vụ nhà nước. Như Mussolini đã nói, "Tất cả thuộc về nhà nước. Không có gì ngoài nhà nước. Không có gì chống lại nhà nước.”

Danh từ nhân xưng thì tiếng Việt cũng không có luôn phải không? Mao, Stahlin, Nguyễn Phú Trọng là các "toàn trị nhân"?

Oligarchy - Chế độ quyền lực tập trung hay chế độ đầu sỏ: Do một nhóm người cai trị. Nhóm người đó là một nhóm nhỏ có chung một đặc điểm riêng biệt, có thề là sự giàu có, dòng dõi hoàng gia, địa vị trong xã hội, cấp bậc quân sự, vv Những đầu sỏ chính trị thường độc đoán và độc tài nhưng không hẳn thế, cũng có những đầu sỏ chính trị dân chủ. Một số ví dụ bao gồm Oligarchic Athens, chế độ độc tài Uruguay, và Venice. Cũng có thể nói nền dân chủ lâu đời như Mỹ cũng nằm trong chế độ này vì có nhiều người trong cùng một gia đình ra tranh cử và thắng cử như gia đình Kennedy, Bush.

Vụ này thì đúng như thầy Ốc nói. Mỗi lần nói về Putin và tay chân của y, là báo chí lại viết "oligarch" của y (Là những tay ... "tài phiệt" chăng?)

[Nhã Uyên]

Kleptocracy – Chế độ đạo tặc (trộm cắp): Một chính phủ với các nhà lãnh đạo tham nhũng. Họ lấy quyền lực để khai thác con người và tài nguyên thiên nhiên của lãnh thổ của họ để mở rộng sự giàu có cá nhân và quyền lực chính trị. Cũng được trích dẫn trong cùng một trang trong Wikipedia, kleptocracy cùng bà con với chính trị đầu sỏ (oligarchies) mà các nước Philippines, Nga, và Bắc Hàn đã được định nghĩa.

Nazism - Chủ nghĩa quốc xã : Để giải thích Nazism, mình nên tìm hiểu chủ nghĩa Facism – chủ nghĩa phát xít.

Chủ nghĩa Facism là một hệ tư tưởng của những người Nazis (Đức quốc xã). Nazis là thành viên của một đảng chính trị theo hình thức chính trị toàn trị (totalitarian) cai trị Đức từ năm 1933 đến 1945 dưới sự lãnh đạo khét tiếng Adolf Hitler, người đã dẫn đến cái chết của gần 6 triệu người, trong số đó khoảng hai phần ba là dân số Do Thái châu Âu vào thời điểm đó. Do đó từ Nazi đã trở thành một từ tiếng Anh có nghĩa là "một người ác muốn sử dụng quyền lực để kiểm soát và gây hại cho người khác, đặc biệt là vì chủng tộc, tôn giáo, vv" (theo từ điển Merriam Webster).

Trong khi đó Fascism là một cách tổ chức một xã hội mà trong đó một nhà độc tài cầm quyền và kiểm soát cuộc sống của nhân dân và mọi người không được phép chống lại nhà nước, bằng không thì sẽ bị xử lý khắc nghiệt như cho vào sở nướng.

Do đó mình có thể định nghĩa Nazism (chủ nghĩa quốc xã) là một chủ nghĩa phát xít (Facism) hoặc Nazism bắt nguồn từ chủ nghĩa phát xít (từ này thầy Triển có thể giải thích mo)

còn tiếp... nếu có thời giờ lol

[gtmt]

Cô ơi. Năm Triển là chánh giữa. Cực phải là Lú nương nương cơ.

dạ bác, vốn từ g. ít ỏi, nhưng cũng bon chen dịch, moi ra được mỗi có cụm từ này cho danh sách bác đưa ra ạ. không phải gọi bác tả hữu trung chi mô

[Triển]

Kleptocracy – Chế độ đạo tặc (trộm cắp): Một chính phủ với các nhà lãnh đạo tham nhũng. Họ lấy quyền lực để khai thác con người và tài nguyên thiên nhiên của lãnh thổ của họ để mở rộng sự giàu có cá nhân và quyền lực chính trị. Cũng được trích dẫn trong cùng một trang trong Wikipedia, kleptocracy cùng bà con với chính trị đầu sỏ (oligarchies) mà các nước Philippines, Nga, và Bắc Hàn đã được định nghĩa.

Nazism - Chủ nghĩa quốc xã : Để giải thích Nazism, mình nên tìm hiểu chủ nghĩa Facism – chủ nghĩa phát xít.

Chủ nghĩa Facism là một hệ tư tưởng của những người Nazis (Đức quốc xã). Nazis là thành viên của một đảng chính trị theo hình thức chính trị toàn trị (totalitarian) cai trị Đức từ năm 1933 đến 1945 dưới sự lãnh đạo khét tiếng Adolf Hitler, người đã dẫn đến cái chết của gần 6 triệu người, trong số đó khoảng hai phần ba là dân số Do Thái châu Âu vào thời điểm đó. Do đó từ Nazi đã trở thành một từ tiếng Anh có nghĩa là "một người ác muốn sử dụng quyền lực để kiểm soát và gây hại cho người khác, đặc biệt là vì chủng tộc, tôn giáo, vv" (theo từ điển Merriam Webster).

Trong khi đó Fascism là một cách tổ chức một xã hội mà trong đó một nhà độc tài cầm quyền và kiểm soát cuộc sống của nhân dân và mọi người không được phép chống lại nhà nước, bằng không thì sẽ bị xử lý khắc nghiệt như cho vào sở nướng.

Do đó mình có thể định nghĩa Nazism (chủ nghĩa quốc xã) là một chủ nghĩa phát xít (Facism) hoặc Nazism bắt nguồn từ chủ nghĩa phát xít (từ này thầy Triển có thể giải thích mo)

còn tiếp... nếu có thời giờ lol

Tiếp tục đi NU đang viết hay á.

Cô g nữa. Hôm nay ít ỏi ngày mai nhiều.

[Nhã Uyên]

Cám ơn anh Triển. Không thấy ai tiếp tế cho mầm non, NU xin phép vậy.

Monarchy - Chế độ quân chủ/quân quyền : Một hệ thống chính phủ mà người cầm đầu nhà nước (figurehead – đại diện) hoặc lãnh đạo của đất nước là một quốc vương (tức là hoàng đế, hoàng hậu, vua, hoàng hậu, công tước, vv).

Hầu hết các quốc vương này không được bầu lên, mà họ nắm quyền căn cứ vào dòng dõi hoàng tộc, theo quy tắc cha truyền con nối (hereditary rule).

Monarchy có vài hình thức.

Trong chế độ quân chủ tuyệt đối (absolute monarchy), quốc vương là thủ lĩnh tối cao của nước ấy và là người cầm quyền tối cao trên bất kỳ tổ chức nào khác. Tương tự như những chế độ quân chủ trong quá khứ nhưng cũng có một số còn tồn tại ngày nay như Saudi Arabia, Quatar, Vatican.

Trong chế độ quân chủ lập hiến (constitutional monarchy) quyền lực của quốc vương bị giới hạn đáng kể và chủ quyền quốc gia thực sự nằm trong tay của chính phủ được bầu. Ho chỉ là những người đại diện (hơi giống vua bù nhìn) và chỉ thực hiện các hoạt động lễ nghi, và đồng thời không “nhúng tay ” vào nền chính trị của nước. Vương quốc Anh (chia sẻ chế độ quân chủ với Canada, Úc, New Zealand, Jamaica), Tây Ban Nha, Thụy Điển, Bỉ, Luxembourg, Hà Lan, Nhật Bản, Jordan là những ví dụ.

Trong chế độ quân chủ tự chọn (elective monarchy) quốc vương thực sự được dân bầu lên, cho một nhiệm kỳ cụ thể, thường là nguyên thủ quốc gia. Tuy nhiên, cũng như trong chế độ quân chủ tuyệt đối, quốc vương cũng là người đứng đầu chính phủ nếu họ được bầu trong cách thức này.

Chủ nghĩa gia đình trị - nepotism - bảo đảm những đặc ân cho bà con, người trong gia đình của người giữ quyền lực. Tức là thói kéo người nhà vào làm mà thường, phần lớn không dựa vào trình độ/công đức và thành tích.

(phần chữ nghiệng sau đây NU trích từ BBC nha)

Nepotism được biết đến từ thời cổ đại, đặc biệt là trong Giáo hội từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 17.

Giáo hoàng Bonifatius VIII từ năm 1297 - và những người kế nhiệm - đã thành công trong việc duy trì mô hình Nepotism trong suốt hơn 300 năm.

Điển hình nổi tiếng của Nepotism thời nay là Tổng thống Mỹ John F. Kennedy: Ông bổ nhiệm em trai mình là Robert Kennedy làm Bộ trưởng Tư pháp, một việc làm chưa từng có trong lịch sử Hoa Kỳ.

Nhưng sau khi J.F. Kennedy mất, Mỹ đã ra luật cấm Nepotism. Giờ thì tái xuất với ông Trump. Suharto và Gaddafi là hai nhà lãnh đạo chuyên gia đình trị khác.

Stratocracy theo các tự điển tiếng Việt là chính phủ quân sự/chính thể quân phiệt nhưng NU nghĩ nó khác, NU phải đọc lại rồi tóm tắt tiếp - hoặc có ace nào giúp thì hay lắm lắm.

[ốc]

Em nghĩ Vatican không phải là quân chủ, mà là giáo chủ. Chế độ quân chủ hay vương quyền thì phải có vua chúa hay nữ hoàng và truyền ngôi cho người trong gia đình. Nhiều người cũng ví von Bắc Hàn là vương quốc dù không ai có nhận là vua, nhưng mấy đời họ Kim xử sự như King.

Ở Mỹ cũng có người tưởng mình là vua, mặc dù chỉ làm tổng thống. Em gọi chế độ này là "delusional monarchy."

[Nhã Uyên]

Em nghĩ Vatican không phải là quân chủ, mà là giáo chủ. Chế độ quân chủ hay vương quyền thì phải có vua chúa hay nữ hoàng và truyền ngôi cho người trong gia đình. Nhiều người cũng ví von Bắc Hàn là vương quốc dù không ai có nhận là vua, nhưng mấy đời họ Kim xử sự như King.
"

Vậy dịch giáo chủ là Papalism?

Tuy không có vương nhưng theo sách vở thì Đức Giáo Hoàng được bổ nhiệm lên thì Vatican nằm trong chế độ quân chủ tự chọn.

Ở Mỹ cũng có người tưởng mình là vua, mặc dù chỉ làm tổng thống. Em gọi chế độ này là "delusional monarchy."
"

Sachs đồng ý: http://fortune.com/2018/06/02/jeffre...ald-trump-cnn/

Delusional monarchy (chế độ quân chủ hoang tưởng) cũng được chia ra từng loại : grandioso, persecutory, jealousy, mixed… ông tt ở Mỹ có thể thuộc loại grandioso nghĩa là vĩ đại … có người cho rằng ông thuộc chế độ conmanism hơn.