Thi Trượt (Xã Luận)

[008]

Người Đảng Cộng Hòa Cứ Vẫn Trượt Bài Thi Kinh Tế Vi Khuẩn
By Paul Krugman


Trút bệnh vào người khác không phải là “quyền chọn lựa cá nhân.”

Ngày hôm nọ Thống Đốc Florida là Ron DeSantis đã mở miệng nói điều hết sức ngu xuẩn. Tôi biết, tôi biết chứ: Có lẽ sẽ khó tìm được hơn một ngày nào khác trước đây mà DeSantis không nói ra điều nào ngu xuẩn như ngày hôm đó. Nhưng ý tôi là muốn cho thấy chính cái đầu đần độn loại này đây mới giúp chúng ta hiểu được tại sao cách chúng ta đối phó với siêu vi khuẩn corona lại gây ra tình trạng thê thảm đến thế so với các quốc gia giàu có khác.

Florida nay tất nhiên đã trở thành vùng đất hứa của Covid-19, với số người mới bị nhiễm tăng vọt và mỗi ngày số người chết vẫn cứ nhiều hơn cả Khối Âu Châu gộp lại, dù dân số của họ đông hơn gấp 20 lần dân số Florida. Nhưng DeSantis sẽ hoàn toàn không nghĩ đến chuyện hủy bỏ bất cứ lệnh nào đã hấp tấp cho phép hoạt động lại quá sớm; ông ta còn không chịu đóng cửa những nơi lý tưởng làm ổ ấp ủ siêu vi khuẩn corona.

Ông ta còn nhất quyết để cho các phòng tập thể dục vẫn tiếp tục mở cửa — đây là những chỗ bưng bít đầy người trong đó hít thở hổn hển hồng hộc. Tại sao vậy? Vì “nếu là người cường tráng khỏe mạnh thì có rất ít rủi ro bị bệnh nghiêm trọng.”

Sự thật không phải như vậy. Ngay cả người khỏe mạnh cũng vẫn có thể bị bệnh nặng vì Covid-19. Và nếu có ai đã thực sự có bước chân vào phòng tập thể dục thì ắt cũng biết là không phải người nào trong đó cũng đều là thanh niên thiếu nữ khỏe mạnh cường tráng.

Nhưng những chuyện này đều là chuyện ngoài lề. Lý do chúng ta cần đóng cửa phòng tập thể dục không phải là để bảo vệ người tập, mà là để bảo vệ những người khác có thể bị người tập lây bệnh sang họ. Ngay cả những người sống chỉ để tập thể dục cũng có gia đình, bạn bè, và đồng nghiệp; người thanh niên cử tạ có thể không hề hấn gì, nhưng những người lớn tuổi bị bệnh vì anh ta quanh quẩn ở trong lò ấp vi khuẩn thì lại rất có thể bị mất mạng.

Đây là chuyện thật là hiển nhiên với tất cả mọi người. Cơn đại dịch hoành hành đến nay đã qua 5 tháng và gần 140,000 người phải bỏ mạng mà nhiều người thuộc Đảng Cộng Hòa vẫn không hiểu được hoặc không chịu hiểu cái lý lẽ là những loại chọn lựa cá nhân này có các hậu quả vượt xa hơn các hậu quả mà chính những người chọn hành động đó phải chịu.

Nói về cái tâm lý điên khùng nhất quyết không chịu đeo mặt nạ chẳng hạn. Một phần là do lòng dạ cứ lo âu thấp thỏm về nam tính(1) của mình mà người ta không chịu áp dụng biện pháp đề phòng đơn giản nhất, rẻ tiền nhất chỉ vì sợ mặt nạ làm cho mình trông thành anh nhà quê nhà mùa. Phần khác vì phân tranh văn hóa: chỉ có kẻ tự do phóng... đãng(2) mới đeo mặt nạ, do đó ta không đeo. Nhưng phần lớn là vì người ta xem quyền chọn lựa cá nhân như một món đồ vật họ nhất mực ưu ái.

Có nhiều chuyện đúng là phải tùy mỗi người có quyền chọn lựa theo ý riêng của mình. Tôi có thể không hợp gu với người nào đó về âm nhạc hoặc không muốn làm cùng những việc họ làm với người lớn đồng tình khác, nhưng tôi không có lý do chính đáng nào để xen vào những chuyện này vốn hoàn toàn không phải chuyện của tôi.

Tuy nhiên, có những chuyện không phải là chuyện về riêng ai cả. Chuyện có tháo nước cống chưa lọc vào một hồ nước công cộng hay không thì không phải là chuyện tùy ý chọn lựa của riêng cá nhân nào cả. Và đến phòng tập thể dục hoặc không chịu đeo mặt nạ trong thời gian đang xảy ra cơn đại dịch cũng giống hệt như chuyện tháo nước cống vào hồ: đó là hành vi có thể tiện lợi cho người làm chuyện đó, nhưng lại gây nguy hiểm cho người khác.

Một lần nữa, đây là chuyện hết sức hiển nhiên với tất cả mọi người. Đây là lẽ thường; và tình cờ thay, đây cũng là chuyện kinh tế cơ bản. Lớp Econ 101(3) có nhiều chuyện hay ho để nói về các thị trường tự do (có lẽ quá nhiều chuyện hay ho, nhưng xin để dành dịp khác), nhưng không hề nói đến lý lẽ nào là nếu cứ mặc cho tự do hoạt động thì các thị trường này có thể giải quyết được vấn đề do “các hậu quả ngoại bộ” gây ra — tức là các phí tổn mà cá nhân hoặc thương nghiệp áp đặt lên những thành phần khác không tự chủ được trong vấn đề này. Ô nhiễm là một thí dụ điển hình bấy lâu nay về một hậu quả ngoại bộ đòi hỏi chính quyền phải can thiệp, nhưng gieo rắc truyền nhiễm khắp nơi một loại siêu vi khuẩn nguy hiểm cũng gây ra chính những vấn đề như thế.

Ấy vậy mà nhiều người mang khuynh hướng bảo thủ dường như vẫn không có khả năng hoặc không muốn hiểu vấn đề đơn giản này. Và xem ra họ cũng không hiểu được một vấn đề liên hệ nữa — là có những việc phải được thực hiện bằng chính sách công hơn là đề xướng cá nhân. Và quan trọng nhất trong số “những việc công ích” này có lẽ là kiến thức khoa học.

Một số độc giả có thể cũng đã biết là Thượng Nghị Sĩ Hoa Kỳ Rand Paul — người tự cho mình là người theo chủ nghĩa tự do cá nhân tối đa — chỉ nhắm vào bác sĩ Anthony Fauci mà chỉ trích không ngừng. Hồi Tháng Năm, ông ta đã miệt thị Fauci vì ông bác sĩ này đưa ra lời cảnh cáo là nếu cho phép hoạt động lại quá sớm sẽ có thể đưa đến tình trạng bùng phát thêm số người bị nhiễm Covid-19. Mới đây hơn, xem chừng như vẫn ngoan cố dù sự thật cho thấy bác sĩ Fauci nói đúng, ông ta lại đòi hỏi Fauci phải “nhún nhường” và tỏ ra phần nào “lạc quan”.

Nhưng điều khiến tôi thấy kỳ quái là cách ông Paul biện minh cho những lần công kích các đề nghị của vị bác sĩ chuyên khoa dịch bệnh này: là ông ta viện dẫn các học thuyết về thị trường tự do của Friedrich Hayek nguyên văn như sau. “Hayek nói đúng: Chỉ có quyền hạn và quyền quyết định tản rộng xuống mọi người, dựa trên hằng triệu tình huống cá nhân, mới có thể quyết định được mỗi người nên chọn các loại rủi ro và hành vi nào.”

Bất luận ai nghĩ như thế nào về Hayek (mà chắc ai cũng đều có thể đoán được là tôi không phải là người hâm mộ ông ta), lập luận này vẫn thật là quái dị. Việc tản quyền quyết định có thể làm được nhiều việc thật, nhưng lại không thể làm được việc quyết định sự thật khoa học như thế nào. Và ngay cả những người mang khuynh hướng bảo thủ cũng đã từng hiểu là khả năng chuyên môn thật quan trọng và phát huy công trình nghiên cứu khoa học là một vai trò chính đáng và cần thiết của chính quyền.

Nhưng những người bảo thủ, và người Đảng Cộng Hòa nay đã thay đổi. Người Mỹ cánh hữu ngày nay từ chối bất cứ trách nhiệm nào giữa con người với nhau, và bịt miệng các chuyên gia nào cố sức nói với những người nắm quyền những điều họ không muốn nghe.

Và chính cái tính ích kỷ và cố ý không muốn biết này nay lại là kim chỉ nam của nhiều bộ phận trong guồng máy chính trị của chúng ta và cũng là phần lớn lý do tại sao Hoa Kỳ lại trượt bài thi Covid-19 thê thảm đến như thế.

The Times is committed to publishing a diversity of letters to the editor. We’d like to hear what you think about this or any of our articles. Here are some tips. And here’s our email: letters@nytimes.com. Follow The New York Times Opinion section on Facebook, Twitter (@NYTopinion) and Instagram. Paul Krugman has been an Opinion columnist since 2000 and is also a Distinguished Professor at the City University of New York Graduate Center. He won the 2008 Nobel Memorial Prize in Economic Sciences for his work on international trade and economic geography. @PaulKrugman

Source: https://www.nytimes.com/2020/07/18/o...economics.html
_______________________
(1) hay còn gọi là cái tính đực rựa đực rượng cái gì gì đó
(2) tức là những người bị gán cho cái danh… thơm tho là “tả khuynh cực đoan”
(3) Lớp Kinh Tế Năm Đầu Đại Học
* Mọi sai lầm, từ chữ đến ý, đều là lỗi của người dịch và bản gốc tiếng Anh đăng trên tờ New York Times mới là lời lẽ chính tông của tác giả

[Triển]

Người Đảng Cộng Hòa Cứ Vẫn Trượt Bài Thi Kinh Tế Vi Khuẩn

"...
These babies have not even had their first birthday yet. Please help us to stop the spread of this disease
..."

(hết trích)

---

Texas Coronavirus Cases Include More Than 80 Infants
A health official on the Texas Gulf Coast says 85 infants have tested positive for the coronavirus.

AUSTIN, Texas (AP) — A health official on the Texas Gulf Coast said 85 infants have tested positive for the coronavirus.

Corpus Christi Nueces County Public Health Director Annette Rodriguez said Friday that the 85 infants are each younger than 1, but offered no other details, including how the children are suspected to have become infected.

“These babies have not even had their first birthday yet. Please help us to stop the spread of this disease" by staying home except for necessary trips, socially distancing and wearing masks in public, Rodriguez said during a public health update in Corpus Christi.

Rodriguez did not return messages for comment Saturday from The Associated Press.

Republican Gov. Greg Abbott is also stressing that the widespread use of face coverings could avoid another lockdown, which he hasn’t ruled out.

Texas health officials reported more than 10,000 new cases for a fifth consecutive day on Saturday and said 130 more people have died due to COVID-19, the disease caused by the virus, bringing the number of reported cases to 317,730 and the number of deaths to 3,865.

The true number of cases is likely higher because many people have not been tested, and studies suggest people can be infected and not feel sick.

For most people, the coronavirus causes mild or moderate symptoms that clear up within weeks. But for others, especially older adults and people with existing health problems, the highly contagious virus can cause severe symptoms and be fatal.

Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved. This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed.

/*src.: https://www.usnews.com/news/us/artic...han-80-infants

[Triển]

"Đầu xanh có tội tình gì"

Có những phương pháp quá đơn giản như buộc dân chúng đeo khẩu trang + súng khi đến chỗ đông người, nhưng chính trị gia bảo thủ cứ loay hoay trong vũng rối ngu ngốc. Giờ can hệ đến cả tánh mạng trẻ sơ sanh.

[008]

Hôm nay ngày thi
Bao nhiêu người đi…
Đây bao tiếng cười đắc chí khoe khoang
Phen này mà tao trượt thì ai đậu cho!

Tôi đã làm bài trắc nghiệm tri thức mà Trump đã ‘hạ gục’ tại chỗ — và tôi có tin buồn cho ngài tổng thống
Lẽ ra tổng thống của chúng ta phải không thấy có bất cứ câu hỏi nào khó cả

By Chris Riotta

Thời còn đi học bao giờ cũng có một trò hay huênh hoang về kết quả trắc nghiệm IQ(1) của mình. Trò này muốn ai cũng phải biết ta là thiên tài, và có bằng chứng khoa học cho thấy được khối óc phi thường của trò.

Những trò đó có thi trắc nghiệm trắc nghiệm IQ thật không? Có lẽ có một vài đứa thi thật. Cha mẹ nào lại lôi các đấng nhi đồng con mình đến các phòng mạch bác sĩ khắp nơi trong nước để trắc nghiệm bộ óc thông thái của con mình? Tôi chưa bao giờ thi trắc nghiệm IQ. Ít nhất thì tôi không nhớ được mình có bao giờ thi trắc nghiệm IQ hay không — mà khi thi loại này ắt có thể đã có điều gì cần phải cảnh giác.

Khi Tổng Thống Donald Trump tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn là ông ta đã “đậu euuuw hạng”(2) một bài trắc nghiệm “rất khó” về tri thức thì tôi lại nghe văng vẳng tiếng gào của trò đó trong sân trường với bất cứ ai muốn nghe là trò thông minh đến đâu. Bài trắc nghiệm tri thức bí hiểm này thật sự khó đến mức nào? Liệu bài trắc nghiệm đó có chứng minh được tôi cũng là một thiên tài như các thiên tài khác mà thế giới chưa từng gặp hay không?

Vì bài trắc nghiệm cho tổng thống làm có đầy trên mạng, tôi đã quyết định tự thi thử để xem mình cũng thông thái và thông minh hơn các bạn tôi nhiều hay không.

Điều trước hết tôi nhận thấy ngay khi nhìn thấy bài trắc nghiệm này là ông tổng thống này xem ra đã phóng đại số điểm của mình ngay từ đầu.

Trump nói ông ta “đã trả lời đúng tất cả 35 câu hỏi” trong Bài Trắc Nghiệm Tri Thức Montreal(3), nhưng bài trắc nghiệm này thật ra lại chỉ có vỏn vẹn 30 câu hỏi. Vậy là ông tổng thống ắt đã tự chấm cho mình thêm 5 điểm nữa vì ngài đã điền năm dòng trên đầu bài trắc nghiệm: tên ông ta, trình độ học vấn, giới tính, ngày sinh và ngày hôm nay(4).

Nghe chuyện này người ta không khỏi mang máng cảm thấy từa tựa như Hermione Granger(5) đứng lên giữa lớp mà la lớn “THÊM NĂM ĐIỂM CHO CÁNH GRYFFINDOR!” nhưng có lẽ nếu là tổng thống thì ta đương nhiên có quyền làm mấy chuyện tăng thêm đểm đó.

Cô Chelsea Ritschel, một phóng viên độc lập đã cho tôi thi bài trắc nghiệm này qua FaceTime, nhìn thấy tôi cẩn thận xếp từng cặp số với mẫu tự, vẽ một hình khối và nêu tên một vài con thú. Cả hai chúng tôi đều hú vía khi suýt nữa thì tôi đã gọi con lạc đà có bướu thành lạc đà không bướu, nhưng tôi đã sửa lại kịp thời để cả hai người có thể xem là tôi được một điểm.

Lạ thay, phần trắc nghiệm về trí nhớ lại thật dễ dàng đối với tôi (tôi nói “lạ thay” là vì không có được bao nhiêu ngày mà tôi nhớ được tôi ăn gì trong buổi điểm tâm), để nhớ rõ năm chữ được cô ta đọc lớn cho tôi nghe trong cả hai lần: “face, velvet, church, daisy, red”. Những chữ này nay tôi sẽ nhớ mãi cho đến ngày nhắm mắt.

Càng đi sâu vào bài trắc nghiệm, tôi lại càng cảm thấy phấn khởi hơn vì mình làm mỗi phần đều trôi chảy. Tôi đã phải tự nhắc chừng là người ta có những nghi ngại về bài trắc nghiệm ngắn ngủi này, và tôi cũng phải tự nhủ đây có lẽ là bài trắc nghiệm dễ nhất mà tôi đã làm trong đời.

Tôi nói với cô đồng nghiệp đang cho tôi làm bài trắc nghiệm này: “Trump có nói phần cuối mới khó, nhất là năm câu hỏi cuối cùng. Bài trắc nghiệm còn dài không?”

Cô ta bật cười: “Đã đến cuối bài rồi. Còn một câu nữa thôi.”

Rồi tôi cũng làm xong. Kết quả cho thấy tôi là một thiên tài hạng gộc, và cô phóng viên đồng nghiệp cũng có thể làm chứng là tôi đã hạ gục Bài Trắc Nghiệm Tri Thức Montreal. Tôi làm được 30 điểm, số điểm tối đa của bài trắc nghiệm này (trừ phi thí sinh là tổng thống).

Nhưng Trump nói bài trắc nghiệm này là bằng chứng về trí thông minh cũng sai vì bài này không chứng minh được bất cứ điều gì liên quan đến trí tuệ của một người. Người ta chỉ dùng Bài Trắc Nghiệm Tri Thức Montreal và các bài trắc nghiệm khác tương tự để xác định xem thí sinh có thể bị vấn đề trục trặc gì về tri thức hay không.

Như Dr Ankur Dave có nói trên Twitter: “Bác sĩ không cho làm trắc nghiệm tri thức để đo lường trí tuệ. Chúng tôi cho làm trắc nghiệm này để thẩm định xem có khiếm khuyết gì về tri thức hay không. Việc Trump nói bài trắc nghiệm này có các câu hỏi khó khiến người ta phải lo ngại phải chăng đây cũng là tiếng chuông báo động về tình trạng sa sút trí tuệ(6) và không có khả năng phục vụ.”

Chuyện Trump cử hành đại lễ ăn mừng số điểm đỗ 'euuw hạng' của mình trong bài trắc nghiệm này thật đáng lo — tuy rằng tôi cũng phải thú nhận là tôi đã khoe với tất cả mọi người cùng phe là tôi cũng hạ gục bài trắc nghiệm này. Điểm đáng lo đặc biệt là ông tổng thống nói rằng có một số câu hỏi khó. Câu nào khó vậy, thưa Tổng Thống? Có phải câu người ta muốn ta tìm những điểm giống nhau giữa tàu lửa với xe đạp đã làm cho ngài phải đăm chiêu tư lự hay không? Ngài có thấy khó mà ngồi yên để nghe người khác đọc trọn một câu và bị buộc phải nghe họ đọc rồi lặp lại câu đó với họ hay không?

Nếu trả lời các câu hỏi trong bài trắc nghiệm này là chuyện khó làm đối với Trump, thử tưởng tượng xem ông tổng thống còn thấy khó đến mức nào để hiểu được những chuyện như cơn đại dịch siêu vi khuẩn corona, hoặc nạn kỳ thị chủng tộc đã ngấm sâu tận gốc rễ — nếu quả thực có ngày nào đó ông ta phải nghĩ đến chuyện đối phó với những vấn đề này.

Source: https://www.independent.co.uk/voices...-a9629241.html
___________
(1) Intelligence Quotient, còn gọi là Thương Số Thông Minh
(2) tiếng Mỹ gọi là “ace”
(3) Montreal Cognitive Assessment
(4) Ngày làm bài trắc nghiệm
(5) là bạn “muggle witch” của Harry Potter
(6) còn gọi là “mất trí”

[008]

Nghe chuyện này người ta không khỏi mang máng cảm thấy từa tựa như Hermione Granger(5) đứng lên giữa lớp mà la lớn “THÊM NĂM ĐIỂM CHO CÁNH GRYFFINDOR!” nhưng có lẽ nếu là tổng thống thì ta đương nhiên có quyền làm mấy chuyện đó.

Ha… tưởng ông TêTê là người cánh hữu ai dè lại là người cánh… Gryffindor!

Cụ nào muốn biết mình có bị… mất trí hay không thì xin mời thi thử dưới đây:

[008]

Trông kìa con voi
Nó đứng rung rinh
Ông ngồi cắn bút
Mày tên là chi?

Anh chàng voi ta
Thích chí mê tơi
Thôi chờ phần cuối
Nhìn ông tèm nhem?

[008]

5 chữ... tối thượng trong bài thi mà chỉ có bộ óc siêu vịt của một thiên tài ổn định mới có thể nhớ và lặp lại đến… 2 lần: PERSON, WOMAN, MAN, CAMERA, TV!

Hear ye hear ye… Sĩ tử khắp nơi hãy mau mau học thuộc 5 chữ vạn năng này trước khi lều chõng lên đường ứng thí!