Thi Trượt (Xã Luận)

[008]

Trump Chính Là Đồ Lừa Bịp, Tin Giả

by Richard C. Gross

Donald Trump những tưởng mình đã là tai to mặt bự nhưng rốt cuộc rồi cũng đã đụng phải cái thứ còn trùm hơn y nữa: cái thứ đó là IRS(1).

Số tiền $750 đóng thuế thật khiêm nhượng cho liên bang trong năm 2016 và 2017, những cách tránh thuế, đối phó sai lầm với cơn đại dịch cùng với hành vi hung hăng xấu xí trong buổi tranh luận của kẻ tự nhận là tỷ phú này có thể làm tiêu tán hy vọng tái cử của y.

Ứng cử viên tổng thống đối thủ của Trump, Joe Biden, đã công bố vài giờ trước buổi được gọi là tranh luận vào đêm Thứ Ba đó là ông ta đã đóng $288,000 tiền thuế liên bang trong năm 2019. Và ứng cử viên phó tổng thống trong liên danh của ông ta, Kamala Harris, đã công bố hồ sơ khai thuế của bà ta.

Như tờ New York Times đã nhận xét trong bài tường thuật gây chấn động dựa trên các văn kiện khai thuế liên bang trong hơn 20 năm qua của tổng thống, “Cuối cùng thì ông Trump đã thành công hơn trong vai trò một tài phiệt chứ không phải là một tài phiệt thật ngoài đời.”

Tóm lại, Trump chính là cái mà y dùng để gọi tất cả những thứ gì y không thích: trò lừa bịp và đồ giả(2). Bài tường thuật này hoàn toàn lật đổ hình ảnh do Trump tự sơn son thếp vàng cho mình là một thương gia thành công.

Trong buổi tranh luận của ứng cử viên tổng thống chưa từng thấy theo dự định là buổi tranh luận đầu tiên trong ba buổi mà trong đó một họ Trump hung hăng hiếp đáp thật tàn bạo leo thang thành một cuộc ẩu đả bằng lời chửi nhau trong quán rượu, một tên tổng thống vênh váo nổi giận chỉ nói là y đã “đóng bao nhiêu triệu đô la” tiền thuế khi trọng tài của buổi tranh luận là Chris Wallace của Hồ Ly Tin(3) hỏi y có phải y đã đóng $750 cho hai năm không. Chối ngay.

Trump đã liên tục ngắt lời cả Biden lẫn Wallace, mà ông trọng tài có những lúc hoàn toàn không kiểm soát được buổi tranh luận, gây hỗn loạn đến mức ông cựu phó tổng thống không thể xen vào được chữ nào. Đến một lúc ông ta đã phải nói với Trump: “Có im cái mồm đi không hả, anh kia”(4)

Biden, bằng cách nào đó vẫn giữ được bình tĩnh, có một lúc đã nói: “Thật khó mà nói được trọn chữ nào khi có tên hề này ở đây.” Và một lúc khác, ông ta nói: “Y ắt chẳng biết một vùng ngoại ô trông như thế nào nếu y không tình cờ mà bị lạc vào đó.” Các cuộc thăm dò dân ý cho thấy Trump đang mất phiếu của phụ nữ ngoại thành đã bầu cho y vào năm 2016.

Trump, nói như hét và mặt đỏ bừng, thật hung hăng, thật bất kham, thật thô bạo ồ ạt tấn công hoàn toàn vô trách nhiệm đến mức nếu Biden có hủy bỏ hai cuộc tranh luận còn lại thì cũng không có gì phải ngạc nhiên. Và nếu hủy bỏ thì cũng đúng thôi. Trump là một người nguy hiểm và sẽ không chấp nhận thất cử trong tinh thần thượng võ.

Cảnh phát tiết thái độ tức giận và thù nghịch kinh khủng đó chính là con người thật của Trump bộc lộ cho toàn thế giới nhìn thấy. Thật ghê rợn.

Y không chịu lên án những nhóm bạch chủng chí tôn(5) và nhắn nhủ với tổ chức Proud Boys(6) cực hữu là hãy “Lui lại để chuẩn bị.” Chuẩn bị để sẵn sàng, nâng súng và khai hỏa hầu bảo đảm cho y tái cử? Cuộc tranh luận hỗn loạn này có thể cho thấy trước được diễn biến vào ngày 3 Tháng Mười Một.

Trong bài tường thuật này, tờ Times nói rằng tổng thống còn đang nợ $421 triệu và lỗ hơn $315 triệu cho các sân gôn “mà y thường gọi là trọng tâm của hoạt động kinh doanh của y., phần nhiều trong tổng số đó là tại khu nghỉ mát Trump National Doral Miami. Bài tường thuật này cho biết khách sạn của y tại Washington(7) khai trương vào năm 2012 đã lỗ hơn $55 triệu.

Các dữ kiện được tiết lộ này khiến người đọc phải bàng hoàng trước những cách Trump tránh đóng thuế so với bao nhiêu triệu tiền thuế mà những nhà triệu phú đã đóng, thấy xuất hiện trên mạng lần đầu tiên vào chiều Chủ Nhật. Các dữ kiện này đã cho thấy y là một kẻ lừa bịp.

Chưa bao giờ y là người tự lập. Y đã được người ta lập, trước hết là cha y rồi đến TV và “Tập Sự Viên”(8), một chương trình truyền hình đã phát sóng được 11 mùa và rồi đến Madison Avenue. Chúng ta cũng đừng quên sáu lần sòng bạc của y bị phá sản. Và y đã cả gan mà mạo nhận là một nhà tỷ phú thành công và thuê người viết cho y rồi phát hành một quyển sách có tên là “Nghệ Thuật Giao Dịch?”(9).

Một bài tường thuật về một người rất giàu có nhưng không đóng thuế 11 năm trong 18 năm sẽ là chuyện lạ gây hiếu kỳ nếu người đó là một thường dân. Nhưng đây là tổng thống Hoa Kỳ. Và đang tái tranh cử cho nhiệm kỳ thứ nhì. Ai có thể tín nhiệm để bầu lại cho y vào Phòng Bầu Dục, để y đặt ngón tay sẵn sàng trên nút bấm vũ khí nguyên tử? Chỉ có những người theo cuồng giáo của y và những kẻ hèn nhát của đảng Cộng Hòa mới giúp y.

Những người ủng hộ y biết y là kẻ lừa bịp và dối trá (theo tờ Washington Post, y đã nói dối hoặc lừa bịp hơn 20,000 lần kể từ khi y nhậm chức). Cách hay nhất để Trump biện hộ cho lời tuyên bố lúc đầu của y gọi bản thường thuật của tờ Times là “tin giả” là y công bố hồ sơ khai thuế của y. Tất nhiên y sẽ không tiết lộ. Và nay chúng ta ai cũng biết lý do tại sao y là tổng thống đầu tiên kể từ thời Richard Nixon vẫn giấu tiệt hồ sơ thuế.

Và y sẽ xuyên tạc những vụ tiết lộ này thành những đường đi nước bước pháp lý “khôn ngoan”, như y đã xuyên tạc trong cuộc tranh luận của y vào năm 2016 với ứng cử viên tổng thống đối thủ của y khi đó là Hillary Clinton, người bị y bám theo chân quanh sân khấu như kẻ săn mồi.

Các văn kiện khai thuế này không cho tờ Times biết được y có đã hoặc đang nợ những nước nào hay không. Nhưng tờ Times cho biết các thỏa thuận về giấy phép đã đem về cho y “$3 triệu từ Philippines, $2.3 triệu từ Ấn Độ và $1 triệu từ Thổ Nhĩ Kỳ”. Tất cả ba nước này đều đang nằm dưới quyền cai trị của những kẻ chuyên quyền, là loại người của Trump.

Tờ Times có đề cập là “Các hồ sơ này không cho thấy bất cứ đường dây móc nối nào với Nga mà trước đây chưa biết.”

Chuyện này có nghĩa gì đối với chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ? Chủ Tịch Hạ Viện Nancy Pelosi cũng nêu lên câu hỏi đó.

“Tổng thống này xem chừng như nợ hơn $400 triệu, 420, hay bất cứ số nợ bao nhiêu,” bà ta lên tiếng trên đài MSNBC hôm Thứ Hai. “Nợ ai? Những nước khác nhau? Những nước đó đang có ảnh hưởng gì? Do đó, đối với tôi, đây là một vấn đề an ninh quốc gia.”

Nghe nói trong số $421 triệu thì $300 triệu phải được hoàn trả trong vòng bốn năm, hoàn toàn nằm trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump, nếu y đắc cử.

IRS đã mở cuộc kiểm toán vào năm 2011 mà tổng thống này cứ vẫn nói với chúng ta là vì thế mà y không thể công bố hồ sơ thuế của y được (IRS đã nói rằng cuộc kiểm toán này không hề cản trở việc công bố hồ sơ) về số $72.9 triệu hoàn lại thuế mà tờ Times nói là “có thể liên quan đến các sòng bạc phá sản của y tại Atlantic City.”

Tờ Times cho biết luật liên bang có nói rằng các nhà đầu tư có thể khai thua lỗ toàn bộ về một khoản đầu tư, nhưng chỉ trong trường hợp họ không thu về được gì cả. Nhưng tờ báo này nói Trump có thu về một phần: “5 phần trăm của công ty sòng bạc mới được thành lập khi y từ bỏ quyền lợi của y.”

Tờ Times tường thuật là vụ này có thể cuối cùng phải đưa ra tòa liên bang và, nếu Trump thua, y có thể phải trả lại số tiền đó cộng với tiền lời nâng tổng số có thể lên hơn $100 triệu. Câu hỏi được đặt ra ở đây là: Tại sao IRS lại kiểm toán lâu như thế mà vẫn chưa xong?


Richard C. Gross, a career journalist at home and abroad, retired as the opinion page editor of The Baltimore Sun.

Source: https://www.counterpunch.org/2020/10...oax-fake-news/
__________
(1) Tức là Internal Revenue Service: Sở Thuế Huê Kỳ
(2) Tức là hoax và fake
(3) Fox News
(4) Nguyên văn: “Will you shut up, man”
(5) Tức là White supremacy
(6) Tức là “Các Em Giai Hãnh Diện”
(7) Tức là Trump International Hotel Washington, D.C.
(8) Tức là The Apprentice
(9) Tức là The Art of the Fake Deal hay còn gọi là “Đì Ác ấp Đà Điểu Dỏm”, theo một bản dịch lừng danh trên chốn giang hồ!

[Triển]

Tại sao IRS lại kiểm toán lâu như thế mà vẫn chưa xong?

Ừa, tui cũng thấy lạ. Ngày nay sở thuế tính toán toàn bằng nhu liệu điện toán. Nhanh cấp kỳ.

[008]

Ừa, tui cũng thấy lạ. Ngày nay sở thuế tính toán toàn bằng nhu liệu điện toán. Nhanh cấp kỳ.

Chắc một phần là vì Trôn ra lệnh cho thuộc hạ trong IRS cố tình trì hoãn kéo dài chuyện này ra ... vô tận quá! Có chiện gì mà Trôn không làm để có lợi cho mình đâu!

[008]

Đảng Cộng Hòa Là Mối Đe Dọa Cho Nền Cộng Hòa

Joseph E. Stiglitz

Như hành vi của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump và các đồng chí đảng Cộng Hòa của y trong bốn năm đã cho thấy hết sức rõ ràng, chính chế độ dân chủ Mỹ đang gặp nguy hiểm trong cuộc bầu cử năm nay. Nếu đảng Dân Chủ không thắng cử ồ ạt ở mọi cấp, thì đảng Cộng Hòa thiểu số sẽ bám chặt lấy quyền cai trị vô hạn.

NEW YORK – Nghe đồn rằng ngày xưa Nero nổi tiếng là lo kéo vĩ cầm trong khi La Mã đang bốc cháy(1), thì ngày nay Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump cũng vang danh là bận đánh gôn tại các sân gôn lỗ lã của y trong khi California chìm trong biển lửa – và trong khi có hơn 200,000 người Mỹ đã bị thiệt mạng vì COVID-19 – loại siêu vi khuẩn mà chính y nay cũng đã bị nhiễm. Cũng như Nero, chắc chắn người đời sẽ nhớ đến Trump là một nhân vật chính trị hết sức ác độc, bất nhân, và còn có thể bị điên.

Trước đây, hầu hết mọi người trên thế giới đã chứng kiến những đoạn ngắn ngủi của thảm kịch Mỹ Quốc này, qua những đoạn video ngắn cho thấy cảnh Trump phun ra những lời dối trá và rác rưởi vô nghĩa trong bản tin buổi tối hoặc trên phương tiện xã hội. Nhưng hồi cuối Tháng Chín vừa qua, hằng chục triệu người đã phải chịu đựng một buổi trình diễn dài 90 phút, được quảng cáo là một “cuộc tranh luận” giữa các ứng cử viên tổng thống, mà trong buổi đó Trump đã hiện hình rõ rệt không còn nghi hoặc gì nữa là y không có tư cách của một vị tổng thống – và lý do tại sao có quá nhiều người đặt nghi vấn về sức khỏe tâm thần của y.

Chắc chắn là trong bốn năm qua, thế giới đã chứng kiến tên chuyên nói dối để lừa người lừa cả mình(2) này lập kỷ lục mới – mà theo kết quả kiểm điểm của tờ Washington Post tính đến giữa Tháng Bảy là lên đến khoảng 20,000 lần nói dối hoặc lừa gạt. Có thể có được loại tranh luận nào khi mà một trong hai ứng cử viên hoàn toàn bất khả tín, và còn không có đó để tranh luận?

Khi được hỏi về bài tường thuật mới đây của tờ New York Times cho thấy y chỉ đóng $750 thuế lợi tức liên bang trong năm 2016 và 2017 – và không đóng cắc nào trong nhiều năm trước đó – Trump tần ngần ngập ngừng rồi nói là y đã đóng “hằng triệu” bạc mà không nêu ra được bằng chứng gì cả. Rõ ràng là y chỉ đưa ra bất cứ câu trả lời nào mà y nghĩ chỉ cốt trả lời cho xong để đổi sang một đề tài khác thoải mái hơn, và không có lý do nào đáng để cho bất cứ người nào có thể tin được y.

Còn đáng lo ngại hơn nữa là chuyện y không chịu lên án những nhóm bạch chủng chí tôn(3) và cực đoan bạo động như Proud Boys, là băng mà y đã chỉ thị là “hãy lui lại để chuẩn bị.” Chuyện này cộng với chuyện y không chịu cam kết chuyển giao quyền hành êm thắm và liên tục nỗ lực phá hoại tiến trình bỏ phiếu để gieo nghi ngờ vào đầu cử tri, hành vi của Trump trong thời gian sắp tới ngày bầu cử này càng lúc càng đe dọa trực tiếp đến chế độ dân chủ Hoa Kỳ.

Thuở bé khi tôi còn sống ở Gary, Indiana, chúng tôi đã học về các ưu điểm của Hiến Pháp Hoa Kỳ – từ ngành tư pháp độc lập và phân chia quyền hành cho đến tầm quan trọng của các cơ chế kiểm soát và cân bằng đúng mức. Những người cha lập quốc của chúng ta xem ra đã thành lập các định chế thật hay (tuy rằng họ cũng có tội đạo đức giả khi tuyên bố là con người sinh ra đều bình đẳng miễn là người đó không phải là phụ nữ hoặc người da màu). Khi tôi là kinh tế gia chính tại Ngân Hàng Thế Giới hồi cuối thập niên 1990, chúng tôi đã đi khắp thế giới để giảng dạy cho người khác về chế độ cai trị đúng đắn và các định chế đáng có, và Hoa Kỳ thường được đem ra làm gương về các ý niệm này.

Nhưng nay đã hết rồi. Trump và các đồng chí đảng Cộng Hòa của y đã phủ lên dự án Mỹ Quốc này một bức màn tang tóc, nhắc nhở chúng ta là các định chế và trật tự hiến pháp của chúng ta thật mong manh – một số người có thể nói là khiếm khuyết – như thế nào. Chúng ta là một quốc gia thượng tôn pháp luật, nhưng chính các tiêu chuẩn chính trị mới là yếu tố giúp cho hệ thống này hoạt động hữu hiệu. Tiêu chuẩn thì linh động, nhưng cũng mong manh. George Washington, tổng thống đầu tiên của Mỹ quốc, đã quyết định là ông chỉ phục vụ hai nhiệm kỳ, và quyết định này đã tạo nên một tiêu chuẩn được giữ đúng như vậy cho đến trào tổng thống Franklin D. Roosevelt. Sau đó, một tu chính án hiến pháp đã ấn định mức giới hạn hai nhiệm kỳ thành luật.

Trong bốn năm qua, Trump và các đồng chí đảng Cộng Hòa của y đã phá nát các tiêu chuẩn này đến một mức chưa từng thấy, tự gây ô nhục cho họ và tác hại đến các định chế mà họ lẽ ra phải bảo vệ. Là ứng cử viên trong năm 2016, Trump đã không chịu công bồ hồ sơ thuế của y. Và trong lúc tại chức, y đã sa thải các vị tổng thanh tra vì họ làm đúng nhiệm vụ công việc của họ, liên tục lờ đi những trường hợp mâu thuẫn quyền lợi và kiếm lợi từ chức vụ của mình, đả phá các khoa học gia độc lập và các cơ quan thiết yếu, toan tính ngăn chặn cử tri thật trắng trợn, và bắt chẹt các chính quyền ngoại quốc nhằm triệt hạ uy tín và thanh danh các đối thủ chính trị của y.

Người Mỹ chúng ta nay có lý do chính đáng để phải tự hỏi liệu chế độ dân chủ của chúng ta có vượt qua được giai đoạn đen tối này hay không. Nói cho ngay, một trong những mối lo ngại lớn nhất của các ông cha lập quốc là có thể lòi ra một kẻ mị dân và phá hủy hệ thống này từ bên trong. Đó là một phần lý do tại sao họ lại chọn một cơ cấu dân chủ đại diện gián tiếp, với Cử Tri Đoàn và một hệ thống gồm những cơ chế kiểm soát và cân bằng trên nguyên tắc là kiên cố. Nhưng sau 233 năm, cơ cấu về định chế này không còn đủ sức kiên cố nữa. GOP (Đảng Cộng Hòa), nhất là các nghị sĩ của đảng này tại Thượng Viện, đã hoàn toàn vất bỏ mọi trách nhiệm của họ về việc kềm chế một thủ lĩnh hành pháp nguy hiểm và bốc đồng thất thường khi y công khai tuyên chiến với trật tự hiến pháp Hoa Kỳ và tiến trình bầu cử.

Công việc trước mắt thật gian nan. Ngoài việc đối phó với một cơn đại dịch vượt khỏi tầm kiểm soát, tình trạng bất bình đẳng ngày càng nhiều hơn, và khủng hoảng khí hậu, còn có một nhu cầu cấp bách là phải cứu vãn nền dân chủ Mỹ. Trước tình trạng đảng Cộng Hòa từ lâu đã không còn tôn trọng lời tuyên thệ nhậm chức của họ, các tiêu chuẩn dân chủ sẽ phải được thay thế bằng luật. Nhưng việc này sẽ không phải là dễ dàng. Khi được mọi ngưới mọi phía tôn trọng thì nên áp dụng các tiêu chuẩn hơn là đặt thành luật, vì tiêu chuẩn có thể thay đổi dễ dàng hơn để thích nghi với các hoàn cảnh trong tương lai. Nhất là trong một xã hội thích kiện tụng như xã hội Mỹ, sẽ luôn luôn có những người sẵn sàng tránh né luật bằng cách ngoài mặt vẫn tôn trọng văn từ luật pháp nhưng lại cố tình vi phạm tinh thần luật pháp.

Nhưng khi một bên không còn tôn trọng quy luật nữa thì cần phải đưa ra các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ hơn. Tin mừng là chúng ta đã có bản đồ phương hướng. Đạo Luật Cho Người Dân Năm 2019(4), mà đã được Hạ Viện Hoa Kỳ thông qua hồi đầu năm ngoái, đưa ra một nghị trình để mở rộng thêm quyền bỏ phiếu, giới hạn nạn phân chia đường biên khu vực cử tri có lợi cho đảng phái, củng cố luật lệ về đạo đức, và giảm thiểu ảnh hưởng của thế lực kim tiền của tư nhân hiến tặng trong chính trị. Tin buồn là đảng Cộng Hòa biết rằng càng ngày họ càng trở thành phe thiểu số trong hầu hết những vấn đề quan trọng trong chính trị ngày nay. Người dân Mỹ muốn có các biện pháp kiểm soát súng ống mạnh mẽ hơn, mức lương tối thiểu cao hơn, điều lệ hợp lý về môi trường và tài chánh, bảo hiểm sức khỏe có giá vừa khả năng tài chánh hơn, gia tăng tài trợ cho lãnh vực giáo dục vườn trẻ cho trẻ em trước tuổi đi học, cải tiến phương tiện để có nhiều người có thể theo học đại học hơn, và gia tăng biện pháp giới hạn về kim tiền trong chính trị.

Ý muốn được bày tỏ rõ ràng của đa số người dân đã đưa đảng Cộng Hòa vào một vị thế không thể giải quyết được: Đảng này không thể đồng thời vừa theo đuổi nghị trình không được lòng dân của họ lại cũng vừa ủng hộ đường lối cai trị dân chủ ngay thẳng, minh bạch. Vì thế đảng này nay công khai tuyên chiến với chế độ dân chủ Mỹ, càng gia tăng nỗ lực tước đi quyền bỏ phiếu của cử tri, chính trị hóa ngành tư pháp và guồng máy hành chánh liên bang, và bám chặt quyền cai trị của phe thiểu số bằng các thủ đoạn như phân chia đường biên khu vực cử tri có lợi cho đảng họ.

Vì đảng Cộng Hòa đã bắt tay giao dịch với quỷ sứ(5) nên không có lý do gì để trông mong vào đảng viên của đảng này lại ủng hộ cho bất cứ nỗ lực nào nhằm tái lập và bảo vệ chế độ dân chủ Mỹ. Cách duy nhất còn lại cho người dân Mỹ là bỏ phiếu cho đảng Dân Chủ đại thắng ở mọi cấp trong cuộc bầu cử tháng tới. Nền dân chủ của Hoa Kỳ đang như sợi tơ mành treo chuông. Nếu sợi tơ này đứt, tất cả kẻ thù của chế độ dân chủ trên khắp thế giới sẽ thắng.

Joseph E. Stiglitz, a Nobel laureate in economics and University Professor at Columbia University, is Chief Economist at the Roosevelt Institute and a former senior vice president and chief economist of the World Bank. His most recent book is People, Power, and Profits: Progressive Capitalism for an Age of Discontent.

Source: https://www.project-syndicate.org/co...eid=9c6852aa73
__________
(1) Nguyên văn là “Nero famously fiddled while Rome burned”, tức là nghe nói trong lúc La Mã đang bốc cháy thì Đại Đế Nero chuyên chế bạo ngược vẫn ngồi chơi đàn vĩ cầm và động từ “fiddle” ở đây có lẽ cũng hàm thêm ý là khi phải đối phó với cuộc khủng hoảng thì tên đại đế này lúng túng chỉ biết làm những chuyện vớ vẩn vặt vãnh.
(2) Tức là pathological liar, là “kẻ nói dối có mục đích gian ác” hay còn gọi là “kẻ nói dối như… vẹm”.
(3) Là white supremacy
(4) Là For the People Act of 2019. Xin đến đây để đọc toàn bộ đạo luật đó nếu… thích: https://www.congress.gov/bill/116th-...se-bill/1/text.
(5) Có thể xem thêm Nghệ Thuật Bắt Mối Dỏm, có bổn gọi là Đì Ác ấp Đà Điểu Dỏmtức The Art of the Fake Deal

[Mang Mộc]

Chào anh 008,
Chiều nay tôi cũng rảnh, nên ngồi đọc nguyên bài :
“The Republican Threat To The Republic” của ông Joseph E. Stiglitz

Tôi không cần biết ộng J. Stiglitz viết với mục đích gì và đã có những bằng chứng gì cho những chi tiết trong bài. Cứ cho là ông ấy viết đúng toàn bộ, để khỏi có vấn đề tranh cãi nhé.

Tôi chỉ để ý đến bài dịch, vì là chuyển qua tiếng Việt cho người Việt đọc…

Nói thiệt lòng là tôi đọc bản chính xong, quay qua đọc bản dịch mà khâm phục quá xá luôn. Thâm tâm không hề nghĩ gã Google có đủ khả năng để chuyển ngữ như vậy. Tiếc một điều là bản dịch không thấy để tên tác giả. Nhưng tôi nghĩ những hàng chú thích ở dưới có vẻ đã xác định người dịch là anh. Tuy nhiên tôi thận trọng nên hỏi để được rõ ràng vì tôi biết loại như Văn Giang không đủ khả năng để dịch được như vậy. Đó là tôi rất thành thật.

Ngoại trừ tôi biết rõ người dịch là ai để có vài thắc mắc cho đôi, ba câu. Còn như anh không thể cho biết dịch giả, thì coi như tôi chưa post bài này.

MM

[008]

Chào anh 008,
Chiều nay tôi cũng rảnh, nên ngồi đọc nguyên bài :
“The Republican Threat To The Republic” của ông Joseph E. Stiglitz

Tôi không cần biết ộng J. Stiglitz viết với mục đích gì và đã có những bằng chứng gì cho những chi tiết trong bài. Cứ cho là ông ấy viết đúng toàn bộ, để khỏi có vấn đề tranh cãi nhé.

Tôi chỉ để ý đến bài dịch, vì là chuyển qua tiếng Việt cho người Việt đọc…

Nói thiệt lòng là tôi đọc bản chính xong, quay qua đọc bản dịch mà khâm phục quá xá luôn. Thâm tâm không hề nghĩ gã Google có đủ khả năng để chuyển ngữ như vậy. Tiếc một điều là bản dịch không thấy để tên tác giả. Nhưng tôi nghĩ những hàng chú thích ở dưới có vẻ đã xác định người dịch là anh. Tuy nhiên tôi thận trọng nên hỏi để được rõ ràng vì tôi biết loại như Văn Giang không đủ khả năng để dịch được như vậy. Đó là tôi rất thành thật.

Ngoại trừ tôi biết rõ người dịch là ai để có vài thắc mắc cho đôi, ba câu. Còn như anh không thể cho biết dịch giả, thì coi như tôi chưa post bài này.

MM

Bác đọc xong mà vẫn chưa rõ ông ấy viết với mục đích gì để phải cần biết hay không cần biết nữa sao? Người dịch là… “mỏa”. Tôi đăng bài dịch của người khác thì mới cần để tên người dịch chứ tôi dịch tôi đăng dưới nick của tôi thì còn để tên gì nữa bây giờ, mà có biết hay không biết người dịch là ai thì bác cũng vẫn thắc mắc được chứ cớ sao lại không? Mời bác cứ tự nhiên nêu thắc mắc.

[Mang Mộc]

Bởi vì dịch.

Đây nè bác:

and possibly mad political figure (và còn có thể bị điên)
Dễ đưa người đọc đến chỗ hiểu lầm vì a mad political figure thì khác với a mad man.

persistent efforts to delegitimize the voting process (liên tục nỗ lực phá hoại tiến trình bỏ phiếu)
delegitimize không phải là phá hoại. Rút ra khỏi, không chấp nhận hoặc không biểu đồng tình một điều gì đó mà nó có thể là đúng đắn.

Trump and his fellow Republicans have cast a shadow on the American project (bức màn tang tóc)
cast a shadow không phải là bức màn mà cũng chẳng chính xác là sự tang tóc

[Mang Mộc]

Bác đọc xong mà vẫn chưa rõ ông ấy viết với mục đích gì để phải cần biết hay không cần biết nữa sao?

Có ngu, nhưng chưa đến nỗi! Chỉ muốn gõ rằng không cần biết hắn đúng hay sai. Họ viết bởi họ có mục đích và cho là họ đúng. Ai đó, nếu không đồng ý thì cho sai. Giằng co thì tới đâu?
Nhưng, dịch ra, nghĩa là cần sự chính xác của dịch thuật. Còn nếu dịch méo mó thì không phải dịch... mà là thứ khác! Bác hiểu?

[008]

Có ngu, nhưng chưa đến nỗi! Chỉ muốn gõ rằng không cần biết hắn đúng hay sai. Họ viết bởi họ có mục đích và cho là họ đúng. Ai đó, nếu không đồng ý thì cho sai. Giằng co thì tới đâu?
Nhưng, dịch ra, nghĩa là cần sự chính xác của dịch thuật. Còn nếu dịch méo mó thì không phải dịch... mà là thứ khác! Bác hiểu?

Oops, tôi hiểu chứ, nhưng mới hiểu thấu đáo đây thôi còn trước thì hiểu mù mờ. Trước tôi chỉ hiểu phần bác khâm phục tôi quá xá, còn hơn cả Gái Gú Chân Lết và ông Văn Giang thôi nhưng bây giờ thì hiểu rõ bác khâm phục tôi ở chỗ nào. Còn chuyện “ngu” là tự bác diễn dịch thành ngu đấy nhá chứ tôi không hề nói bác ngu. Sau này chớ có lôi chuyện này ra mà bảo là tôi nói bác ngu đấy. Khi đến lúc tôi muốn nói ai ngu là tôi dùng chữ “ngu” thẳng thắn mà nói chứ tôi không chơi kiểu “ta chạy vòng vòng ta chạy vòng quanh” đâu. Tôi giải thích vậy để bác hiểu là khi tôi viết câu trả lời đó trong đầu tôi không hề nghĩ đến chữ “ngu” để gán cho ai hết á mà chỉ lấy làm lạ không hiểu tại sao bác lại rào trước đón sau thừa thãi như thế thôi. Nội có vậy thôi là ta đủ thấy khi tự diễn giải quá sâu rất dễ thành sâu… róm mà sinh chuyện. Tiếc thay, có lẽ đa số thiên hạ lại có khuynh hướng này. Rồi bây giờ xong chuyện chào hỏi khách sáo rồi ta sẽ vào vấn đề chính cho nghiêm chỉnh nhá:

Như bác nói, tác giả nào viết bài cũng đều có mục đích và cho là họ đúng còn người đọc không đồng ý thì cứ cho là sai. Cũng vì thế mà khi thấy bác viết “không cần biết tác giả viết với mục đích gì” thì tôi thấy kỳ kỳ khó hiểu vì nếu không đọc thì đúng là không biết hoặc không cần biết nhưng một khi đã đọc thì mục đích của tác giả nó đã rành rành sẵn đúc một tòa thiên nhiên thế kia thì có ai lại không biết hoặc không cần biết nữa. Trở lại chuyện bàn về sự chính xác của dịch thuật và không nên dịch méo mó thì tôi cũng hoàn toàn đồng ý với bác và sẽ giải thích những chỗ bác nêu ra. Nhưng nói gì thì nói chứ muốn phán đoán một bài dịch nào đó có “méo mó” hay kém chính xác hay không thì cũng cần phải có khả năng hiểu ngôn ngữ kha khá chứ nếu không thì cái gì cũng méo xẹo hết cả, đúng không bác? Chuyện này nói chung là sự thật phải vậy và tôi chắc chắn bác cũng phải nghĩ như vậy rồi đó chứ tôi không có ý nói bác kém khả năng hiểu ngôn ngữ vì người có hiểu rõ ngôn ngữ đi nữa thì vẫn có những lúc vì lý do nào đó mà nhìn không ra hoặc hiểu sai chỗ nào đó. Ai cũng có những lúc như vậy cả. Tôi cũng thế thôi. Trên căn bản đó, tôi sẽ trả lời ba thắc mắc của bác trong bài kế tiếp, ummm… không hẳn là thắc mắc mà là ba câu phê bình là tôi cố ý méo mó câu gốc thì đúng với ý bác muốn nêu hơn. Chỉ hơi tiếc chút là bác không dịch lại ba câu đó để làm tiêu chuẩn thế nào là chính xác và không méo mó cho tôi dễ thấy rõ được cái khác biệt giữa “đúng chuẩn” và “lệch chuẩn”.

[008]

1)

and possibly mad political figure (và còn có thể bị điên)
Dễ đưa người đọc đến chỗ hiểu lầm vì a mad political figure thì khác với a mad man.

Nếu người ta hiểu thế là hiểu đúng chứ không phải hiểu lầm. Câu đầu tiên của bài viết so sánh hai trường hợp giữa đại đế Nero và tổng thống Trump nhưng câu sau tác giả viết về con người Trump (a man) nên dù so sánh với Nero nhưng tác giả không còn viết “đại đế” và “tổng thống” nữa, nhưng để độc giả đừng quên Trump còn là tổng thống, cũng như ngoài con người của Nero ra thì Nero còn là một đại đế, nên tác giả muốn nhắc lại họ cũng là political figure thay vì đơn thuần chỉ nói là man, nhưng đều có nghĩa như nhau. Hơn nữa, “a mad doctor is also a mad person; a mad president is also a mad person; a mad emperor is also a mad person; a mad pastor is also a mad person; a mad anything is also a mad anything”. Không có ai bước ra ngoài đường làm tổng thống hay làm một political figure nào đó thì điên rồi khi bước vô nhà cởi cái áo tổng thống hay political figure ra xong là lại trở thành người bình thường cho đến khi khoác áo tổng thống vào mới bị điên lại, cứ thế mà đổi màu khi điên khi không như tắc kè được! Do đó, a mad political figure cũng chính là a mad person (trong person đó gồm cả man) chứ không thể có chuyện khi làm political figure thì điên mà đến khi làm lay figure thì hết điên.

Dĩ nhiên, người đọc có đồng ý hay không lại là chuyện khác và đó là quyền của họ.

2)

persistent efforts to delegitimize the voting process (liên tục nỗ lực phá hoại tiến trình bỏ phiếu)
delegitimize không phải là phá hoại. Rút ra khỏi, không chấp nhận hoặc không biểu đồng tình một điều gì đó mà nó có thể là đúng đắn.

Trước hết, tôi trích vài định nghĩa của từ điển ra đây:
Định nghĩa của Merriam-Webster dictionary: Delegitimize (transitive verb): to diminish or destroy the legitimacy, prestige, or authority of // ví dụ: delegitimize a government
Định nghĩa của Dictionary.com: to remove the legitimate or legal status of
Định nghĩa của Collins dictionary: Delegitimize: verb (transitive): to make invalid, illegal, or unacceptable. Ex. crushing and delegitimizing all dissent in the region

Khi một thứ gì đó đang legitimate mà lại đi delegitimize nó thì chính là hoặc là tìm cách hoặc biện pháp nào đó để làm cho nó không còn legitimate nữa. Cách hoặc biện pháp đó có thể là ôn hòa bình thường hoặc gian trá phá hoại hoặc ngay cả đàn áp để nó không còn legitimate nữa.

Dĩ nhiên, có thể có nhiều chữ khác dùng được chứ không phải chỉ có chữ “phá hoại” nhưng xét về ý nghĩa của chữ delegitimize nói riêng và trong ngữ cảnh hay context của cả bài viết gốc thì tôi quyết định rằng động từ delegitimize mà tác giả dùng trong bài này có ý nói là “phá hoại” không hơn không kém.

Nhân tiện tôi bàn thêm về cách bác hiểu động từ delegitimize là “Rút ra khỏi, không chấp nhận hoặc không biểu đồng tình một điều gì đó mà nó có thể là đúng đắn”. Nếu muốn diễn tả ý đó thì không ai dùng và cũng không thể dùng động từ “delegitimize” được. Nếu có dùng thì là dùng sai động từ delegitimize vì động từ này không hề có nghĩa và connotation như vậy. Động từ delegitimize mang connotation là phá hoại, vu khống, tuyên truyền dối trá cốt để hủy hoại legitimacy chứ không hề có ý neutral để có thể dùng trong bất cứ trường hợp nào cũng được. Hành động delegitimize ở đây là hành động có ý xấu chứ không bao giờ lại “có thể là đúng đắn” được. Bác cứ thử tìm một câu tiếng Anh dùng động từ delegitimize theo nghĩa Rút ra khỏi, không chấp nhận hoặc không biểu đồng tình một điều gì đó mà nó có thể là đúng đắn như bác nói xem có không. Nếu bác cho là có thì xin bác cứ trích ra đây và cho biết source để ta cùng xem trong context của bài nào đó được bác trích dẫn có dùng chữ đó có mang connotation trung dung hay tốt đẹp hay không. Xét theo vốn hiểu biết hạn hẹp của tôi thì tôi chưa hề thấy động từ delegitimize được dùng trong câu tiếng Anh nào mà có connotation trung dung hay tốt đẹp cả. Nếu muốn gắng gượng mà bảo là có thì người ta delegitimize một việc mà bản chất của việc đó đã là xấu xa sai trái rồi nhưng vì lý do nào đó, chẳng hạn bị áp dụng vũ lực bắt chấp nhận chấp nhận hoặc để lâu cứt trâu thành bùn nên đã “hóa thạch” mất rồi. Đến khi có người tỉnh ngộ thì nay mới tìm cách để delegitimize nó.

Cái voting process đó ở Mỹ từ lúc lập quốc đến nay đã từng mang tai tiếng là chuyện xấu xa sai trái lắm hay sao mà sao nay đột nhiên chỉ có trào Trump trong khoảnh khắc sắp tới cuộc bầu cử năm 2020 này (2016 vẫn chưa thấy) lại nhận ra cái bản chất xấu xa sai trái của voting process đó nên phải tìm cách delegitimize nó cho được tốt đẹp lại? Khi bác nói Rút ra khỏi, không chấp nhận hoặc không biểu đồng tình một điều gì đó mà nó có thể là đúng đắn mà nếu bác quả thật nghĩ cái voting process đó đã mang bản chất xấu xa từ lúc mới ra đời như vậy thật nên bây giờ delegitimize mới là chuyện làm đúng đắn thì ô hô ai tai, tôi e rằng gắng gượng quá nó hóa… rồ! Tuy nhiên, bác có quyền cứ cho là bác đúng, tôi vẫn cho là tôi đúng nhưng tôi là người dịch, tôi chọn cách dịch tôi nghĩ là đúng và chịu trách nhiệm với độc giả nếu tôi sai! Umm… tui cũng không biết chịu trách nhiệm gì bây giờ nhưng đại khái cứ nói thế.

Nếu có người chứng minh thỏa đáng cho tôi được là trong tiếng Anh động từ delegitimize vẫn có thể dùng với connotation tốt đẹp thực sự, tức là delegitimize một việc mà bản chất việc đó đã là tốt đẹp rồi nhưng cứ vẫn khăng khăng đòi delegitimize nó như thường (để thay bằng thứ tốt đẹp hơn nữa?). Mà nếu có thứ tốt đẹp hơn thì chắc cũng đâu cần phải delegitimize cái cũ làm gì. Tự cái tốt đẹp hơn đó là đủ để thay thế cái cũ vù vù rồi chứ hơi đâu mà phí công làm chuyện delegitimize cái cũ như ruồi bu… đầu Pence như thế. Bác đồng ý không nào? Trong khi chờ đợi bác tìm được chứng cứ thì tôi vẫn giữ nguyên cái hiểu này của tôi nhá. Khi nào bác tìm ra thì tôi đổi ý cũng chưa muộn.

3)

Trump and his fellow Republicans have cast a shadow on the American project (bức màn tang tóc)
cast a shadow không phải là bức màn mà cũng chẳng chính xác là sự tang tóc

Bác nói đúng là trong cast a shadow thì mỗi chữ trong đó đều không có chữ nào có nghĩa là “màn” hay “tang tóc” cả. Nhưng dịch không có nghĩa là dịch từng chữ. Tôi dùng tạm trường hợp sau đây làm ví dụ nhá:

Câu tiếng Anh: His thingy is not my cup of tea. Có bốn câu dịch: 1) Cái đồ của ảnh không phải là tách chè của em. 2) Cái của quỷ của khứa thiệt là như hạch vậy đó, 3) Tao không ưa cái thứ cà chớn gì đó của nó, và 4) Tôi không thích dự án của ông ta thì bác nói câu nào trong bốn câu đó là câu dịch sai, dịch không chính xác hoặc làm méo mó ý người nói nào, hay là cả 4 câu luôn? Trước hết, rõ ràng cup và tea gì cũng đều không phải là “hạch”, là “ưa”, là “thích” gì cả. Vậy thì câu 1 mới là câu dịch chính xác và không làm méo mó ý người nói chăng? Còn ba câu kia là cố tình méo mó, xuyên tạc lung tung lên xất cả? Quên không nói thêm cái context của bài đó là nhân vật nói câu này vốn ghét cay ghét đắng cả con người lão kia vì lão vốn đã có các hành vi mất dậy với cô ta từ lâu rồi chứ không riêng gì cái dự án (nếu đọc hết bài kỹ lưỡng thì người đọc sẽ biết cái thingy đó là cái dự án. Bài đó không có đây nhưng tôi kể thêm về cái context của cả bài đó thôi) của lão.

Tóm lại, cup of tea hay cast a shadow đều là idioms mà idioms hay idiomatic expressions nào cũng đều có nghĩa không phải là nghĩa đen của từng chữ trong cái idiom hay expression đó.

Trước hết tôi trích định nghĩa về cast a shadow của vài quyển từ điển:

Macmilland Dictionay: to make a situation seem less hopeful and more likely to end badly
The Free Dictionary: to dampen, spoil, or ruin something that was hitherto good or positive
Cambridge Dictionary: to spoil a good situation with something unpleasant

Bác có thể lập luận rằng trong các định nghĩa này cũng không có chữ nào là “bức màn” hay “sự tang tóc” cả. Nếu thế thì tôi cũng lại xin nhắc lại là “dịch không có nghĩa là dịch từng chữ” và mấy thí dụ tôi viết ở trên. “Dịch” đây là tôi dùng tiếng Việt để lột lại “cái ý” của bài viết tiếng Anh. Dĩ nhiên là tôi phải dùng “vốn liếng văn chương chữ nghĩa tiếng Việt theo cách hiểu và diễn giải của chính tôi để diễn tả lại “cái ý” đó, chứ nếu không thì thà gọi ông Gái Gú Chân Lết cho ông ấy ghép chữ từ điển cho xong, nhanh hơn tôi một tỷ bốn trăm triệu lần. Do đó “phủ một bức màn tang tóc” chính là cái idiom expression bằng tiếng Việt tôi dùng để diễn tả cái ý của định nghĩa trong ba quyển từ điển tôi trích ở trên nói chung và để dịch cái ý của ông tác giả bài viết này nói riêng.

Đang tràn trề ý tưởng cùng văn chương lãng mạn, tôi xin dấn bước chơi thêm một ví dụ nữa. Hãy tưởng tượng tôi là văn sĩ và tôi muốn diễn tả cái ý “đau khổ khôn cùng” của một anh chàng mới bị ‘người yêu anh, anh mới quen mà thôi’ xách bóp sang ngang và anh thất thểu về nhà ngồi diện bích mà tim gan phèo phổi như đang bị ai tùng xẻo. Sau một hồi ngẫm nghĩ lung lắm tôi bèn nắn nót ra được câu sau đây: “Anh có thể cảm thấy nỗi đau khổ của mình đang rịn ra từng lỗ chân lông tràn ngập chan hòa khắp nơi như đang phủ cả một bức màn tang tóc lên căn phòng của anh” thì có được không? Tôi có được diễn tả cái ý “đau khổ vô biên” của anh ấy bằng cách dùng “bức màn tang tóc” hay không? Hay là tôi dùng vậy là tôi đã xuyên tạc hoặc méo mó nỗi đau khổ của anh thành ý khác? Nhiều lắm thì có người bảo tôi sến chứ không thể bảo tôi méo mó hay xuyên tạc nỗi niềm đau đớn của anh chàng kia được! Một lần nữa, đặt trong context của bài viết tiếng Anh thì cái thành ngữ cast a shadow on đó chính là cùng ý cùng nghĩa với cái expression “phủ một bức màn tang tóc lên” mà tôi đã dùng vậy, không nhẹ hơn và cũng không nặng hơn, mà là chính xác như vậy.

Đương nhiên là có vô số cách để dịch một câu. Do đó, có những cách khác, những idioms khác tương tự để diễn tả vẫn đúng ý bản gốc vậy, chỉ là khác theo writing style và personal preference của riêng mỗi người mà thôi.

Để cho cuộc … “tranh luận” được hào hứng khác hẳn với cuộc tranh luận giữa các ứng cử viên tổng thống vừa qua, chẳng hay bác có thể dịch lại ba câu đó theo cách mà bác nghĩ là không làm méo mó ý nghĩa, chính xác hơn, hoặc hay hơn không. Như vậy tôi có được ba câu của bác để nghiên cứu và nhận xét. Nếu ta thấy ba câu của bác chính xác hơn về ý nghĩa trong bản gốc và còn hay hơn nữa thì quý hóa quá! Tôi chẳng những học được cách dịch chính xác hơn và hay hơn mà tôi cũng sẽ sửa lại ba câu dịch đó ngay để thay bằng ba câu mới của bác.

Tôi hơi ngạc nhiên khi không thấy bác vạch ra là tôi dịch he, him, his là y, y, của y chứ không dịch là ông ấy, ông ta, của ổng. Dù bác không vạch nhưng tôi cũng giải thích luôn một thể phòng những lần sau có người thắc mắc. Có, có khi tôi cũng dịch thành ông ấy, ông ta, của ông ấy chứ có phải không có đâu, nhưng tất cả đều tùy theo context, hơi hám, mùi vị, tình cảm, màu sắc, sắc thái, linh hồn mà tác giả bài viết gửi gắm vào bài viết gốc. Tùy theo tôi nhận ra tất cả những thứ ấy đượm trong câu cú, chữ dùng, nội dung, khuynh hướng, mục đích của tác giả bài viết như thế nào thì tôi sẽ tìm cách lột sạch sành sach cho bằng được theo hết khả năng của tôi. Người khác có quyền bất đồng ý kiến và/hoặc chất vấn nếu dằn lòng không được. Dĩ nhiên tôi không có bổn phận phải trả lời ai cả nhưng thông thường thì tôi rất hân hoan sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc theo hết khả năng hiểu biết của tôi, dù thắc mắc có quan trọng hay không. Duy có điều là khi tôi viết cái gì tôi hay dài dòng tung tăng lấn chỗ này chèn chỗ kia để lấy chỗ nên trở thành hơi loòng thoòng tí. Nếu có loòng thoòng quá thì mong bác xí xóa cho vậy!

Kết luận: Đọc xong lời phê bình của bác (nó là phê bình thì gọi thẳng là phê bình, đúng không nào?) về 3 chỗ đó thì tôi có nhận xét chung như sau:
1) Bác hiểu sai hoặc chưa hiểu đúng nghĩa và connotation của mỗi chữ tiếng Anh dùng trong những câu này.
2) Lý do có thể là bác không quen đọc tiếng Anh lắm hoặc vì đã “không cần biết ông J. Stiglitz viết với mục đích gì và đã có những bằng chứng gì cho những chi tiết trong bài” cho nên vì đã gạt đi trước bài viết của ông ta rồi cho nên bác cũng không thể ngấm được ý và những cái shade of meaning hay connotation của mỗi chữ, mỗi câu ông ta viết.
3) Bài viết của ông ta không phải là một bài address to the jury hay để chứng minh một tội nào đó beyond the shadow of a doubt cho nên tác giả không cần phải trưng bằng chướng bằng ách gì cả, nếu không thì bài viết của ông ta sẽ trở thành một tập hồ sơ dầy gấp 99 lần tập hồ sơ điều tra của Mueller rồi. Đây là một bài xã luận trình bày ý kiến của ông ta về tình hình thời sự. Người đọc có thể đồng ý với ông ta hoặc có thể không. Tôi đồng ý với ông ta nên tôi chọn bài của ông ta tôi dịch và do đó tôi cam đoan tôi hiểu rõ tâm tư và ý nghĩa sâu xa của mỗi câu mỗi chữ ông ta chọn dùng chính xác hơn hẳn những người không đồng ý với ông ta.
4) Tôi nhìn nhận lần này bác không còn hồ đồ như lần bác quáng gà đến nỗi nhìn gà thành khủng long rồi lôi ông Văn Giang ra mà mắng mỏ ông ta dịch “forecast” thành “tin đồn”. Tuy nhiên, xét cho cùng thì… it takes more than being just bilingual to appreciate the true shades of meaning of a piece of writing and its translated version.

Còn một mớ bài dịch khác của tôi trong này, bác có plenty of material để chọn ra một số khác đem ra chúng ta cùng mua vui thêm một vài trống canh, hay hào hứng hơn nữa là bác dịch lại ba câu bác nêu ra ở trên cho đúng tiêu chuẩn theo ý bác rồi chúng ta cùng xem thử xem nó phơi bày được cái méo mó của mấy câu của tôi rõ ràng hơn không. Đôi khi chỉ nhìn cái méo thôi thì ta không thấy rõ là nó méo nhưng nếu đem ra để cạnh cái thẳng tắp thì tự nhiên ai cũng thấy rõ ràng là cái kia nó méo thật. Đấy là nỗ lực giải thích những điểm phê bình của bác và hy vọng là giải thích được thỏa đáng. Nếu bác vẫn còn... thắc mắc, xin cứ nêu tiếp.