Suy nghĩ 1 chấm 5

[Platinum]

Dà, đề tài này hay lắm, Plat em cũng xin mạo muội vô bàn loạn để học hỏi thêm.
Như chữ 'ấn tượng' được xài rộng rãi như tính từ, mà là positive. Chữ này thiệt ra là danh từ có phải? Ấn tượng tốt hoặc ấn tượng xấu. Nhung em này được xài như vầy "Giọng ca của cô ấy rất ấn tượng', và mình nên hiểu là giong cô ấy hát hay.
P cũng hieu và xài chữ 'thông tin' như động từ.

Còn một cái nữa, giới trẻ bây giờ viết sai chính tả một cách nghiêm trọng. Chẳng lẽ chính tả không còn là một môn bắt buộc ở bậc tiển học học hay sao kìa!

[008]

Có thét mét với anh 008, chữ thông tin được dùng như danh từ nếu không lầm là do dịch từ chữ information, nếu không dùng chữ thông tin như danh từ, vậy chúng ta dùng chữ gì để dịch chữ information? ht có suy nghĩ thế này, có thể gọi là đi ngược chiều, hay unpopular opinion, là theo thời gian thì sự phân biệt danh từ, động từ, tính từ... bị xóa đi, dùng qua lại là việc có thể chấp nhận và thực tế tiếng Anh cũng đã và đang có tình trạng như vậy. Xin đơn cử(*): hồi xưa tiếng Anh phân biệt invite/ invitation; reveal/ revelation... mà giờ đây họ dùng một dạng duy nhất : invite, reveal khi với dạng danh từ và khi với dạng động từ tùy theo văn mạch mà người nghe, người đọc sẽ tự hiểu thuộc dạng nào. Mấy chữ bây giờ họ dùng như bảo vệ, lái xe... nghe chói tai nhưng ht nghĩ cũng có thể thông qua. Chúng ta đôi khi cũng có nói những câu tương tự như :"Chị ấy là người rất tâm lý". Chữ "tâm lý" rõ ràng là danh từ nhưng đã bị chuyển qua tính từ, chúng ta nghe, dùng riết cũng thấy bình thường. Túm lại cái point ht muốn nói là ngôn ngữ chuyển động, chúng ta không thể giữ cho nó đứng cố định một chỗ, giả như mấy ông Phạm Quỳnh, Khái Hưng... đội mồ sống lại ở khoảng năm 1970 thì cũng thấy cái tiếng Việt có những cái kỳ cục, kỳ khôi, kỳ quặc, tuy nhiên không phải thay đổi mới nào của tiếng Việt thì ht cũng hoan nghinh nhiệt liệt và "hồ hởi" đón chào, thí dụ như liên hệ thay vì liên lạc, góa phụ thay vì quả phụ, thập kỷ thay cho thập niên, diễu hành thay vì diễn hành, kỳ công thay vì công phu... Nói đến đây, sực nhớ một chữ "cực" phổ biến cả trong nước cũng như hải ngoại nhưng dùng sai so với trước kia, đó là hai chữ "tản mạn". Thí dụ: tản mạn về bánh mứt, tản mạn về tình yêu, tản mạn về hoa xuân... Dùng phổ biến đến nỗi hầu như không còn mấy ai nhận ra sai, và nếu có ai bảo là sai thì cũng ngớ ra. Thật ra chữ "tản mạn" chỉ là trạng từ bổ túc cho động từ, chẳng hạn : viết tản mạn, suy nghĩ tản mạn... nhưng bây giờ thì mọi người kể cả có cái ông học giả nghiêng cú tiếng Dziệc nọ cũng dùng chữ tản mạn với tính cách động từ như nói trên, mới đầu ht thấy cũng nhăn nhăn như khỉ ăn ớt nhưng dần dần quen và chấp nhận thực tế.

(*) Đơn cử. Chữ này rất nhiều người dùng không đúng, nói thẳng ra kể cả các bậc giáo sư, học giả... Đơn nghĩa là một, điều này ai cũng biết, thế nhưng rất nhiều người sau khi viết chữ "đơn cử" là họ liệt kê ra nhiều thứ, nhiều người... như vậy là đâu còn "đơn cử" nữa mà là "đa cử" rồi!

P.S. Câu nêu trên "Chị ấy rất tâm lý", chúng ta có thể hiểu, nhưng còn câu theo kiểu thời nay bên bên hay dùng :"Anh ta/ cô ta rất tâm trạng" thì thú thiệt không hiểu câu đó noái chi chi.

Xin tiếp tục bàn thêm với ý anh HT ở trên:

ht có suy nghĩ thế này, có thể gọi là đi ngược chiều, hay unpopular opinion, là theo thời gian thì sự phân biệt danh từ, động từ, tính từ... bị xóa đi, dùng qua lại là việc có thể chấp nhận và thực tế tiếng Anh cũng đã và đang có tình trạng như vậy.

Nếu vậy thì mình xài theo tiếng… Anh mất rồi! Mỗi ngôn ngữ đều có cấu trúc, cách dùng, nghĩa đen ý bóng hay idiosyncrasies của riêng nó. Nếu không thì giống nhau hết và xưa ta cũng từng thấy xuất hiện tiếng quốc tế Esperanto, là một cách kết hợp hằm bà lằng một mớ tiếng của Tây Âu và Bắc Mỹ vừa dễ học mà còn dẹp bỏ được những cái riêng tư, đặc thù, đặc trưng, đặc… sệt của mỗi nền văn hóa văn học cá biệt nữa. Nhưng xem ra tiếng này cũng đang mai một dần và càng ngày số người biết hoặc học tiếng quốc tế này càng thu bé tí teo lại. Do, theo tui, tiếng Anh là tiếng Anh, tiếng Pháp là tiếng Pháp, tiếng Tàu, tiếng Việt hay tiếng nào khác bao giờ cũng khác nhau vì các nền văn hóa, văn học, văn minh, văn chương, xã hội, lịch sử, … của mỗi xứ đều khác nhau. Đó cũng là lý do khi ta bám theo từng chữ và câu cú của một ngoại ngữ nào đó để viết tiếng Việt thì sẽ thấy xốn con mắt ngứa lỗ tai vậy. Cho dù thấy miết, nghe riết rồi cũng quen mắt quen tai thật nhưng nếu vì quen mắt quen tai mà cứ thế để mặc cho gió cuốn mưa trôi thì đến ngày ta cũng đánh mất luôn nền văn hóa, văn học, văn chương, văn… vẻ của tiếng nước ta. May mà truyện Kiều chưa mất nên vẫn còn chút hy vọng le lói tiếng Việt chưa mất. Nhưng một ngày nào đó mà thấy truyện Kiều in là:

Trăm năm trong cõi người ta
Từ tài từ mệnh khéo là ghét nhau…

hay

Từ trinh đáng giá nghìn vàng,
Đuốc hoa chẳng thẹn với chàng mai xưa

Thì tui biết là đã mất tiếng Việt rồi!
Tóm lại, tui vẫn vùng vẫy(*) cho đến cùng dù chỉ là một con lăng quăng trong lòng sông Cửu Long vì ít ra thì gia đình lăng quăng của tui vẫn cố giữ tiếng Việt… ít lai căng nhất là được rồi! Tui chỉ hy vọng còn nhiều người, nhiều gia đình khác cũng thế.

hồi xưa tiếng Anh phân biệt invite/ invitation; reveal/ revelation... mà giờ đây họ dùng một dạng duy nhất : invite, reveal khi với dạng danh từ và khi với dạng động từ tùy theo văn mạch mà người nghe, người đọc sẽ tự hiểu thuộc dạng nào.

Dà chiện này tui hông đồng ý! Họ không dùng một dạng duy nhất là invite với reveal mà họ dùng hết những dạng đó, nhưng mỗi dạng còn tùy theo hoàn cảnh, câu truyện và nhắm vào “đối tượng” hay “mục tiêu” nào.

Mấy chữ bây giờ họ dùng như bảo vệ, lái xe... nghe chói tai nhưng ht nghĩ cũng có thể thông qua. Chúng ta đôi khi cũng có nói những câu tương tự như :"Chị ấy là người rất tâm lý". Chữ "tâm lý" rõ ràng là danh từ nhưng đã bị chuyển qua tính từ, chúng ta nghe, dùng riết cũng thấy bình thường.

Dạ tui vẫn nghe chói tai như thường, hổng quen chút nào. Tui vẫn nhăn mặt khi nghe “chị ấy rất tâm lý” chứ không thành bình thường được. Nếu đổi chút thành “Chị ấy rất sành tâm lý” thì tui mới thấy bình thường mà thở phào nhẹ nhõm.

giả như mấy ông Phạm Quỳnh, Khái Hưng... đội mồ sống lại ở khoảng năm 1970 thì cũng thấy cái tiếng Việt có những cái kỳ cục, kỳ khôi, kỳ quặc,

Dà, cũng còn tùy theo bối cảnh sử dụng nhưng chắc chắn là sẽ có những trường hợp như vậy. Nhưng mấy ổng không bắt buộc phải chấp nhận những cái kỳ quặc kỳ khôi đó mà mấy ổng vẫn có thể tự nhiên sửa lại cho hết kỳ quặc theo ý mấy ổng thôi. Người khác nhìn thấy những cách mấy ổng xài mà tự quyết định mình thích cách nào thì xài cánh đó.

tuy nhiên không phải thay đổi mới nào của tiếng Việt thì ht cũng hoan nghinh nhiệt liệt và "hồ hởi" đón chào, thí dụ như liên hệ thay vì liên lạc, góa phụ thay vì quả phụ, thập kỷ thay cho thập niên, diễu hành thay vì diễn hành, kỳ công thay vì công phu.

Vậy là cũng như ý tui ở trên. Cái nào chấp nhận được hay không chấp nhận được đều toàn quyền ta cả. Anh ht cũng nhăn mặt về những cái anh không chấp nhận đấy thôi! Lấy mấy chữ anh dùng làm thí dụ thì tui cũng đồng ý với anh là “thập kỷ” thay “thập niên” là sai và “liên hệ” thay “liên lạc” là sai nhưng tui lại chấp nhận cả “góa phụ” lẫn “quả phụ”, “diễu hành” lẫn “diễn hành” (diễu” có từ xưa rồi), nhưng tui dùng mỗi chữ tùy theo môi trường, tùy theo giới, tầng lớp khán thính giả nào. Riêng “kỳ công” và “công phu” tui đang thắc mắc tại sao anh không chấp nhận vì hai chữ này đều có cả nhưng khác nghĩa nhau.

Nói đến đây, sực nhớ một chữ "cực" phổ biến cả trong nước cũng như hải ngoại nhưng dùng sai so với trước kia, đó là hai chữ "tản mạn". Thí dụ: tản mạn về bánh mứt, tản mạn về tình yêu, tản mạn về hoa xuân... Dùng phổ biến đến nỗi hầu như không còn mấy ai nhận ra sai, và nếu có ai bảo là sai thì cũng ngớ ra. Thật ra chữ "tản mạn" chỉ là trạng từ bổ túc cho động từ, chẳng hạn : viết tản mạn, suy nghĩ tản mạn... nhưng bây giờ thì mọi người kể cả có cái ông học giả nghiêng cú tiếng Dziệc nọ cũng dùng chữ tản mạn với tính cách động từ như nói trên, mới đầu ht thấy cũng nhăn nhăn như khỉ ăn ớt nhưng dần dần quen và chấp nhận thực tế.

Dà, tui chấp nhận cái trường hợp “tản mạn” làm động từ này nếu dùng trong đầu đề hay trong cái “tít” (titre, title) theo cách rút gọn vì lý do cần ngắn gọn hoặc nhấn mạnh và… cà giựt cho gồ. Trong thân bài nếu dùng “tản mạn” làm động từ trong một câu nào đó thì có thể tui vẫn không chấp nhận.
Thấy anh có dùng chữ “phổ biến” ở trên nên tui xin nói luôn về chữ này. Tui chỉ chấp nhận “phổ biến” là động từ chứ không chấp nhận dùng “phổ biến” như tĩnh từ, trạng từ. Ví dụ:
1) Xin quý vị đừng phổ biến tin này (động từ)
2) Chúng ta cần phổ biến rộng rãi tin này (động từ)

Nếu muốn dùng làm tĩnh từ, trạng từ thì tui dùng những chữ như “phổ thông”, “thông dụng”, "thịnh hành"... chẳng hạn chứ tui không dùng “phổ biến”.

:"Anh ta/ cô ta rất tâm trạng" thì thú thiệt không hiểu câu đó noái chi chi.

Dà, tui nghĩ họ muốn nói “anh ta/cô ta rất buồn”. Tui thấy kiểu dùng “tâm trạng” này là nhiều khi tui kềm hổng nổi mà buộc miệng ra luôn “dăng dẻ dăng chương quá há!”

Tới đây xin hết, trừ phi có ai thấy tui quên chỗ nào.

[008]

Dà, đề tài này hay lắm, Plat em cũng xin mạo muội vô bàn loạn để học hỏi thêm.
Như chữ 'ấn tượng' được xài rộng rãi như tính từ, mà là positive. Chữ này thiệt ra là danh từ có phải? Ấn tượng tốt hoặc ấn tượng xấu. Nhung em này được xài như vầy "Giọng ca của cô ấy rất ấn tượng', và mình nên hiểu là giong cô ấy hát hay.
P cũng hieu và xài chữ 'thông tin' như động từ.

Còn một cái nữa, giới trẻ bây giờ viết sai chính tả một cách nghiêm trọng. Chẳng lẽ chính tả không còn là một môn bắt buộc ở bậc tiển học học hay sao kìa!

Vụ "Giọng ca của cô ấy rất ấn tượng" tui đoán là do người ta dịch... hạch mà ra. Một gia đình nhà impress, impression, impressed, impressive, impressively gì gì đó là đều trở thành động từ, danh từ, tĩnh từ, trạng từ "ấn tượng" trong tiếng Việt hết nên mới ra nông nỗi này! Người đọc, người nghe riết thành quen cứ nghĩ đó là tiếng.... vịt nên cứ thề mà lây nhau còn hơn lây COVID nữa. Mai mối dám thấy câu "Hôm đó ảnh ấn tượng em lắm nên em cũng rất ấn tượng" thì tui chỉ biết bỏ xứ mà đi (í quên, tui đã bỏ xứ đi rồi còn gì nữa!)
Vìết sai chính tả không phải riêng gì giới trẻ đâu. Ngày xưa ngày nay hay già trẻ lớn bé gì cũng vẫn viết sai chính tả lổn ngổn đầy đường lên hết. Lý do là vì nói sao viết vậy mặc dù nhìn mặt chữ mòn tròng mắt cũng không nhớ mặt chữ mà cứ vẫn "nói sao viết vậy"!!!

[Nhã Uyên]

yeap, 5 thấy hay hay nên đăng lên chơi. Chữ "thông tin" ngày nay ở VN dùng là danh từ. Dùng sai riết rồi quen dần như ông Quyên Di nêu lý do, rồi chấp nhận luôn.

Đúng ra gọi là "thông tín", "thông tấn". Tiếng Hán-Việt. Thông tín viên là người đưa tin tức. Thông tấn xã là nơi loan tin tức.

Tái bấm: nhân trong cái clip phỏng vấn có nói chữ liên hệ <=> liên lạc.
Ngày xưa giữa thầy cô và phụ huynh học sinh có cái sổ làm vật "thông tin" gọi là "thông tín bạ". Sau 1975, thì người ta gọi là "sổ liên lạc". Cũng ô cơ!
Cũng may là lúc đó chưa có mốt dùng chữ "liên hệ". Nếu không cái "thông tín bạ" trở thành "sổ liên hệ" thì tiêu rồi.

Ngôn ngữ thay đổi liên tục, có khi tốt hơn, có khi xấu hơn. Cũng có lúc mình cố tình sử dụng vài chữ/từ * sai chỗ để hàm ý diễu cợt hoặc với bạn bè thân quen, trong câu chuyện phiếm. Tuy nhiên, nếu thói quen sử dụng dùng sai nghĩa một chữ rồi cứ dùng lập đi lập lại và mặc nhiên cho là đúng, thì điều này cầm xem xét lại, ví dụ “mốt” dùng chữ “liên hệ” sau này như anh 5 nói đó. Uyên đã từng có tội dùng sai chữ “liên hệ”, nghĩ rằng nó đồng nghĩa với “liên lạc”. May quá Uyên được người nhà “khai sáng” , giải thích rằng chữ “liên hệ” dùng trong nước là sự lắp nghép hai chữ “liên lạc” và “quan hệ” lại và gán cho nó ý nghĩa là “tiếp xúc, trao đổi để đặt và giữ quan hệ với nhau”, chứ xét về nghĩa gốc thì hai chữ này có sự khác biệt rõ ràng. Còn nhiều, nhiều chữ nữa … như có hôm nghe bài hát “Chán Nản” của NS Văn Phụng, mở đầu với câu “Đã có những lúc chán chường. Chán cho đời sao buốn quá…”
Uyên hiểu chữ “chán chường” theo nghĩa ngày nay là “chán lắm, không còn thiết gì nữa, vì đã thất vọng nhiều” , nào ngờ nó vốn còn có nghĩa là “rõ ràng, tường tận”. Một lần nữa, Uyên được khai sáng, khai sáng.

* chữ/từ thanks thầy 008 nhắc Uyên mới nhớ mình hay dùng từ và chữ lẫn lộn vàng thau. Theo Uyên hiểu:

Từ là chữ; nhóm chữ - trong truyền thống tiếng Viết không dùng riêng lẻ mà chỉ dùng trong những chữ kép
Chữ là chữ; chữ cái

[008]

Ngôn ngữ thay đổi liên tục, có khi tốt hơn, có khi xấu hơn. Cũng có lúc mình cố tình sử dụng vài chữ/từ * sai chỗ để hàm ý diễu cợt hoặc với bạn bè thân quen, trong câu chuyện phiếm. Tuy nhiên, nếu thói quen sử dụng dùng sai nghĩa một chữ rồi cứ dùng lập đi lập lại và mặc nhiên cho là đúng, thì điều này cầm xem xét lại, ví dụ “mốt” dùng chữ “liên hệ” sau này như anh 5 nói đó. Uyên đã từng có tội dùng sai chữ “liên hệ”, nghĩ rằng nó đồng nghĩa với “liên lạc”. May quá Uyên được người nhà “khai sáng” , giải thích rằng chữ “liên hệ” dùng trong nước là sự lắp nghép hai chữ “liên lạc” và “quan hệ” lại và gán cho nó ý nghĩa là “tiếp xúc, trao đổi để đặt và giữ quan hệ với nhau”, chứ xét về nghĩa gốc thì hai chữ này có sự khác biệt rõ ràng. Còn nhiều, nhiều chữ nữa … như có hôm nghe bài hát “Chán Nản” của NS Văn Phụng, mở đầu với câu “Đã có những lúc chán chường. Chán cho đời sao buốn quá…”
Uyên hiểu chữ “chán chường” theo nghĩa ngày nay là “chán lắm, không còn thiết gì nữa, vì đã thất vọng nhiều” , nào ngờ nó vốn còn có nghĩa là “rõ ràng, tường tận”. Một lần nữa, Uyên được khai sáng, khai sáng.

* chữ/từ thanks thầy 008 nhắc Uyên mới nhớ mình hay dùng từ và chữ lẫn lộn vàng thau. Theo Uyên hiểu:

Từ là chữ; nhóm chữ - trong truyền thống tiếng Viết không dùng riêng lẻ mà chỉ dùng trong những chữ kép
Chữ là chữ; chữ cái

- Ngay sọ dừa! "Từ" là Hán Việt và không dùng riêng lẻ trong tiếng Việt mà chỉ dùng trong chữ kép. Ví dụ: từ ngữ, danh từ, động từ, từ nguyên, từ điển, từ vựng, .... (ngày xưa viết mấy chữ kép Hán Việt này có gạch nối nên rõ ràng lắm.
- "Chữ cái" còn gọi là "mẫu tự" nếu không muốn dùng "chữ".
- Nghĩa "rõ ràng, tường tận" chắc còn rất ít người xài nếu không nằm trong context thật cụ thể. Một nghĩa nữa của "chán chường" cũng cùng lò với "rõ ràng, tường tận" mà ra là "chán chê", "nhiều quá rồi nên không còn gì là không biết, không rõ nữa", hay đã "thỏa thuê quá độ" thì vẫn còn thông dụng.

Uyên hiểu chữ “chán chường” theo nghĩa ngày nay là “chán lắm, không còn thiết gì nữa, vì đã thất vọng nhiều” , ...

Hiểu nghĩa này cũng không sai, duy có lý do tại sao lại "chán lắm, không còn thiết gì nữa" thì không đúng. "Chán chường" đây không phải vì đã thất vọng nhiều mà là vì không thấy còn hứng thú gì nữa, đã trải qua tận tường lắm rồi, biết hết rồi.

[Nhã Uyên]

-
- Nghĩa "rõ ràng, tường tận" chắc còn rất ít người xài nếu không nằm trong context thật cụ thể. Một nghĩa nữa của "chán chường" cũng cùng lò với "rõ ràng, tường tận" mà ra là "chán chê", "nhiều quá rồi nên không còn gì là không biết, không rõ nữa", hay đã "thỏa thuê quá độ" thì vẫn còn thông dụng.
Hiểu nghĩa này cũng không sai, duy có lý do tại sao lại "chán lắm, không còn thiết gì nữa" thì không đúng. "Chán chường" đây không phải vì đã thất vọng nhiều mà là vì không thấy còn hứng thú gì nữa, đã trải qua tận tường lắm rồi, biết hết rồi.

À, như câu: “Đã giải thích chán chường mà nó vẫn u mê!”

Cập nhật luôn. Hay quá. Đọc để hiểu và thêm yêu tiếng Việt.