Phòng Triển lãm ảnh Nghệ thuật của ốc

[ốc]

so sánh âm nhạc với hội họa hoặc tranh ảnh, không khác nào so sánh cái tai với con mắt, cái nào quan trọng và cần thiết hơn? Người Tây phương thì nói là so sánh trái táo với trái cam.

Em không so sánh cần thiết hay quan trọng. Em so sánh cái nào truyền được cảm xúc hiệu quả hơn. Vậy cũng là cam với táo hở chị?

"cầm kỳ thi họa" chẳng qua là xếp vậy cho có vần điệu, dễ nói, dễ nhớ, chứ gặp người điếc thì cũng như không.

Em không tin đấy là do vần điệu. Cũng có thể nói "kỳ thi cầm hoạ" hay là "hoạ kỳ cầm thi" thì nghe vẫn xuôi tai. Sự sắp đặt từ xưa chắc là có chủ ý chứ không phải tuỳ tiện. Cái gì mình không hiểu thì cứ bảo là không có ý nghĩa cũng được sao?

ốc nói cái này sai. Người ta có thể vẽ đi vẽ lại một bức tranh ở những thời điểm, kỹ thuật và cảm xúc khác nhau, cho đến lúc người ta không muốn vẽ nữa (không tính tranh chép). Cái này gọi là "series of paintings", chẳng hạn như Van Gogh với "sunflowers". Cho dầu chỉ có một bức tranh đi nữa, khả năng tái sinh qua mỗi lần thưởng thức có hay không là tùy khả năng cảm nhận của mỗi người tùy theo thời điểm không gian, thời gian và cảm xúc. Cũng như nghe một bản nhạc, có lúc thấy hay có lúc thấy dỡ, khi xem một bức tranh, tùy theo cảm xúc, từng lúc, người ta nhìn ra những điều khác nhau và tìm được những rung động khác nhau. Còn xem tranh đẹp hay xấu, thiệt hay giả thì cũng như nghe nhạc thính phòng, orchestra hay là nghe karaoke thôi.

Người xem có những cảm nhận khác nhau nhưng bức tranh trước sau vẫn không có thay đổi.

Trong khi cùng một bản nhạc nhưng nhiều người chơi theo nhiều kiểu khác nhau là các phiên bản mới, một thứ si mù lắc rùm (simulacrum) mà em đã gọi là "sự tái sinh." Trong nhạc thì có, trong hoạ thì chưa thấy có gì tương đương.

Tóm lại, em chỉ thử trình bày một vài suy nghĩ từ quan điểm mỹ thuật của một cá nhân đã hình thành qua kinh nghiệm và nhận thức riêng. Em không bảo tất cả mọi người đều nhìn từ quan điểm này, và có nhẽ cũng khó cho chị Thằn Lăn hay chị muavalam hay chị Linh thử nhìn từ một góc độ của người khác. Các chị thấy sai thì cũng... đúng.

[Thằn Lằn]

Em không so sánh cần thiết hay quan trọng. Em so sánh cái nào truyền được cảm xúc hiệu quả hơn. Vậy cũng là cam với táo hở chị?

tôi nghĩ vậy! mắt và tai cái nào truyền được cảm xúc hiệu quả hơn ?

Em không tin đấy là do vần điệu. Cũng có thể nói "kỳ thi cầm hoạ" hay là "hoạ kỳ cầm thi" thì nghe vẫn xuôi tai. Sự sắp đặt từ xưa chắc là có chủ ý chứ không phải tuỳ tiện. Cái gì mình không hiểu thì cứ bảo là không có ý nghĩa cũng được sao?

thì tôi cứ theo cái kiểu không biết thì bảo là không có như ốc thôi!

Người xem có những cảm nhận khác nhau nhưng bức tranh trước sau vẫn không có thay đổi.

Trong khi cùng một bản nhạc nhưng nhiều người chơi theo nhiều kiểu khác nhau là các phiên bản mới, một thứ si mù lắc rùm (simulacrum) mà em đã gọi là "sự tái sinh." Trong nhạc thì có, trong hoạ thì chưa thấy có gì tương đương.

Vạn vật không cần phải thay đổi để thay đổi được cảm nhận của con người. Cảm nhận và khám phá khác nhau về một điều cố hữu cũng là một điều hay.

Nếu tôi không lầm thì khái niệm simulacrum xuất phát thừ hội họa mà ra! Cũng một bối cảnh, đối tượng hay vật thể, cũng một người trong từng lúc khác nhau hay nhiều người khác nhau, ở những quan niệm, cảm xúc, góc nhìn, kỹ thuật, v.v. khác nhau có thể tạo ra một số lớn tác phẩm khác nhau.

[ốc]

Em nghĩ là âm thanh truyền được cảm xúc nhiều hơn hình ảnh (thường thấy tả "giọng nói truyền cảm.") Theo tự nhiên, những gì có tính trừu tượng thì mắt thường khó nhận ra được. Cảm xúc chắc là thuộc về phần trừu tượng.

"Cầm kỳ thi hoạ" là cách xếp hạng những môn nghệ thuật có tính trừu tượng giảm dần. Những gì mang một hiện thân cụ thể như chữ viết, hình ảnh, màu sắc... thì không trừu tượng bằng những thứ không có hình dạng. Nhìn lại lịch sử phát triển của hội hoạ ta củng thấy cái hướng phát triển của nó theo chiều hướng càng ngày càng trừu tượng thêm dần. Phải chăng đó là bằng chứng cho ta thấy các hoạ sĩ đã tìm cách khắc phục cái nhược điểm thiếu-trừu-tượng của tranh ảnh?

Simulacrum xuất phát từ hội hoạ để chỉ sự sao chép từ một nguyên bản, nhưng trong hội hoạ thì người ta chỉ có thể hoàn thành một bức tranh, một bức tượng một lần rồi thôi, không thể ngồi vẽ đi vẽ lại những phiên bản giống nhau.

Trong âm nhạc thì nhiều người đánh một bản nhạc nhiều lần, tạo ra vô số những simulacra(crums). Khác nhau ở chỗ ấy: tranh ảnh chỉ có thể tái tạo từ nguyên bản một lần, còn âm nhạc có thể tái sinh vô tận.

[Thằn Lằn]

Có thể âm thanh truyền tải cảm xúc nhiều hơn hình ảnh. Tôi không bàn cãi về điều đó bởi vì âm nhạc và hội họa là hai loại nghệ thuật khác nhau (tạm bỏ nhiếp ảnh qua một bên vì nếu không là thành 3 loại nghệ thuật). Mọi sự so sánh đều trở nên khập khểnh. Đó là tại sao tôi nói là như so sánh cam và táo.

Lý do tôi lên tiếng nơi đây là vì tôi thấy ốc tâng bốc âm nhạc và vùi dập hội họa và nhiếp ảnh một cách không công bằng, bằng những từ ngữ như "ngõ cụt", "thụ động", "hữu hạn", "một sự thất vọng cụ thể", v.v... Có lẽ ốc cảm nhận được nhiều hơn từ âm nhạc và nói lên quan điểm của mình từ đó, mỗi người khác nhau, tôi tôn trọng điều đó. Nhưng phán xét điều mình chưa biết hoặc chưa cảm nhận được thì là chuyện khác.

Sự thay đổi về các trường phái của hội hoạ đi dần đến trừu tượng nhiều hơn là do sự phát triển của xã hội và con người, đòi hỏi tìm tòi, sáng tạo thôi. Âm nhạc cũng vậy, bây giờ người ta không chơi thuần nhạc cổ điển, hay pop, hay rock hay jazz nhiều nữa, mà người ta mix với nhau, pop jazz, pop rock, hip hop, techno, world music, v.v... Ốc có dám nói tại vì classical music không đủ sức truyền đạt cảm xúc hay không?

Một trong những cái khác biệt ở hội họa không thể so sánh được là khi viết nhạc, người ta ghi notes xuống được, để người khác có thể chơi lại được bằng những kiểu khác nhau. Còn hội họa, không ai ghi ra pha màu bao nhiêu cân lượng, strokes dài ngắn ốm mập ra sao đâu, cộng với cảm xúc của tác giả và cảm xúc của người xem nữa thì cũng là vô kể rồi. Điều đó tạo nên sự có một không hai của những tác phẩm, cùng một họa sĩ có muốn làm lại y chang cũng không được, nói chi tới sao chép hay in ra. Trong âm nhạc, có Keith Jarrett làm được gần giống như hội họa ở Koln Concert, nhưng rồi ổng cũng viết script lại được khi nghe lại record, nhưng chắc chắn sẽ không ai chơi lại được như vậy, cái đó là unique!

Nói quan điểm nghe để học hỏi cho vui chứ so sánh và xếp hạng thì e rằng không có kết quả đâu bởi nghệ thuật vốn là vô hạn. Tôi không có nhiều giờ để theo dõi đọc bài hay trả lời, coi như đây là post cuối của tôi trong mục này. Cám ơn ốc đã đọc và trả lời.

[tabalo]

"Cầm kỳ thi hoạ" nếu không nhầm là câu mà người xưa dùng để đánh giá về người đàn ông chứ không phải thứ tự hay giá trị các môn nghệ thuật vì chơi cờ không thể gọi là nghệ thuật

Theo đánh gía nghệ thuật đương đại người ta có 7 môn chính : Thi ca, Hội hoạ , Điêu khắc, Kiến trúc , Sân khấu & Khiêu vũ, Âm nhạc và cuối cùng là Điện ảnh.
Việc môn nghệ thuật nào là quan trọng tùy thuộc cảm nhận và sở thích mỗi người . Điện ảnh là môn nghệ thuật xuất hiện sau nhất nhưng lại được nhiều người ưa thích vì cũng như Âm nhạc , 2bộ môn này dễ tiếp cận , dễ cảm nhận và có nhiều cấp độ phù hợp cho mọi thành phần ,mọi trình độ hơn các môn nghệ thuật khác.

[ốc]

Anh tabalo, nghệ thuật thì cũng chính là mấy môn ăn chơi chứ gì đâu. Chơi cờ cũng là một nghệ thuật/một môn ăn chơi chứ anh. Muốn đánh cờ giỏi cần có óc tưởng tượng và cách nhìn trừu tượng. Phương Tây bảo chơi cờ là một môn thể thao thì anh có phản đối không?

Cách sắp đặt "cầm kỳ thi hoạ" không có nghĩa là cái nào quan trọng hơn, hoặc hay ho gì hơn, nhưng chắc là cũng có ngụ ý. Em đã nói ở trên kia.

Còn vấn đề "dễ tiếp cận hơn" thì chắc phải bàn luận dông dài chứ không thể nói khơi khơi. Xin anh thử triển khai bằng cách minh định cụ thể: nhạc nghệ thuật thì phải như thế nào, điện ảnh nghệ thuật thì phải như thế nào. Từ đó ta có thể đồng ý là hai môn nghệ thuật đấy "dễ tiếp cận" (hay không)?

Em thấy môn hoạ cũng rất dễ tiếp cận, như cái em Giắc cơ lin Ngô bên Úc đấy. Và nhiều em khác cũng vẽ duynh duých. Đến nhà bạn bè hay vào văn phòng của đồng sự thì lúc nào cũng thấy các tác phẩm nghệ thuật của các hoạ sĩ tí hon.

___

Em không giả nhời chị Thằn Lằn vì biết chị sẽ không có giờ vào đọc.

[LXD]

Bạn Ốc đã đi đúng đường nhưng vì hơi lùn nên không cải nổi với thiên hạ .

Đối với sinh vật người thì cảm nhận môi trường sống sẽ theo thứ tự sau đây từ nhất đến bét : nhìn , nghe , sờ , ngửi , nếm và thêm nhiều thứ nữa nhưng tôi quên mất rồi , chắc không quang trọng lắm . Đấy là mấy ông đốc tờ phân loại chứ không phải tôi bịa ra , ai muốn cải thì tôi cho link tới gặp trực tiếp các cụ ấy .

Trong bộ nhìn (tây họ gọi là visual) cũng theo thứ tự từ nhất đến bét : cảnh động , cảnh tĩnh , vật thể và màu sắc là chìa khóa chính yếu . Hiểu theo ngôn ngữ thông thường là nghệ thuật phim ảnh , hội hoạ , điêu khắc và kiến trúc .

Trong bộ nghe (tây họ gọi là audio) cũng có thứ tự luôn : ca , thi , nhạc cụ và thiên nhiên . Hiểu theo ngôn ngữ thông thường là ca hát , ngâm thơ , đọc truyện và đàn địch kèn tróng .

Nghệ thuật được cảm nhận chủ yếu qua hai bộ nhìn và nghe , dĩ nhiên còn có bộ ngửi nếm cho vừa lòng mấy ông đầu bếp với nghệ thuật ẩm thực và vân vân .

Hằng ngày , nhất là ở nơi văn minh , con người được thoả mãn bằng mắt nhìn đến độ tận cùng của nó . Chỉ riêng những bức tranh thôi , đã làm đẹp thêm , làm ấm cúng hơn và sinh động hơn khung cảnh nơi làm việc và sinh sống , nhưng chẳng ai để ý đến chúng . Người ta phải chờ đến khi vào được viện bảo tàng hay phòng triển lãm mới gọi là tiếp cận với nghệ thuật hội hoạ chứ không biết là nó đã ở khắp nơi , đừng trách những người như vậy vì họ thật nghèo nàn trong cảm xúc .

Bạn đếm đi , trong một ngày bạn đã thấy được bao nhiêu bức tranh và bản vẽ , và nếu không có những bức tranh cùng bản vẽ đó thì cuộc sống của bạn sẽ như thế nào ? Và có khi nào bạn đã ngắm một bức tranh trong phòng khách của một công ty để bớt căng thẳng trong khi chờ để được gặp một nhân vật quan trọng chưa ? Ngoài tranh còn có phim , ảnh , tượng và kiến trúc làm cuộc sống thêm sinh động , đáng để sống , và tất cả đều được nhìn bằng mắt .

Âm thanh nói chung và âm nhạc nói riêng , dĩ nhiên cũng có vị trí của chúng trong cuộc sống và trong nghệ thuật , không ai dám phủ nhận . Một tiếng chuông chùa cũng đủ làm cho người ta lân lân nhiều cảm xúc , nhưng tiếc thay , tôi không thể nghe chuông từ sáng đến tối , nhưng một đoá hoa tươi sẽ làm cho căn phòng làm việc của tôi được sinh động hơn , ít nhất là trong vài ngày .

Quên nữa , cắm hoa cũng là một nghệ thuật , thuộc bộ nhìn !

[ốc]

Nói lờ xờ chả ra đâu vào đâu thì nó thuộc bộ gậm nhấm.

[Triển]

Nói lờ xờ chả ra đâu vào đâu thì nó thuộc bộ gậm nhấm.

Bậy bạ. Gặm nhấm thuộc về sinh vật học. Bẩm sinh là nó vậy rồi không có cần phải sáng tác gì sao gọi là nghệ thuật được.

[ốc]

Em định nói là thuộc "bộ hạ" nhưng mà Riu giữ bản quyền chữ đó rồi.