Jealousy và Envy

[Triển]

Ganh tị trong giới có học


Nguyễn Văn Tuấn





Một ông thầy chùa so đo số lần ‘views’, ‘likes’ và ‘subscribers’ trong đơn tố giác nhằm đưa một nhóm người tu tại gia vào tù. Đáng ngạc nhiên? Có lẽ không. Kết quả nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng giới tu sĩ cũng là những người nằm trong nhóm có thói ganh tị khá cao.

Jealousy và Envy

Tiếng Việt chúng ta có vẻ dịch 2 chữ này là ‘ganh tị’, nhưng người phương Tây phân biệt 2 hành vi này khá tinh tế như sau:

• Jealousy là ghen tị, còn Envy là cay cú. Người ganh tị có cảm giác mình bị đe doạ và sợ người khác. Ghen tuông trong tình cảm là một ví dụ tiêu biểu.

• Envy có lẽ dịch là ‘phân bì’, là cảm thấy cay đắng trước sự sở hữu của người khác mà mình không có, hay sự thành công của người khác mà mình không đạt được. Nói một cách ngắn gọn, người envy thấy sự thành công của người khác là nỗi khổ của mình.

Hành vi của ông thầy chùa đề cập ở trên là thuộc nhóm ‘envy’ chớ không phải là ‘jealousy’. Điều kinh ngạc là ông này lại khuyên Phật tử là không nên ganh tị!

Dù là ghen tị hay phân bì (hay nói chung là ‘ganh tị’), thì hành vi đó vẫn được xem là xấu xa. Phật giáo gọi ganh tị là “tật đố”, có nghĩa là thù ghét những ai hơn mình về quyền thế và chuyên môn. Người đố kị sẽ không thể nào giác ngộ và lúc nào cũng tự làm khổ mình. Trong Công giáo, Thánh Thomas d’Aquino xem ganh tị là một trong những tội chết người của nhân loại. Chữ envy (ganh tị) do đó có nguồn từ tiếng Latin, ‘invidere’, có nghĩa là nhìn người khác với tà tâm và thù ghét.

Ganh tị trong giới có học

Người thường (ngoài khoa học) ganh tị thì đã được bàn nhiều. Nhưng còn một loại ganh tị hiện hữu trong giới chuyên môn, mà tiếng Anh gọi là “Professional Jealousy” (ganh tị nghề nghiệp). Loại ganh tị này có thể làm gãy vỡ các mối liên hệ xã hội, và nó biến kẻ ganh tị không chỉ thành xấu xí mà còn nguy hiểm.

Ngành nghề nào có ganh tị nặng nề nhứt? Triết gia người Ý Signor Ferriani được xem là một trong những chuyên gia có nhiều nghiên cứu về tâm lí nghề nghiệp. Ông có công phát triển một thang điểm để đánh giá mức độ ganh tị nghề nghiệp. Theo Ferriani giới chuyên môn trong các ngành nghề sau đây ganh tị (từ cao đến thấp):

• diễn viên (cao nhứt);

• bác sĩ (cao nhì);

• nhà văn;

• nhà báo;

• giáo sư về khoa học và văn học;

• sĩ quan trong quân đội;

• luật sư;

• tu sĩ;

• kiến trúc sư (thấp nhứt).

Như có thể thấy trong thang điểm trên, giới y khoa có tánh ganh tị thuộc vào hàng cao nhứt, chỉ sau giới diễn viên. Ngạc nhiên? Theo một số nghiên cứu, thì giới y khoa ganh tị với nhau ngay từ thời còn đi học, vì họ phải cạnh tranh để được vào trường y, và khi đã tốt nghiệp thì còn phải cạnh tranh để được vào các chuyên khoa, và khi đã vào chuyên khoa còn phải cạnh tranh để được công nhận (recognition), thăng tiến trong khoa bảng (như đề bạt chức giáo sư chẳng hạn).

Giới bác sĩ, theo Ferriani, thể hiện tánh ganh tị của họ qua việc chê hay nói xấu đồng nghiệp, và chữ ‘lang băm’ hay được dùng. Họ thường nhìn đồng nghiệp với ánh mắt nghi ngờ như là những kẻ đe doạ đến sự nghiệp họ.

Điều đáng ngạc nhiên là tu sĩ mà cũng nằm trong danh sách các nhóm có thói ganh tị! Nhưng may mắn là họ thuộc vào nhóm có mức độ ganh tị tương đối thấp so với nghệ sĩ và bác sĩ. Tuy nhiên, trường hợp ông thầy chùa đề cập trên có lẽ là một ngoại lệ hơn là qui luật.

Người ganh tị không nhắm đến những người cao hơn họ quá xa, mà chỉ nhắm đến người có cùng chuyên ngành và tương đương với họ. Chẳng hạn như họ không ganh tị với người có giải Nobel (vì quá xa đối với họ), nhưng lại rất ghen ghét đối với những người cùng đẳng cấp hay có khả năng gần bằng nhau với họ. Người ăn xin ganh tị với những người ăn xin khác thành công hơn họ, chứ họ không ganh tị với những người triệu phú.

Kẻ ganh tị cảm thấy đau khổ vì sự kém cỏi của mình không có khả năng như ‘đối tượng’. Khi một bác sĩ nhi khoa viết một cuốn sách về khảo cổ nổi tiếng, thì anh ta bị giới khảo cổ chê bai một cách vu vơ (kiểu “anh ấy mà biết gì”, “coi chừng những luận điểm của anh ta”) mà không chỉ ra được cái sai nào. Người ta ganh tị anh bác sĩ vì anh đã làm được cái mà họ không làm được, và thế là lấy ‘chuyên môn’ ra làm cái bình phong. Thành ra, nỗi đau của người ganh tị được mô tả như là một cảm giác trống không, thất bại. Giống như trong Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung đã cho Chu Du than một cách thống khổ rằng “Trời đã sinh ra Du sao còn sinh Lượng?”

Giống như trong các môn phái võ lâm, trong khoa học cũng có môn phái và họ cạnh tranh với nhau. Từ cạnh tranh bè phái dẫn đến những phản ứng mang tính phòng vệ như mỉa mai, miệt thị, hợm hĩnh, và ái kỉ. Tất cả những hình thức phản ứng này có một mẫu số chung là dùng sự khinh miệt để tối thiểu hóa mối đe dọa đến từ người khác. Điều này giải thích tại sao những người có thói ganh tị thường hay tìm cách nói xấu và miệt thị người khác như là những kẻ bất tài và vô dụng, và qua đó, nhằm tự nâng cao tầm vóc của mình. Trước sự thành công của người khác, kẻ ganh tị thường tìm về cái gốc (‘bộ lạc’) của người đó, và họ có cớ để nói kiểu như ‘Nó chỉ may mắn ở trong nhóm đó thôi, chớ chẳng có tài cán gì’.

Tóm lại, để trả lời câu hỏi có hay không có ganh tị trong khoa học, câu trả lời dứt khoát là ‘có’ và người ta gọi là ‘Academic Envy’ (khác với ganh tị trong các ngành nghề khác là ‘Professional Jealousy’). Dù dùng danh từ gì thì ganh tị về bản chất là một tánh xấu, và nó thường có ở những người thiếu tự tôn.

Đối diện với một người thành công hơn và tài giỏi hơn, người ta thường có 2 phản ứng trái ngược nhau: ngưỡng mộ và ganh tị. Ngưỡng mộ giúp cho người ta phấn đấu để trở thành tốt hơn, tri ân hơn, và ghi nhận thực tế tốt hơn. Nhưng ganh tị thì có tác động ngược lại vì nó không chỉ làm gãy vỡ các mối liên hệ xã hội mà làm cho kẻ ganh tị trở nên độc địa trong suy nghĩ và việc làm. Trường hợp ông thầy chùa là một ví dụ tiêu biểu, vì thiếu tự tôn nên ông so đo từng con số ‘likes’ và ‘views’ rồi đi đến những phán xét xúc phạm người khác một cách nặng nề và tự biến ông thành một người độc ác.

Nguyễn Văn Tuấn


/* nguồn: https://boxitvn.blogspot.com/2022/10...-hoc.html#more

[Thùy Linh]

Ngũ sư ca, cho Thuỳ hỏi trong bài ông Nguyễn Văn Tuấn dùng chữ "ái kỉ " có phải hai chữ Hán -Việt và nghĩa là gì ?

Jealousy và Envy = Ghen và Ganh

Ở sở làm từ xưa Thuỳ bị vụ này ...trường thiên tiểu thuyết luôn, bởi mới vô net chơi, trong đây nói thật mà ở ngoài đời có nhiều việc không hé miệng

[Triển]

Ngũ sư ca, cho Thuỳ hỏi trong bài ông Nguyễn Văn Tuấn dùng chữ "ái kỉ " có phải hai chữ Hán -Việt và nghĩa là gì ?

Jealousy và Envy = Ghen và Ganh

Ở sở làm từ xưa Thuỳ bị vụ này ...trường thiên tiểu thuyết luôn, bởi mới vô net chơi, trong đây nói thật mà ở ngoài đời có nhiều việc không hé miệng

Đường Thi nữ hiệp, ái kỷ nghe là ra tiếng Hán Việt rồi. Ái là yêu, thương, kỷ là riêng, bản thân, tự mình. Tuy nhiên trong tiếng tàu dường như họ không ráp hai chữ này lại với nhau để diễn tả Self love, chữ này do người Việt tự ráp trong tiếng Hán-Việt, người tàu dùng chữ tự luyến (tự là self, luyến là yêu mến). Người quá yêu bản thân mình sẽ trở thành bịnh tâm thần. Và sinh ra hoang tưởng (Narcissism => Delusion, egosyntonic)

[Thùy Linh]

Đường Thi nữ hiệp, ái kỷ nghe là ra tiếng Hán Việt rồi. Ái là yêu, thương, kỷ là riêng, bản thân, tự mình. Tuy nhiên trong tiếng tàu dường như họ không ráp hai chữ này lại với nhau để diễn tả Self love, chữ này do người Việt tự ráp trong tiếng Hán-Việt, người tàu dùng chữ tự luyến (tự là self, luyến là yêu mến). Người quá yêu bản thân mình sẽ trở thành bịnh tâm thần. Và sinh ra hoang tưởng (Narcissism => Delusion, egosyntonic)

Cảm ơn Triển hiệp sĩ đã giải thích nghĩa ái kỷ

Người có tính cách như vậy tiếng Anh có thể là egocentric person, egotistic person ....

Tiếng Hoa tự luyến nếu viết tự ....ái chéc tiêu nghĩa lun .

Ở VN người ta làm YouTube cơm gạo, kiếm được nhiều tiền lắm, nên quan trọng số người đăng ký kênh, số views, số likes và comments, coi mấy cái nấu ăn họ hay nói : " Nếu quý vị/ mọi người thích cho em xin một like, một chia sẻ và một đăng ký ..."

[hư tâm]

Cảm ơn Triển hiệp sĩ đã giải thích nghĩa ái kỷ

Người có tính cách như vậy tiếng Anh có thể là egocentric person, egotistic person ....

Tiếng Hoa tự luyến nếu viết tự ....ái chéc tiêu nghĩa lun .

Ở VN người ta làm YouTube cơm gạo, kiếm được nhiều tiền lắm, nên quan trọng số người đăng ký kênh, số views, số likes và comments, coi mấy cái nấu ăn họ hay nói : "Nếu quý vị/ mọi người thích cho em xin một like, một chia sẻ và một đăng ký ..."

Chào buổi chiều Thùy Linh nữ sĩ (bên này đang gần 1 pm Chủ Nhật),
Họ nói như vậy thì ht thấy cũng được, nhưng có mấy người (người Mỹ hay nước ngoài, ht chưa thấy người Việt), mình mới coi 1-2 giây đầu là họ nói đại khái "Make sure to hit the like button, subscribe, comment or share ..." là mình "tuột mood" luôn. Có 2 lý do: thứ 1 là người ta chưa biết nội dung ra sao mà kêu họ bấm like. Thứ 2, nói cái giọng cứ như ra lịnh vậy. Họ không biết chữ "please" hay quên mất nó rồi sao ? Vì vậy mà cho dù ht thấy video của họ hay đi nữa, cũng không cho like.

Chữ "ái kỷ" thì mình nghĩ có lẽ xuất xứ từ bên Tàu, ma-dê in Chái-nà. Lâu nay mình có mấy chữ như ích kỷ, vị kỷ... cũng có nghĩa tương đương, đâu cần dùng chữ mới làm chi.

[Thùy Linh]

Chào buổi chiều Thùy Linh nữ sĩ (bên này đang gần 1 pm Chủ Nhật),
Họ nói như vậy thì ht thấy cũng được, nhưng có mấy người (người Mỹ hay nước ngoài, ht chưa thấy người Việt), mình mới coi 1-2 giây đầu là họ nói đại khái "Make sure to hit the like button, subscribe, comment or share ..." là mình "tuột mood" luôn. Có 2 lý do: thứ 1 là người ta chưa biết nội dung ra sao mà kêu họ bấm like. Thứ 2, nói cái giọng cứ như ra lịnh vậy. Họ không biết chữ "please" hay quên mất nó rồi sao ? Vì vậy mà cho dù ht thấy video của họ hay đi nữa, cũng không cho like.

Chữ "ái kỷ" thì mình nghĩ có lẽ xuất xứ từ bên Tàu, ma-dê in Chái-nà. Lâu nay mình có mấy chữ như ích kỷ, vị kỷ... cũng có nghĩa tương đương, đâu cần dùng chữ mới làm chi.

Chào Hư Tâm vui tính

Chưa đâu VN có nhiều đó, nhất là kênh bán hàng song song kể nhiều chiện "hot" của xã hội VN, đủ đề tài, họ làm "live" rất phổ biến, quảng cáo kênh quen qua lại, rồi hẹn "live" khác giờ để còn vô "comment" cho nhau xã giao qua lại ...vừa "live" vừa đọc comments và chào hỏi, trả lời ...
Họ còn xin thẳng trực tiếp: " quý vị cho em xin ngón tay đẹp (likes) với, vô là cho liền đi, mấy trăm người mà cho em có mấy chục likes hà ..."

Bên VN đã có phong trào làm YouTube rầm rộ như một nghề chính kiếm tiền ngon hơn lương đi làm, đủ đề tài từ bắt cá, nấu nướng, ca hát, trồng trọt, du lịch, ăn uống, từ thiện, điện ảnh, vừa bán hàng vừa nhiều chiện, khi thì chả có đề tài gì chỉ là kênh này chữi kênh kia,
chộp một đề tài "nóng" để nói, lập kênh có người xem rồi cầm, bán cho người khác, còn có nhan nhản những kênh giựt tít bất chấp trù ẻo người nổi tiếng này ...ngủm, cô kia đang cấp cứu để câu views, thật là thượng vàng hạ cám hổn lộn thông tin xe cán ...kiến mạng !!
Khán giả/độc giả tìm cái này thấy cái kia tựa "giựt mìn" chỉ cần vô thôi để YouTube đếm views trả tiền .

Hư Tâm không cho like nhưng cũng cho view roài còan gì ? view hông tốn tiền túi, họ thích thì choa đi mừa
Thuỳ hơi bị kén xem, đọc, khg là khg, một view cũng hông cho, mất thời giờ.

Theo Ngũ sư huynh giải thích thì ái kỷ chữ Hán Việt ghép lại Hư Tâm ạ, chữ ái cộng chữ kỷ = ái kỷ, nghĩa sẽ khác ích kỷ, vị kỷ.

Hư Tâm ăn chiều ngon miệng và luôn an vui ha, bin đây sáng Thuỳ mới mở mắt đang nhịn cà phê sáng, uống nước chanh ấm đu theo cô em trong ĐT.

[hư tâm]

Hi Thùy Linh,
Có vài Youtube channels của ngoại quốc mà ht có theo dõi, họ có tự trọng, không bao giờ mở miệng xin mà ngược lại, cám ơn đã coi videos của họ; dần dần bây giờ họ có được vài triệu subscribers. Có lần ht tình cờ vô một trang mạng nọ của người Việt, ht hết hồn khi đọc những lời của người chủ, anh ta (hay chị ta) gay gắt nói rằng cái tệ nạn, tình trạng coi, đọc mà không cho like cần phải chấm dứt (!). Thấy tình hình người người mở Youtube channel, cho nên gần đây cũng có khi ht tính mở một Youtube channel để kiếm chút cháo bào ngư mà không biết mình làm gì.

Chữ envy theo ht có thể dịch ra là "đố kỵ".

P.S. TL hay ACE nào đọc xong cái post này của ht, cho ht xin cái like nghe. j/k

[Thùy Linh]

Hi Thùy Linh,
Có vài Youtube channels của ngoại quốc mà ht có theo dõi, họ có tự trọng, không bao giờ mở miệng xin mà ngược lại, cám ơn đã coi videos của họ; dần dần bây giờ họ có được vài triệu subscribers. Có lần ht tình cờ vô một trang mạng nọ của người Việt, ht hết hồn khi đọc những lời của người chủ, anh ta (hay chị ta) gay gắt nói rằng cái tệ nạn, tình trạng coi, đọc mà không cho like cần phải chấm dứt (!). Thấy tình hình người người mở Youtube channel, cho nên gần đây cũng có khi ht tính mở một Youtube channel để kiếm chút cháo bào ngư mà không biết mình làm gì.

Chữ envy theo ht có thể dịch ra là "đố kỵ".

P.S. TL hay ACE nào đọc xong cái post này của ht, cho ht xin cái like nghe. j/k

Chào Hư Tâm vui tính,
Bên VN là "cơm gạo" thực sự tranh cơm mà, cái hay cũng có mà cái dở, pậy thì nhiều vô số, rất phức tạp, ai cũng làm YouTube nhiều cái chỉ giựt tít câu views, câu likes, hướng dẫn sai, khg hay, chả ra gì, đủ thứ hăm ba lăng, có cái nội dung coi được thì dài dòng kéo nhây đến chán như ...coan gián lun !
Có một dạo TL theo dõi một vụ án cha và bạn gái hành hạ con gái tên Vân An trùng tên cô con gái nuôi của TL đến chết, coi "live" vài kênh có tay chân làm trong tù cung cấp tin nóng cho các kênh ăn tiền "theo dõi" vụ án, thấy chủ kênh tranh khán giả, lúc "live" thì luôn có một nhóm ủng hộ viên chỉ vô comment ào ào chào nhau tá lả " hi chị A" "chào anh B" ...hình như comments cũng được YouTube đề xuất tốt chi đó ?! chủ kênh xin công khai là hãy đăng ký, share, cho ngón tay đẹp trỏ lên ...mình cũng cho, tuỳ nếu họ bỏ công làm mà nội dung okie, lời ăn tiếng nói nghe có "văn hoá" khg.
Bây giờ TL chỉ coi vài kênh du lịch, ca nhạc, nấu ăn, lội ruộng, chuyện giết hại bỏ qua luôn ...

Nếu Hư Tâm có giọng ấm, nói chuyện hay thì nói đề tài có nội dung phong phú sẽ có người thích xem đó, thủ công, du lịch, ăn uống, ca hát, ngâm thơ, đàn, thổi sáo, trồng cây, hái trái, ...đề tài nào cũng có người xem, làm đi TL ủng hộ .

Envy = Ganh TL nghĩ đố kỵ = ganh tỵ nghĩa như nhau, như hay dè bỉu, chê bai người khác vô hình trung muốn đưa "cái tôi" mình lên ...

Jealousy = Ghen hình như nghiêng về ghen tương trong tình cảm với người trong gia đình, khác phái, đồng tính luyến ái cũng ghen, tình cảm bạn bè cũng có ghen, như thân, lo cho người này hơn...

Có bạn kêu TLinh làm YouTube quay TLinh gói bánh tét cột dây chuối, quay và tường trình cảnh TLinh đi chơi vùng outback hẻo lánh của Úc, sa mạc gió bụi post lên ...TLinh khg vì $$, cũng đâu có rành hay rảnh ha ha ha.
TLinh cũng đăng ký một số kênh khi thấy coi được nhưng sau đó nhiều YouTube sau trớt quớt khg ra gì là mình huỷ đăng ký .

[Triển]

TLinh cũng đăng ký một số kênh khi thấy coi được nhưng sau đó nhiều YouTube sau trớt quớt khg ra gì là mình huỷ đăng ký .

Ác quá đi. Mà Đường Thi nữ hiệp có "đăng ký" kinh sư huynh chưa? "Kinh" sư huynh là "kinh khủng". j/k

[Thùy Linh]

Ác quá đi. Mà Đường Thi nữ hiệp có "đăng ký" kinh sư huynh chưa? "Kinh" sư huynh là "kinh khủng". j/k

Ngũ Hiệp Sĩ bay vô hùi nào hông hay luôn, cóa nhiều "kinh khủng" khiếp hành hạ, huấn luyện thú vật và trẻ em làm trò để quay You Tube kiếm tiền á, vậy mà người ta đăng ký nhiều mới ác .

Ngũ Hiệp Sĩ có nghe hay biết đàn Banjo không ? Nghe thử Mean Mary đàn Banjo, coi vui